كڕین و فرۆشتنی زێڕ و زیو به قه‌رز حه‌رامه و ده‌بێت به ریبا ، بۆیه ده‌بێت زه‌ڕه‌نگه‌ر هه‌موو پاره‌كه به ته‌واوی له كڕیار وه‌رگرێت ئه‌نجا زێڕه‌كه یان زیوه‌كه بدات به كڕیار ئه‌گینا كڕین و فرۆشتنه‌كه‌یان ده‌بێت به ریبا ، هه‌روه‌ها كڕین و فرۆشتنی زه‌ڕه‌نگه‌ر له گه‌ڵ بازرگانه‌كاندا ده‌بێت به نه‌قدی بێت نه‌ك به قه‌رز .
وه ئه‌گه‌ر ئافره‌تێک ویستی وابوو زێڕه كۆنه به‌كار هاتووه‌كه‌ی بگۆڕێته‌وه به زێڕێكی نوێ و تازه ده‌بێت گۆڕینه‌وه‌كه به‌رامبه‌ر به یه‌كتر و یه‌كسان بێت و ده‌ست به ده‌ستیش بێت نه‌ك به قه‌رز ، ئه‌گینا گۆڕینه‌وه‌كه ده‌بێت به ریبا.
جا بۆ ئه‌وه‌ی نه‌كه‌وێته ناو ریبا خواردنه‌وه ده‌بێت زێڕه كۆنه به‌كار هاتووه‌كه‌ی له لای دوكانێك بفرۆشێت و پاره‌كه‌ی به نه‌قدی وه‌رگرێت ، ئه‌نجا ئه‌گه‌ر ویستی هه‌بوو زێڕی نوێ و تازه بكڕێت ئه‌وا ده‌چێت له دوكانێكی تر زێڕی نوێ و تازه ده‌كڕێت به پاره و ده‌ست به ده‌ست و بێ دواكه‌وتن .
چونكه پێغه‌مبه‌ر (ﷺ) فه‌رموویه‌تی : ((لاَ تَبِيعُوا الذَّهَبَ بِالذَّهَبِ إِلاَّ مِثْلاً بِمِثْلٍ ، وَلاَ تُشِفُّوا بَعْضَهَا عَلَى بَعْضٍ ... ، وَلاَ تَبِيعُوا مِنْهَا غَائِبًا بِنَاجِزٍ)) صحيح البخاري رقم : (2177) ، وصحيح مسلـم رقم : (1584).
واته : زێڕ مه‌فرۆشن به زێڕ ئیللا به‌رانبه‌ر به یه‌ك نه‌بێت ، وه با هه‌ندێكیان له‌وه‌ی تریان زیاتر نه‌بێت ، وه هی ئاماده نه‌بوو مه‌فرۆشن به ئه‌وه‌ی كه ئاماده‌یه ، واته با ده‌ست به ده‌ست بێت وبه قه‌رز نه‌بێت .
قال الـحافظ ابن حجر : (قَوْلُهُ : "الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ" : يَدْخُلُ فِي الذَّهَبِ جَمِيع أَصْنَافِهِ مِنْ مَضْرُوبٍ وَمَنْقُوشٍ ، وَجَيِّدٍ وَرَدِيءٍ ، وَصَحِيحٍ وَمُكَسَّرٍ ، وَحُلِيٍّ وَتِبْر ، وَخَالِص وَمَغْشُوش ، وَنَقَلَ النَّوَوِيّ تَبَعَاً لِغَيْرِهِ فِي ذَلِكَ الْإِجْمَاعَ) فتح الباري : (4 / 480).
واته : ئاڵتون به ئاڵتون : هه‌موو جۆره ئاڵتونێك ده‌گرێته‌وه : له ئاڵتونی كراو به
پاره و نه‌خش كراو ، وه چاك و خراپ ، وه ساغ و شكاو ، وه پاك و تێكلێو ، ئه‌مه‌ش به یه‌كده‌نگی و كۆڕای زانایان وه‌ك (نه‌ووی) باسی كردووه .
وقال الشيخ محمد بن إبراهيم وابن باز وابن العثيمين وصالـح الفوزان : (بيع الذهب بـهذه الأوراق النقدية لا يصح إلا بشرط الـحلول والقبض) .
واته : فرۆشتنی ئاڵتون و زێـڕ به پاره‌ی كاغه‌زی ئه‌م سه‌رده‌مه دروست نىیه ئیللا به مه‌رجی ده‌ست به ده‌ست نه‌بێت له هه‌مان مه‌جلس و جێگای كڕین و فرۆشتن و گۆڕینه‌وه‌كه‌دا .
مامۆستا محمد عبدالرحمن
چەند جۆر ڕیبا هەیە؟ مامەڵە و كڕین و فرۆشتنە حەرامکراوەکانئێمە لە دەرەوەین مانگانە پارە دەدەین بە بانک بۆ ئەوەی ئەگەر شتێكمان لێ بقەومێ ئەوان یارمەتیمان دەدەن ئایا حەرامە؟ئایا ڕاستە تاوانى ڕیبا لە زینا و داوێن پیسى گەورەترە؟ وە چ هەڕەشەیەک هاتووە بۆ ئەو کەسانەى کە ڕیبا دەخۆن؟قەرز کردن لە بانکێک کە مامەڵە بە ڕیبا دەکات بۆ کڕینی خانو دروستە؟
