بسم الله الرحمن الرحيم
الحمدلله رب العالمین والصلاة والسلام علی أشرف الأنبياء والمرسلين ....أما بعد
بەپێویستم زانی کۆمەڵێک صیفات و ئاکارو ڕەوشت بخەمە ڕوو ، لەسەر جولەکە [اليهود] ، کەپێویستە لەسەر هەموو موسڵمانێک لە میانەی ئەو صیفاتانەی کەوا هەیانە دوژمنی خۆی بناسێت ، کەبەداخەوە ئەوەی جولەکە ئێستا دەی کات لەداگیر کاری و کوشتنی بەناحەقی پیاو ژن و منداڵی بێ تاوان کاری ئەمڕۆیان نی یە بەڵکو هەر لەدێر زەمانەوە لەگەڵ هاتنی پێغەمبەران یەک بەدوای یەک ئەمە بۆتە کارو پیشەیان ، لەوانە : [یەحیاو زەکەریا]یان کوشت وە هەوڵی کوشتنی پێغەمبەر [عیسی و محمد] یان دا علیهم السلام ، کەواتە پێویستە لەسەر تۆی موسڵمان دوژمنەکەت بناسیت ، بەڵام بیرمان نەچێت سەر کەوتن و سەربەرزی بۆ موسڵمانانە ، وە ڕۆژێک دێت بەپێی ئەم فەرمودەیەی خوارەوە کۆتایی جولەکە لەسەر دەستی موسڵمانان دەبێت : عن أَبِي هُرَيْرَةَ (رضي الله عنه): أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم) قَالَ: (لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يُقَاتِلَ الْمُسْلِمُونَ الْيَهُودَ، فَيَقْتُلُهُمُ الْمُسْلِمُونَ، حَتَّى يَخْتَبِئَ الْيَهُودِيُّ مِنْ وَرَاءِ الْحَجَرِ وَالشَّجَرِ، فَيَقُولُ الْحَجَرُ أَوِ الشَّجَرُ: يَا مُسْلِمُ يَا عَبْدَ اللَّهِ، هَذَا يَهُودِيٌّ خَلْفِي، فَتَعَالَ فَاقْتُلْهُ. إِلَّا الْغَرْقَدَ فَإِنَّهُ مِنْ شَجَرِ الْيَهُودِ). [بخاري / الجهاد/ ٢٧٦٨]
(أبی هریره)(خوای لێ ڕازی بێت) ده‌ڵێ: پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم) فه‌رموویه‌تی: (قیامه‌ت هه‌ڵناستێت تاوه‌كو موسڵمانه‌كان له‌گه‌ڵ جووله‌كه‌دا نه‌جه‌نگن، ئنجا موسڵمانه‌كان كوشتاریان لێ ده‌كه‌ن، تاوای لێدێت جووله‌كه له پشتی دار و به‌رده‌وه خۆیان حه‌شار ده‌ده‌ن ئینجا داره‌كه یا به‌رده‌كه ده‌ڵێت: ئه‌ی موسڵمان ئه‌ی به‌نده‌ی خوا ئه‌م جووله‌كه‌یه له پشتمه‌وه وه‌ره بیكوژه، جگه له‌دره‌ختی (غرقد) چونكه له دره‌ختی جوله‌كه‌كانه).
وە سەرکەوتنی موسڵمانانیش بە دەست گرتن و گەڕانەوەیانە بۆ قورئان و سوننەت نەک سۆزو عاطیفە ، [يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ ]
واتا : ئه‌ی باوه‌ڕداران ئه‌گه‌ر ئێوه دینه‌كه‌ی خوای گه‌وره سه‌ربخه‌ن ئه‌وه خوای گه‌وره‌ش ئێوه سه‌ر ده‌خات وه پێتان جێگیر دەكات له مه‌یدانی جه‌نگدا .
لەکۆتایدا هیوادارم لەمیانەی ئەم چەند خاڵەی خورەوە جولەکەکان زیاتر بناسیت کەهەموو خاڵێک لەم خاڵانەی خوارەوە دەر هێندراوە لە قورئانی پیرۆز ئەگەر نا زۆر سیفەتی تری قێزەونیان هەیە کە هەم لەقورئاندا باسکراون وە هەمیش لەفەرمودە صەحیحەکاندا .
