دروست نی یە بۆ هیچ کەسێک کاتێ دەچێت بۆ حەج لەبری کەسێکی تر مەبەستی پارە بێت ، بەڵکو پێویستە نیەتی گەشتن بێت بەو شوێنە پیرۆزە، وچاکە کردن لەگەڵ ئەو کەسەدا کەحەجەکەی لەبری دەکات .
الشيخ محمد بن صالح العثيمين رحمه الله دەڵێت :
حەج کردن لەبری کەسانی تر لەسوننەتدا هاتووە ، ئافرەتێک پرسیاری لەپێغەمبەرى خوا کرد ﷺ وگوتی : (إن فريضة الله على عباده في الحج أدركت أبي شيخاً كبيراً لا يثبت على الراحلة أفأحج عنه ؟ قال : نعم)
واتە : حەج فەرز بووە لەسەر باوکم پیاوێکی پیرە و خۆی لەسەر وڵاخ بۆ ڕاگیر ناکرێت ئایا لەبری ئەو حەج بکەم ؟فەرمووی : بەڵێ .
جا حەج کردن لەبری کەسانی تر ، گەر مەبەست لێی پارە بێت :
ئەوا شيخ الإسلام رحمه الله دەڵێت :
من حج ليأكل فليس له في الآخرة من خلاق – أي : نصيبٌ - وأما من أخذ ليحج : فلا بأس به ، فينبغي لمن أخذ النيابة أن ينوي الاستعانة بهذا الذي أخذ على الحج ، وأن ينوي أيضاً قضاء حاجة صاحبه ؛ لأن الذي استنابه محتاج ، ويفرح إذا وجد أحداً يقوم مقامه ، فينوي بذلك أنه أحسن إليه في قضاء الحج ، وتكون نيته طيبة" انتهى .
واتە : هەرکەسێک لەبری کەسێکی تر حەج بکات تەنها مەبەستی پارەکە بێت ئەوا لەڕۆژی دوایدا هیچ پاداشتێکی نی یە ، بەڵام پارە وەرگرتن لەبری حەج کردن دروستە ، بەڵام پێویستە ئەو کەسەی حەج بۆکەسێکی تر دەکات مەبەستی یارمەتی دانی ئەو کەسە بێت کەحەجەکەی بۆ دەکات وجێ بەجێکردنی حەج بەو بڕە پارەیەی کەوەری گرتووە ، چونکە ئەو کەسەی ئەوی ناردووە بۆ حەج موحتاجە ، ودڵ خۆش دەبێت کاتێ دەبینێت کەسێکی لەبری ئەوحەج دەکات، هەربۆیە بانیەتی یارمەتی دانی ئەو کەسە بێت ، ئەو ننیەتەش نیەتێکی پاک وچاکە .
" لقاءات الباب المفتوح " ( 89 / السؤال 6 ) .
وەهەروەها الشيخ محمد بن صالح العثيمين رحمه الله دەڵێت :
بەداخەوە زۆربەی ئەو کەسانەی حەج بۆ کەسانی تر دەکەن تەنها مەبەستیان پارەکەیە، ئەوەش حەڕامە بۆ ئەوان ، چونکە عیبادەت نابێت مەبەست لێی دونیا بێت ، خوای پەروەردگار فەرموویەتی : ( مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا وَزِينَتَهَا نُوَفِّ إِلَيْهِمْ أَعْمَالَهُمْ فِيهَا وَهُمْ فِيهَا لَا يُبْخَسُونَ . أُولَئِكَ الَّذِينَ لَيْسَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ إِلَّا النَّارُ وَحَبِطَ مَا صَنَعُوا فِيهَا وَبَاطِلٌ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ )
واته: ههر کهسێك تهنها ژیانی دنیاو ڕازاوهیی و (خۆشگوزهرانی) یهکهی بوێت ئهوا پاداشتی ههوڵ و کۆششی ئهو جۆره کهسانه دهدهینهوه له دونیادا، ئهوانیش تێیدا هیچیان لێکهم ناکرێتهوه ۰ ئا ئهوانه ئهوانهن که له ڕۆژی دوایدا جگه له ئاگری دۆزهخ هیچی تریان بۆ نیه و ئهوهی که کردیان له دنیادا پووچهڵ بووه .
