مه‌رجه‌كانى دروست بوونى نوێژ کامانەن؟
مه‌رجه‌كانى دروست بوونى نوێژ بریتین له :
1- ئیسلام بوون: خواى گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت: [ مَا كَانَ لِلْمُشْرِكِينَ أَنْ يَعْمُرُوا مَسَاجِدَ اللَّهِ شَاهِدِينَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ بِالْكُفْرِ أُولَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ وَفِي النَّارِ هُمْ خَالِدُونَ (17) ] واته: ئاوه‌دان كردنه‌وه‌وبیناكردنى ماڵه‌كانى خواى په‌روه‌ردگار كاروپیشه‌ى هاوه‌ڵبڕیارده‌ران نیه، له‌كاتێكدا كه‌ئه‌وان بێباوه‌ڕێتی خۆیان به‌خواى په‌روه‌ردگار ڕاده‌گه‌یانن وهاوبه‌شى بۆ داده‌نێن . ئا ئه‌و هاوه‌ڵبڕیارده‌رانه له‌ڕۆژى دواییدا هه‌موو كرده‌وه‌كانیان پوچه‌ڵ ده‌بێته‌وه، و سه‌رئه‌نجامیشیان مانه‌وه‌ى هه‌تاهه‌تاییه له‌ئاگردا .
2- عه‌قڵ و ژیرى: له‌به‌ر فه‌رمووده‌ى: " رُفِعَ الْقَلَمُ عَنْ ثَلَاثَةٍ: النَّائِمِ حَتَّى يَسْتَيْقِظَ, والمجنون حتـى يفيق, والصغير حتى يبلغ" رواه أحمد.
واته: قه‌ڵه‌مى نووسینى تاوانه‌كان هه‌ڵگیراوه له‌سه‌ر سێ كه‌س: خه‌توو هه‌تا به‌خه‌به‌ر دێته‌وه، شێت هه‌تا دێته‌وه هۆش و ژیرى، وه‌منداڵ هه‌تا باڵغ ده‌بێت.
3- تواناى جیاكردنه‌وه‌ى شته‌كانى هه‌بێت (التَّمييز): له‌به‌ر فه‌رمووده‌ى: " مروا أبناءكم بالصلاة لِسبعٍ وأضربوهم عليها لعشر وفرقوا بينهم فى المضاجع ". أخرجه أبوداود. واته: فه‌رمان به‌منداڵه‌كانتان بكه‌ن به‌كردنى نوێژ كاتێك له‌ته‌مه‌نى حه‌وت ساڵاندان و له‌ده‌ساڵیدا لێیان بده‌ن و جێگه‌ى خه‌وتنیان جیابكه‌نه‌وه.
4- پاكبونه‌وه له له‌شگرانى گه‌وره به‌خۆشۆردن و له‌له‌شگرانى بچووكیش به‌ده‌ستنوێژ، له‌به‌ر فه‌رمووده‌ى: " لا يقبل الله صلاة بغير طهور" أخرجه‌مسلم. واته: خواى گه‌وره‌نوێژ وه‌رناگرێت به‌بێ ده‌ستنوێژ.
5- كاتى نوێژه‌كه هاتبێت: خواى گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت: [ إِنَّ الصَّلاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَوْقُوتًا (103) ] واته: كه‌مته‌رخه‌می له‌نوێژه‌كان مه‌كه‌ن چونكه‌نوێژه‌كان له‌چه‌ند كاتێكى دیارى كراو پێویست كراوون له‌شه‌رعدا .
6- داپۆشینى عه‌وره‌ت: خواى گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت: [ يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ ...31) ] واته: ئه‌ى نه‌وه‌كانى ئاده‌م له‌كاتى ئه‌نجامدانى نوێژه‌كانتاندا له‌حاڵه‌تێكى ڕازاوه‌یى شه‌رعیدا بن له‌و پۆشاكه‌ى كه‌عه‌وره‌تى پێداده‌پۆشن و یان له‌پاكیدا و جگه‌له‌وانه‌شدا. وه‌عه‌وره‌تى پیاویش له‌ناوكه‌وه‌هه‌تا سه‌رئه‌ژنۆیه، وه‌ئافره‌تیش هه‌موو جه‌سته‌ى عه‌وره‌ته‌جگه‌له‌ده‌م و چاوى.
7- ڕووكردنه قیبله: خواى گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت: [ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ...(144) ] واته: ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر ڕووبكه‌له( المسجد الحرام ) كه‌له( مه‌ككه )یه، سا ڕووت له‌وێ بكه.
8- نیه‌ت: پێغه‌مبه‌رى خوا - ﷺ - ده‌فه‌رموێت: " إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّيَّات، وَإِنَّمَا لكل امْرِئٍ مَا نَوَى " متفق علیه. واته: كاروكرده‌وه‌كان هه‌ر به‌پێى نیه‌تن و هه‌ر كه‌س به‌پێى نیه‌تى خۆى. بەڵام جێگاى نیەت دڵە نەک زمان واتە کاتێک دەتەوێ نوێژ بکەى تەنها لە دڵەوە نیەتت وایە کە نوێژ دەکەى و نابیت بە دەم بڵێی نیەتمە چوار ڕکات نوێژی نیوەڕۆ دەکەم ...
9- لابردنى پیسی له‌سه‌ر جه‌سته‌ى نوێژخوێن یان جلوبه‌رگه‌كه‌ى یان ئه‌و شوێنه‌ى كه‌نوێژى تێدا ده‌كات، پێغه‌مبه‌رى خوا - ﷺ - ده‌فه‌رموێت: " يُغْسَلُ مِنْ بَوْلِ الْجَارِيَةِ وَيُرَشُّ من بَوْل الْغُلَام " رواه أبوداود والنسائي وابن ماجه.
واته: میزى كچى منداڵ ده‌شۆررێت و هی كوڕ ئاوى لێ ده‌پرژێنی. هه‌روه‌ها فه‌رمووده‌كه‌ى ئه‌بوهوره‌یره - رضي الله عنه - سه‌باره‌ت به‌و ده‌شته‌كیه‌ى كه‌میزى له‌ناو مزگه‌وتدا كرد، و هاتووه: " دَعوهُ، وأرِيقوا على بَوْلهِ سَجْلاً مِنْ ماءٍ " رواه الجماعة إلا مسلماً. واته:وازى لێ بهێنن و میزه‌كه‌ى پێ مه‌بڕن، وه‌سه‌تڵێك ئاوى پڕ به‌میزه‌كه‌یدا بكه‌ن.
وەرگیراوە لە کتێبی : (إعانة الخطباء والأئمة بفقه إمامة الأمة)
لە نوسینى شێخ : محمد بن زيد بن محمد المدخلي
حوکمی خوێندنى سورەتی فاتحە لە تەحیات دا بەهۆی لە بیرچونەوەوە حوکمی نوێژکردن لە مزگەوتێک کە گۆڕی تێدایەحوکمی ڕۆیشتن بەبەردەمی نوێژخوێنداپارێزگارى کردن لە ئەنجامدانى نوێژەکان لە کاتى خۆیدائایا هەرکەسێ لە کاتى سوجدەدا لوتى یان سنگى پێى لە زەوى نەدا نوێژەکەى دروستە؟