هەندێک لە ئاکارو ڕەوشتە خراپەکانی جولەکە کەخوای گەورە لە قورئانی پیرۆزدا باسی کردوون :-
یەکەم / شەریک و هاوبەش بۆ خوا بڕیاردان.
خوای گەورە دەفەرموێت :- [أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الْكِتَابِ] واتا :-ئایا نابینی ئه‌وانه‌ی كه به‌شێك له كتابیان وه‌رگرتووه كه جووله‌كه‌ن و ته‌وراتیان بۆ هاتووه [يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ] ئیمانیان به (جیبت و تاغوت) هه‌یه، (جیبت) واته: ساحیرو جادووگه‌رو كاهین و فاڵچى و بت، وه تاغوتیش واته: شه‌یتان، یان هه‌موو كه‌سێك كه له غه‌یری خوای گه‌وره بپه‌رسترێ وه ڕازی بێ به‌و په‌رستنه، یان گوێڕایه‌ڵی بكرێ له مه‌عصیه‌تی خوای گه‌وره‌دا وه ڕازی بێ كه شوێنی بكه‌وی به‌ڕه‌هایى، ئه‌وه تاغوته [وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هَؤُلَاءِ أَهْدَى مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا (51)] كاتێك (كه‌عبى كوڕى ئه‌شره‌فى) جوله‌كه هات بۆ مه‌ككه قورڕەیش پێیان وت: تۆ باشترین و گه‌وره‌ى خه‌ڵكى مه‌دینه‌ى، وتى: به‌ڵێ، وتیان: نابینى محمدى تاكى لاوازى وجاغ كوێر ده‌ڵێ ئه‌و له ئێمه باشتره له كاتێكدا ئێمه خزمه‌تى حاجیان ده‌كه‌ین و كلیلى كه‌عبه‌مان به‌ده‌سته‌و ئاوى زه‌مزه‌میان پێ ده‌ده‌ین، (كه‌عبیش) وتى: به‌ڵكو ئێوه له محمد باشترن، خواى گه‌وره ئه‌م ئایه‌ته‌ى دابه‌زاند: جووله‌كه به كافرانی قوڕه‌یش دەڵێن: ئێوه دین و ڕێگاتان ڕاستتره له دین و ڕێگای ئه‌وانه‌ی كه ئیمانیان هێناوه له محمد- ﷺ - و هاوه‌ڵانى.
دووەم / بێڕێزی کردن بەخوای گەورە .
خوای گەورە دەربارەیان دەفەرموێت : [وَقَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ].
واتا :جووله‌كه نه‌فره‌تی خوای گه‌وره‌یان لێ بێ وتیان: ده‌ستی خوای گه‌وره به‌ستراوه، واته: خوای گه‌وره ڕه‌زیله‌و ده‌ستی كراوه نیه‌و نابه‌خشێ ، [غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ] ده‌ى ده‌ستی خۆیان به‌ستراو بێت و كراوه نه‌بێ، واته: ڕه‌زیل بن، یاخود له حه‌قیقه‌تدا ده‌ستیان ببه‌سترێته‌وه‌و ئه‌سیر و دیل بكرێن و له جه‌نگه‌كاندا تێك بشكێندرێن [وَلُعِنُوا بِمَا قَالُوا] وه نه‌فره‌تی خوای گه‌وره‌یان لێ بێ به‌هۆى ئه‌و قسه خراپانه‌ی كه به‌رامبه‌ر به خوای گه‌وره كردیان [بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ] به‌ڵكو هه‌ردوو ده‌ستی خوای گه‌وره كراوه‌یه، (كه جێگیر كردنی دوو ده‌ستی تیایه بۆ خوای گه‌وره كه خوای گه‌وره دوو ده‌ستی هه‌یه له حه‌قیقه‌تدا كه له ده‌ستی هیچ له دروستكراوه‌كان ناچێ، وه چۆنیه‌تیه‌كه‌ی خوای گه‌وره خۆی نه‌بێ كه‌س نایزانێ، وه هه‌ردوو ده‌ستی خوای گه‌وره كراوه‌یه له به‌خشیندا.
