ڕەمەزان و خێر سەدەقە کردن:
مانگی ڕەمەزان مانگی پێشبڕکێ کردنە لەخێر وچاکەدا ، ومانگی سەخی بوون ، وهاریکاری کردنی کەسانی هەژار و موحتاجە .
عبداللەی کوڕی عەباس خوا لێیان ڕازی بێت گێڕاویەتیەوە ودەڵێت : ((كان النَّبي ﷺ أجود الناس بالخير، وأجود ما يكون في شهر رمضان؛ لأن جبريل كان يلقاه في كل ليلة في شهر رمضان حتى ينسلخ، يعرض عليه رسول الله ﷺ القرآن، فإذا لقيه جبريل كان أجود بالخير من الريح المرسلة))(1).
واتە : پێغەمبەری خوا  ﷺ لەهەموو کەس سەخی تر بوو ، و کاتێ لەڕەمەزاندا جبریل دەهات بۆ لای زۆر سەخی تر دەبوو ، و جبریل هەموو شەوێک قورئانی پێ دوو بارە دەکردەوە ، وە پێغەمبەری خوا ﷺ زۆر لە با خێرا تر بوو لە خێرکردندا .
پێشەوا(النووي) ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەڵێت: (وفي هذا الحديث فوائد منها: بيان عظم جوده ﷺ, ومنها استحباب إكثار الجود في رمضان, ومنها زيادة الجود والخير عند ملاقاة الصالحين, وعقب فراقهم؛ للتأثر بلقائهم, ومنها استحباب مدارسة القرآن)(2).
واتە: لەم فەرموودەیەدا چەند سودێک هەیه لەوانە: 
ڕوونکردنەوەی زیاد سەخی بوونی پێغەمبەر ﷺ ، ولەوانە زیاتر سەخی بوون وخێر کردن لەکاتی گەیشتن بەکەسانی چاک ، ودوای لێ جودا بوونەوەیان ، ئەوەش وەک کاریگەر بوون بەدیداریان ، وەهەروەها لەوانە باشی وچاکی ووخوێندنەوە و ورد بوونەوە لەقورئان  .

وە خێر وسەدەقە لەسیفات وئاکاری پێغەمبەرە ﷺ:
پێشەوا ( ابن القيم )ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەڵێت: (كان ﷺ أعظم الناس صدقة بما ملكت يده، وكان لا يستكثر شيئا أعطاه لله تعالى، ولا يستقله، وكان لا يسأله أحد شيئاً عنده إلا أعطاه، قليلاً كان أو كثيراً، وكان عطاؤه عطاء من لا يخاف الفقر، وكان العطاء والصدقة أحبَّ شيء إليه، وكان سروره وفرحه بما يعطيه أعظم من سرور الآخذ بما يأخذه، وكان أجود الناس بالخير، يمينه كالريح المرسلة. وكان إذا عرض له محتاج، آثره على نفسه، تارة بطعامه، وتارة بلباسه...)(3)
واتە: پێغەمبەری خوا ﷺ سەخی ترین کەس بوو لەو ماڵ وسەروەتەی کەلەبەردەستی دا بوو ، وئەوەی هەیبوایە وخودا پێ ببەخشیایە زۆری نەدەکرد ، و نەیدەهێشتەوە ، و هیچ کەسێک داوای شتێکی لێ نەدەکرد ئیلا دەیدایە گەر هەیبوایە ، و بەشێوەیەک ماڵی دەبەخشی لەهەژاری نەدەترسا ، وخێر وسەدەقە کردن خۆشەویسترین شت بوو بەلایەوە ، ودڵخۆشی بەوەی دەیبەخشی زیاتر بوو لەو کاتەی کەشتێکی وەردەگرت ، وسەخی ترین کەس بوو لەخێر وچاکەدا ، دەستی ڕاستی هاوشێوەی با بوو ، وکاتێ کەسێکی دەست کورت بهاتبایەتە لای ئەوەی هەیبوایە دەیدایە وفەزڵی دەدا بەسەر خۆیدا ، هەندێ جار بەخواردن وهەندێ جاری تر بەجل وبەرگ .

خێر و سەدەقه کاریگەریەکی سەیر و عەجیبی هەیە لەدڵخۆش کردنی مرۆڤدا :
پێشەوا( ابن القيم )ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەڵێت:        (وكان هديه ﷺ يدعو إلى الإحسان, والصدقة, والمعروف، ولذلك كان ﷺ أشرح الخلق صدراً، وأطيبهم نفساً، وأنعمهم قلباً. فإن للصدقة وفعل المعروف تأثيراً عجيباً في شرح الصدر..)(4).
واتە: عادەتی پێغەمبەری خوا ﷺ وابوو بانگەشەی دەکرد بۆ چاکە ، و سەدەقە ، و خێر ، هەر بۆیە پێغەمبەری خوا ﷺ دڵحۆشترین کەس بوو ، ودڵپاکترین مرۆڤ بوو ، ودڵئارام ترینیان بوو ، بێگومان خێر وسەدەقه کاریگەریەکی عەجیبی هەیە لەدڵخۆش کردنی مرۆڤدا .

