ئه‌گه‌ر كه‌سێك له‌به‌ر هه‌ژاری و بێ توانایی، توانای فیدیه دانی نه‌بوو، وه له‌و كه‌سانه‌ش بوو كه نه‌یده‌توانی به‌ڕۆژوو بێ، وه‌كو ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ده‌بینرێ پیره‌ژن و پیره‌مێرد یان كه‌سانێك گیرۆده‌ی نه‌خۆشیه‌كی سه‌ختن و خۆیان زه‌كاتیان پێ ده‌درێت: ئه‌وه نه ڕۆژوویان له‌سه‌ر و نه فیدیه.
به‌ڵگه‌ش بۆ ئه‌مه ئه‌وه‌یه :
خواى گه‌وره ده‌فه‌رمووێ: [ لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا] البقرة: ٢٨٦.
واته:«خودا ته‌كلیف له هیچ كه‌س ناكات ته‌نها به ئه‌ندازه‌ی توانای خۆی نه‌بێت».
وه هه‌روه‌ها «أَبُوْهُرَيْرَةَ» ده‌یگێرێته‌وه‌و ده‌فه‌رمووێ:
ئێمه له خزمه‌تی پێغه‌مبه‌رداـ ﷺ ـ دانیشتبووین، له پڕ پیاوێك هات و وتی: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا ـ ﷺ ـ ڕه‌نجه‌ڕۆ بووم.
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رمووێ: «وَمَا شَأْنُكَ؟» واته: « چیت به‌سه‌رهاتووه؟»
وتی: له ڕۆژانی ڕه‌مه‌زاندا له‌گه‌ڵ خێزانم جووت بووم.
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رمووێ:« فَهَلْ تَسْتَطِيعُ تُعْتِقُ رَقَبَةً؟» واته: « ئه‌توانی له كه‌فاره‌تی ئه‌و ئیشه‌دا كۆیله‌یه‌ك ئازادبكه‌ی»؟
وتی: نه‌خێر.
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رمووێ: « فَهَلْ تَسْتَطِيعُ أَنْ تَصُومَ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ؟» واته: « ئه‌ی ئه‌توانی دوومانگ له‌سه‌ر یه‌ك و بێ بچڕاند به ڕۆژوو بی»؟ وتی: نه‌خێر.
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رمووێ: « فَهَلْ تَسْتَطِيعُ أَنْ تُطْعِمَ سِتِّينَ مِسْكِينًا؟ » واته:«ئه‌ی ئه‌توانی خواردنی شه‌ست فه‌قیر بده‌ی»؟
وتی نه‌خێر.
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رمووێ: « اجْلِسْ » واته: « دانیشه ».
ئه‌ویش دانیشت، له‌و كاته‌دا زه‌میله‌كی گه‌وره خورمایان هێنا بۆ پێغه‌مبه‌رـ ﷺ ـ .
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رمووێ:« خُذْ هَذَا فَتَصَدَّقْ بِهِ» واته: « ده‌بڕۆ ئه‌م زه‌میله خورمایه بیكه به خێرو بیبه‌خشه به‌ناو هه‌ژاره‌كانی شاری مه‌دینه‌دا».
ئه‌ویش وتی: بیده‌م به ماڵێك له خۆم هه‌ژارتر! له شاری مه‌دینه‌دا له ئێمه هه‌ژارتری تێدا نییه.
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ پێكه‌نی هه‌تا ددانه‌كانی ده‌ركه‌وتن پێی فه‌رموو:« أَطْعِمْهُ عِيَالَكَ» واته: « ده‌بڕۆ بیده به ماڵ و منداڵه‌كه‌ت بابیخۆن »(1).
كه‌وابوو ئه‌گه‌ر كه‌سێك ئه‌وه‌نده هه‌ژاروو ده‌ستكورت بوو نه‌یتوانی فیدیه بدات، ئه‌وه له‌سه‌ری واجب نییه(2).
=============
(1)صحيح البخاري - كتاب كفارات الأيمان- باب قوله تعالى : قد فرض الله لكم تحلة أيمانكم - حديث : 6341، وباب يعطي في الكفارة عشرة مساكين - حديث : 6343. صحيح مسلم - كتاب الصيام- باب تغليظ تحريم الجماع في نهار رمضان على الصائم - حديث : 1935
(2)صحيح ابن خزيمة - (ج 3 / ص 220). « باب الدليل على أن المجامع في رمضان إذا ملك ما يطعم ستين مسكينا و لم يملك معه قوت نفسه وعياله لم تجب عليه الكفارة »
كەفارەتی ئەو كەسەی كە لەگەڵ خێزانی جووت دەبێ چیە؟ ئایا کەفارەتەکە دەکەوێتە سەر ئافرەتەکەش؟قەزا کردنەوەى ڕۆژوو بەدواى یەکدا یان دروستە بەینیان بخرێ؟دروست نی یە لە بری خواردن پارە بدرێت لە فیدەیەی ڕۆژوودا قەزا کردنەوەی ڕۆژوو لەبری مردووحوكمی قەزا کردنەوەی ڕۆژوو بۆ کەسێکی نەخۆش کە لەڕەمەزاندا مردووە