سێیەم / گۆڕین و دەستکاری کردنی تەوڕات .
خوای گەورە دەفەرموێت : [مِنَ الَّذِينَ هَادُوا يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ]
واتا : ئه‌و كه‌سانه‌ی كه جووله‌كه‌ن ده‌ستكاری ته‌ورات ده‌كه‌ن و وشه‌كان له جێی خۆی ده‌گۆڕن و ماناكانى ده‌گۆڕن و ته‌ئویلی ئه‌كه‌ن .
چوارەم / شاردنەوەی حەق و تێکەڵ کردنی بەناحەق .
خوای گەورە دەفەرموێت : [يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَلْبِسُونَ الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ]
واتا :- ئه‌ی ئه‌هلی كتاب بۆ حه‌ق و باتڵ تێكه‌ڵ ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی سه‌ر له خه‌ڵك بشێوێنن [وَتَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ ] وه حه‌قه‌كه دەشارنه‌وه كه هاتنی پێغه‌مبه‌ری خوایه - ﷺ - له كاتێكدا ده‌زانن كه محمد پێغه‌مبه‌ری خوایه - ﷺ - له كتابه‌كانی ئێوه‌دا ئه‌و موژده‌یه‌تان پێدراوه .
پێنجەم / بەدرۆ دانانی پێغەمبەران -علیهم الصلاة والسلام-
خوای گەورە دەفەرموێت : [أَفَكُلَّمَا جَاءَكُمْ رَسُولٌ بِمَا لَا تَهْوَى أَنْفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ]
واتا : ئایا ئێوه هه‌ر كاتێك پێغه‌مبه‌رێكتان بۆ بێت كه له‌گه‌ڵ هه‌واو ئاره‌زووی ئێوه‌دا نه‌گونجێ و حه‌زتان پێی نه‌بێ خۆتان به‌گه‌وره دەزانن له‌وه‌ی كه وه‌ڵامی بده‌نه‌وه‌و شوێنی بكه‌ون [فَفَرِيقًا كَذَّبْتُمْ] كۆمه‌ڵێك له پێغه‌مبه‌رانتان به‌درۆ زانی وه‌كو: عیسی و محمد [وَفَرِيقًا تَقْتُلُونَ ] وه كۆمه‌ڵێكیشتان ده‌كوشت وه‌كو: یه‌حیاو زه‌كه‌ریا، وه هه‌وڵی كوشتنی عیسی و محمدیان دا (عليهم الصلاة والسلام).
شەشەم/ کوشتنی پێغەمبەران -علیهم الصلاة والسلام -
خوای گەورە دەفەرموێت : [ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِيَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ]
واتا : ئه‌ی محمد (ﷺ) بە - جولەکەکان -بفه‌رموو ئه‌گه‌ر ئێوه ڕاست ده‌كه‌ن بۆچی پێغه‌مبه‌رانی خواتان ده‌كوشت له پێشتردا كه نه‌هیتان لێ كرابوو بیانكوژن وه‌كو باب و باپیرانتان كه پێغه‌مبه‌رانی خوای گه‌وره‌یان دەکوشت لە پێش ئێوەدا .
حەوتەم / دڵ ڕەقی .
خوای گەورە دەفەرموێت : [وَجَعَلْنَا قُلُوبَهُمْ قَاسِيَةً]
واتا :- دڵیانمان ڕه‌ق كرد كه په‌ندو ئامۆژگارى وه‌رناگرن بەهۆی دڵ ڕەقیان ، جووله‌كه به‌هۆی ئه‌وه‌ی كه به‌ڵێن و په‌یمانه‌كانیان شكاندو هه‌ڵیان وه‌شانده‌وه خوای گه‌وره نه‌فره‌تی لێ كردن و له ڕه‌حمه‌ت و هیدایه‌تی خۆی ده‌ری كردن .
هەشتەم / خیانەت کردن و بێ بەڵێنی .
خوای گەورە دەفەرموێت : [فَبِمَا نَقْضِهِمْ مِيثَاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ]
واتا : - جووله‌كه به‌هۆی ئه‌وه‌ی كه به‌ڵێن و په‌یمانیان شكاندو هه‌ڵیان وه‌شانده‌وه خوای گه‌وره نه‌فره‌تی لێ كردن و له ڕه‌حمه‌ت و هیدایه‌تی خۆی ده‌ری كردن .