خێر وسەدەقەو بەخشین جۆرێکە لەگومانی باش بردن بەخودا :
ئەو کەسانەی کەماڵ دەبەخشن زیاتر گومانی باشیان بەخودا هەیە ، چونکە ئەوان دەزانن ئەوەی دەیبەخشن خودا بۆیان قەرەبوو دەکاتەوە  ، خوای پەروەردگار فەرموویەتی: [وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ] (سبأ:39). 
واته: هه‌ر شتێك كه‌ ئێوه‌ له‌ پێناو خوای گه‌وره‌دا بیبه‌خشن ئه‌وا خوای گه‌وره‌ له‌ دونیا جێگه‌تان بۆ پڕ ئه‌كاته‌وه‌، وه‌ له‌ قیامه‌تیش پاداشتان ئه‌داته‌وه‌ ، وه‌ خوای گه‌وره‌ باشترین ڕۆزیده‌ره‌. 
خێر وسەدەقە کردن بەنهێنی توڕەیی خودا ناهێڵێت  : 
ئەبو ئومامە خوا لێی ڕازی بێت گێڕاویەتیەوە ودەڵێت: پێغەمبەری خوا ﷺ فەرمووی: ((صنائع المعروف تقي مصارع السوء, وصدقة السرِّ تطفئ غضب الربِّ, وصلة الرحم تزيد في العمر))(5).
واتە : کاری چاکە ناخۆشی لەمرۆڤ دوور دەخاتەوە ،و خێر وسەدەقە کردن بەنهێنی توڕەیی خودا ناهێڵت و دەیکوژێنێتەوە ، و سیلەی ڕەحم تەمەن زیاد دەکات .

کەسی خێر و سەدەقە کار لەڕۆژی دوایی دا لەژێر سێبەری عەرشی خودادایه : 
ئەبو هورەیرە خوا لێی ڕازی بێت گێڕاویەتیەوە ودەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: ((سَبْعَةٌ يُظِلُّهُمُ اللَّهُ فِي ظِلِّهِ يَوْمَ لاَ ظِلَّ إِلاَّ ظِلُّهُ: ... وَرَجُلٌ تَصَدَّقَ بِصَدَّقَةٍ فَأَخْفَاهَا حَتَّى لاَ تَعْلَمُ شِمَالُهُ مَا تُنْفِقُ يَمينُهُ)) (6). واتە: حەوت كۆمەڵ هەن پەروەردگار لە ڕۆژى دواییدا دەیان خاتە ژێر سێبەرى عەرشى خۆیەوە، لەو ڕۆژەدا هیچ سێبەرێك نییە جگە لەو سێبەرە: پیاوێك خێر دەكات و دەبەخشێت بەشاراوەیى، ئەگەر بەدەستى ڕاست ببەخشێت نایەڵێت چەپى پێى بزانێت.

خێر وسەدەقە کارێکە کۆتایی پێ نایەت: 
ئەبو هورەیرە خوا لێی ڕازی بێت گێڕاویەتیەوە ودەڵێت: پێغەمبەری خوا ﷺ فەرمووی:  ((إذا مات الإنسان انقطع عنه عمله إلا من ثلاثة: إلا من صدقة جارية، أو علم ينتفع به، أو ولد صالح يدعو له))(7).
واتە: ئەگەر ئادەمیزاد مرد خێری كردەوەكانی لێ دەبڕێت مەگەر لە سێ ڕێگەوە نەبێت: خێرێكی نەبڕاوە ، منداڵێكی صالح و چاك نزای بۆ بكات ، یان زانستێك سوودی لێ ببینرێت .
-----------------
(1) رواه البخاري (4997)، ومسلم (2308). 
(2) ((شرح صحيح مسلم)) للنووي (15/69).
(3) ((زاد المعاد)) لابن القيم (2/22-23).
(4) ((زاد المعاد)) لابن القيم (2/23).
(5) رواه الطبراني (8/261) (8014). قال ابن الملقن في ((البدر المنير)) (7/408): في إسناده يزيد بن عبد الرحمن ، والظاهر أنه الدالاني، وفيه خلاف، وضعف إسناده العراقي في ((تخريج الإحياء)) (1/290)، وحسنه الألباني في ((صحيح الجامع)) (3797).
(6) رواه البخاري (1423)، ومسلم (1031).
(7) رواه مسلم (1631).