وەهەروەها فەرموویەتی : ( فَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا وَمَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلَاقٍ )
واتە : خهڵكی وا ههیه تهنها داوای شتی دونیایی له خوای گهوره ئهكات بهڵام له ڕۆژی دواییدا هیچ بهش و هیچ ئهجرو پاداشتێكی نیه تهنها ههوڵی بۆ دونیا بووه.
خوای پەروەردگار هیچ عیبادەتێک وەرناگێت گەر تەنها مەبەست لێی خودا نەبێت ، وەپێغەمبەری خوا ﷺ شوێنی پەرستنی لەوە پارستووە بکرێت بەجێگای کەسابەت وپارە پەیدا کردن ، هەروەک فەرموویەتی : ( إذا رأيتم من يبيع أو يبتاع في المسجد ، فقولوا : لا أربح الله تجارتك )
واتە : گەر کەسێکتان بینی کڕین وفرشتن دەکات لەمزگەوتدا ، ئەوا پێیان بڵێن : خودا بەرەکەت وقازانج لەو بازرگانیەتاندا نەهێڵێت .
جا گەر کەسێک تەنها شوێنی عیبادەت بەکار بێنێت بۆ کەسابەت ئەو دوعایەیی لێ بکرێت ، ئەی چی دەڵێی دەربارەی کەسێک کەخودی عیبادەتەکە بۆ کەسابەتی دونیا بەکار بێنێت ، وەک ئەوەی حەج کاڵایەک بێت ، یاخود کرێکاری دروست کردنی خانو بێت ؟ کاتێ پارەکەی دەدەیتێ مل بادەدا ودەڵێت ئەو پارەیە کەمە وفڵانە کەس زیاتری پێداوم ، تا وای لێهاتووە حەج کردن وەک کرێکاری وحەق دەس تەماشای دەکرێت ، هەر بۆیە زانایانی حەنبەلی دەڵێن : بەکرێ گرتنی کەسێک بۆ ئەوەی حەج بۆکەسێکی تر بکات دروست نی یە ، وە شيخ الإسلام ابن تيمية دەڵێت : هەرکەسێک لەبری کەسێکی تر حەج بکات بۆ ئەوەی پارەیەکی دەس کەوێت ، ئەوا لەقیامەتدا هیچ پاداشتێک نادرێتەوە ، بەڵام گەر پارەیەک وەر بگرێت بەمەبەستی ئەوەی هاوکاری براکەی بکات یاخود عیبادەتێکی زیاتر بکات و لەشوێنە پیرۆزەکان زیکر وڕپاڕانەوە بکات ، ئەوا دروستە ، ونیەتێکی چاکە .
هەر بۆیە پێویستە لەسەر ئەو کەسانەی کەلەبری کەسانی تر حەج دەکەن نیەتیان پاک بکەنەوە، ونیەتیان عیبادەت بێت لەدەوری کەعبە بەزیکر وپاڕانەوە ، ولەگەڵ جێ بەجێ کردنی پێویستیەکی برایەکیان بەحەج کردن بۆیان، ودوور کەونەوە لەنیەتی خراپ کەتەنها مەبەستیان دەس کەوتنی ماڵ بێت ، ئەگەر ئەو نیەتەیان هەبێت ، واتە : تەنها مەبەستیان پارە بێت ئەوا دروستە نی یە ئەو پارەیە وەربگرن، جا هەرکات پارەکەی بەنیەتێکی چاک وەرگرد ئەوا هەموو پارەکە بۆ خۆی دەبێت مەگەر مەرجیان کردبێت باقی یەکەی بۆ بگێڕێتەوە .
" الضياء اللامع من الخطب الجوامع " ( 2 / 477 ، 478 ) .