نۆیەم / درۆکردن و دوو ڕوویی .
خوای گەورە دەفەرموێت : [وَإِذَا جَاءُوكُمْ قَالُوا آمَنَّا]
واتا : كاتێك كه مونافیقان دێن بۆ لای ئێوه ده‌ڵێن: ئێمه ئیمانمان هێناوه‌و ئیمان ئاشكرا دەكه‌ن [وَقَدْ دَخَلُوا بِالْكُفْرِ وَهُمْ قَدْ خَرَجُوا بِهِ] كه چوونه‌ته ناو كوفره‌وه وه ئه‌مان به‌كوفریشه‌وه ده‌رچوونه واته: كه دێنه لای تۆ ئه‌ی محمد- ﷺ - به‌كوفره‌وه دێن وه كه ده‌ریش دەچن هه‌ر به كوفره‌وه ده‌ردەچن واته: له‌لای تۆ هیچ سوودێك نابینن [وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا كَانُوا يَكْتُمُونَ ] وه خوای گه‌وره خۆی زاناتره به‌وه‌ی كه له دڵیاندا شاردوویانه‌ته‌وه له كوفر كردن.
دەیەم / جولەكە دوژمنی سەرسەختی موسڵمانانن .
خوای گەورە دەفەرموێت : [لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا]
واتا : ئێوه‌ی موسڵمان ده‌بینن سه‌ختترین كه‌سێك كه دژایه‌تی ئێوه‌ى باوه‌ڕدار بكات جووله‌كه‌و هاوبه‌ش بڕیارده‌رانن ئه‌مانه سه‌ختترین دژایه‌تی موسڵمانان ئه‌كه‌ن، چونكه كوفرى جوله‌كه كوفرى عینادى و نكوڵى و ره‌تكردنه‌وه‌ى حه‌ق و سوكایه‌تى كردنه به زانایان هه‌ر بۆیه زۆرێك له پێغه‌مبه‌رانیان كوشتوەو چه‌ند جارێك هه‌وڵى كوشتنى پێغه‌مبه‌ری خوایان- ﷺ - داوه‌و سیحریان لێ كردووه .
یازدەیەم / سود نەبینین لەو زانستەی کە لایانە .
خوای گەورە دەفەرموێت : [مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوهَا كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا]
واتا : جووله‌كه كه ته‌وڕاتیان وه‌رگرت بۆ كارپێكردن پاشان وه‌كو خۆى هه‌ڵیان نه‌گرت و كاریان پێ نه‌كردو ده‌ستكاریان كرد نموونه‌ی ئه‌مانه وه‌كو نمونه‌ی (گوێ درێژ)ێك وایه كه بارێك كتێب هه‌ڵبگرێ نازانێ كه له‌سه‌رى¬یه‌وه چه‌ندێك زانست و كتێبی به‌نرخى تێدایه‌و لێى سوودمه‌ند نابێت [بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ] كه ئه‌مه‌یش خراپترین نموونه‌ی قه‌ومێكه كه ئایه‌ته‌كانی خوای گه‌وره به درۆ ده‌زانن [وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ ] وه خوای گه‌وره به‌ڕاستی هیدایه‌تی ئه‌و كه‌سانه نادات كه سته‌مكارن.
دوازدەیەم / ڕازی بوون بە خراپەو تاوان
خوای گەورە دەفەرموێت :- [كَانُوا لَا يَتَنَاهَوْنَ عَنْ مُنْكَرٍ فَعَلُوهُ]
واتا : وه نه‌هی و قه‌ده‌غه‌ی تاوانیان نه ده‌كرد كه بكرایه، [لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ ] كه ئه‌مه‌ش خراپترین كارێك بوو كه ئه‌وان ده‌یانكرد كه ڕێگریان نه ده‌كرد له خراپه.
سێزدەیەم / ئاژاوە نانەوەو حەزکردن بەبڵاو بونەوەی خراپەکاری .
خوای گەورە دەفەرموێت : - [كُلَّمَا أَوْقَدُوا نَارًا لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللَّهُ]
واتا : هه‌ر كاتێك كه ئه‌وان كۆببنه‌وه بۆ جه‌نگ یان ئاگری جه‌نگ داگیرسێنن خوای گه‌وره دەی كوژێنێته‌وه، کە ئه‌مه‌ش پیشه‌ی جووله‌كه‌كانە به به‌رده‌وامی خه‌ریكی هه‌ڵگیرساندنی شه‌ڕو ئاژاوه‌و خراپه‌كارین، وه زۆربه‌ى ئه‌و شه‌ڕو ئاژاوه‌و خوێن ڕێژانه‌ى كه له جیهان روو ده‌دات ده‌ستى جوله‌كه‌ى تێدایه [وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا] وه به به‌رده‌وام كۆشش ده‌كه‌ن له‌سه‌ر زه‌ویدا كه ئاشووب و گه‌نده‌ڵى و خراپه‌كاری بنێنه‌وه [وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ ] لەکاتێکا خوای گه‌وره ئه‌و كه‌سانه‌ی خۆش ناوێ كه ئاشووب گێڕن و گه‌نده‌ڵن و ئاژاوه ده‌نێنه‌وه له‌سه‌ر ڕووی زه‌ویدا.
چواردەیەم / خواردنی ڕیباو ماڵی خەڵک بە ناحەق .
خوای گەورە دەفەرموێت :- [ وَأَخْذِهِمُ الرِّبَا] واتا : به‌هۆی ئه‌وه‌ی كه مامه‌ڵه‌یان به ریباوه دەكردو ماڵی خه‌ڵكیان به‌ناحه‌ق دەخوارد [وَقَدْ نُهُوا عَنْهُ] له كاتێك كه نه‌هیان لێكرابوو قه‌ده‌غه كرابوون كه ڕیبا بخۆن [وَأَكْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ] وه ماڵی خه‌ڵكیان به‌ناحه‌ق و به باتڵ دەخوارد وه‌كو به ڕه‌شوه‌و به به‌رتیل [وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا ]
ئێمە سزایه‌كی زۆر به‌ئێش و ئازارمان بۆ ئەو کافرو بێباوەڕانە داناوه.
پازدەیەم / قین لەدڵی و ئێرەیی و حەسودی .
خوای گەورە دەفەرموێت :- [وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِكُمْ كُفَّارًا]
واتا :- زۆرێك له ئه‌هلی كتاب له جووله‌كه‌و گاورەکان له دوای ئه‌وه‌ی كه ئێوه ئیمانتان هێناوه ده‌یانه‌وێت پاشگه‌زتان بكه‌نه‌وه‌و هه‌ڵتان گه‌ڕێننه‌وه‌و كافر ببن [حَسَدًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ] ئه‌مەش له حه‌سودی یه‌وەیە کە ئەوان حه‌سودیتان پێ ده‌به‌ن كه موسڵمانن وە شوێن ئه‌و دینه پاكه كه‌وتوون، ئه‌وان شوێنی نه‌كه‌وتوون .
شازدەیەم / خۆش ویستنێکی زۆری دونیا
خوای گەورە دەفەرموێت : - [وَلَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلَى حَيَاةٍ] واتا : ده‌یانبینی جولەکەکان له هه‌موو كه‌سێك سوورترن له‌سه‌ر ژیان كه له ژیاندا بمێننه‌وه‌و دڵیان بەدونیا زۆر خۆشە .
حەڤدەیەم / ترسنۆکی .
خوای گەورە دەفەرموێت :- [لَنْ يَضُرُّوكُمْ إِلَّا أَذًى]
واتا : - جووله‌كه‌كان ناتوانن هیچ جۆره زیانێك به ئێوه بگه‌یه‌نن ته‌نها ئازار نه‌بێ به‌قسه‌و بوهتان كردن [وَإِنْ يُقَاتِلُوكُمْ يُوَلُّوكُمُ الْأَدْبَارَ] وه ئه‌گه‌ر كوشتاریشتان بكه‌ن ئه‌وه پشت هه‌ڵ ده‌كه‌ن و ده‌دۆڕێن و تێك دەشكێن و توانای ڕووبه‌ڕوو بوونه‌وه‌ی ئێوه‌یان نیه ، چونکە زۆر ترسنۆکن [ثُمَّ لَا يُنْصَرُونَ ] وه حاڵیشیان وایه هه‌میشه سه‌رشۆڕن و سه‌رناخرێن .
هەژدەیەم / خۆ بەگەورە زانین و مەغڕور بوون .
خوای گەورە دەفەرموێت : [وَقَالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ كَانَ هُودًا أَوْ نَصَارَى]
واتا :- جووله‌كه دەیان وت: ئه‌وه‌ی جووله‌كه نه‌بێ ناچێته به‌هه‌شته‌وه، وه گاوره‌كانیش دەیان وت: ئه‌وه‌ی گاور نه‌بێ ناچێته به‌هه‌شته‌وه، به‌هه‌شت تایبه‌ته بۆ ئێمه [تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ] ئه‌مه هیواو ئومێدو ئاواتی ئه‌وانه به‌ڵام [قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ] ئه‌ی محمد ﷺ پێیان بڵێ: ده‌ی ئه‌گه‌ر ڕاست ده‌كه‌ن به‌ڵگه‌و ده‌لیلی خۆتان بێنن له‌سه‌ر ئه‌م شته كه به‌هه‌شت تایبه‌ته به ئێوه به‌ڵام هیچ به‌ڵگه‌یه‌كیان نیه.
نۆزدەیەم / ڕەزیلی .
خوای گەورە دەفەرموێت : [أَمْ لَهُمْ نَصِيبٌ مِنَ الْمُلْكِ ، فَإِذًا لَا يُؤْتُونَ النَّاسَ نَقِيرًا]
واتا : یاخود ئایا جولەکە به‌شێك له موڵكیان هه‌یه ئایا موڵك بۆ ئه‌وانه؟ واته هیچ موڵكیان نیه [فَإِذًا لَا يُؤْتُونَ النَّاسَ نَقِيرًا ] ئه‌گه‌ر موڵك هی ئه‌وان بوایه ئه‌وا له‌به‌ر زۆر ڕه‌زیلی و حه‌سوودیان به‌شی هیچ كه‌سێكیان نه‌ده‌دا ته‌نانه‌ت (نه‌قیر)ێكیش واته: ناوكی خورما كونێكی تێدایه به‌قه‌ده‌ر ئه‌و كونه‌ی ناوكی خورما به‌شی هیچ كه‌سێكیان نه‌ده‌دا.
بیست / فێڵ و تەڵەکە بازی .
[وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِينَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي السَّبْتِ] وه ئێوه ئەی جولەکە (باوك و باپیرانتان) باشیان به‌سه‌رهات ، رووداوی ئه‌و كه‌سانه دەزانن كه له گوندی [ئایله] ده‌ست درێژیان كردو سنووری خوای گه‌وره‌یان به‌زاند به‌وه‌ی كه خوای گه‌وره قه‌ده‌غه‌ی ڕاوی ماسی لی كردن له ڕۆژی شه‌ممه‌دا به‌ڵام ئه‌وان فێڵیان كردو ڕاوه‌كه‌یان كرد، لەسزای ئەمە خوای گەورە شێوەیانی گۆڕی بۆ مەیمونی زەلیل و ڕیسوا [فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِينَ ]
لەکۆتایدا داوا دەکەم لەخوای گەورە موسڵمانان لەهەر شوێنێکن پارێزراو بن ، بەتایبەتیش موسڵمانانی فەلەسطین و کەرتی غەززە کە بەناحق دەربەدەر دەکرێن و خوێنیان دەڕێژرێت ، خوای گەورە دوژمنانی دین لەناو ببات ، ڕیسوای دونیاو قیامەتیان بکات ، بەتایبەت جولەکەکان کەنەوەی مەیمون و بەرازن ، خوایە سەر شۆڕو زەلیل و ڕیسوایان بکەیت .
اللهم آمین وآخر دعوانا أن الحمد لله رب العالمین ...
ئامادە کردنی : ناصح حسن بیتوێنی
19\5/2021
۷/ شوال / ۱٤٤۲
