زانایان لەڕووی دروستی لابردن و هێشتنەوەی مووەوە موو دەکەن بەسێ بەشەوە :

یەکەم : هەندێ موو کەفەرمان کراوە بەلابردنی یاخود کورت کردنەوەی ، ئەوەش ئەوەیە کەپێی دەوترێت سوننەتی فیتڕەت ، وەک موی بەر وکورت کردنەوەی سمێڵ وهەڵکەندنی موی بن باڵ ، وەهەروەها تاشین یاخود کورت کردنەوەی موی سەر لەحەج وعومڕەدا .

بەڵگەش بۆ ئەمە ئەو فەرموودەیەیە کە عائشة رضي الله عنها گێڕاویەتیەوە ودەڵێت: پێغەمبەری خوا ﷺ فەرمووی : ((عَشْرٌ مِنَ الْفِطْرَةِ : قَصُّ الشَّارِبِ ، وَإِعْفَاءُ اللِّحْيَةِ ، وَالسِّوَاكُ ، وَاسْتِنْشَاقُ الْمَاءِ ، وَقَصُّ الأَظْفَارِ ، وَغَسْلُ الْبَرَاجِمِ ، وَنَتْفُ الإِبْطِ ، وَحَلْقُ الْعَانَةِ ، وَانْتِقَاصُ الْمَاءِ ـ يَعْنِي الاسْتِنْجَاءَ ـ ، قَالَ زَكَرِيَّا : قَالَ مُصْعَبٌ : وَنَسِيتُ الْعَاشِرَةَ إِلاَّ أَنْ تَكُونَ الْمَضْمَضَةَ)) حسن
واتە : دە ڕەفتار هەن لە سروشتی ئادەمیزادن و لە سوننەتەكانی ئاینن : سمێڵ گرتن و هێشتنەوەی ڕیش و سیواك كردن و هەڵمژین و ئاو لەلوت وەردان و نینۆك قرتاندن و شۆردنی گرێ‌ی سەر پەنجەكان (واته‌ : گرێی په‌نجه‌كان و جومگه‌كان هه‌ر هه‌موویان ) و هەڵكەندنی مووی بن باڵ و بەر تاشین و خۆپاك كردنەوە بە ئاو و ئاو ڕادانە ناو دەم .
زكريا دەڵێت : مصعب دەڵێت : ونسيت العاشرة إلا أن تكون المضمضة "
واتە : دەیەمم لەبیر چووە کەپێم وایە ئاو ڕادانە ناو دەمە .
رواه مسلم ( 261 ) .

دووەم : هەندێ موو کەحەڕامە لابردنیان ، لەوانە لابردنی موی برۆ و ڕیش .

بەڵگەش بۆ ئەمە ئەو فەرموودەیەیە کە ئەو فەرموودەیەیە کە عبد الله بن مسعود رضي الله عنه گێڕاویەتیەوە ودەڵێت : گوێم لەپێغەمبەری خوا ﷺ بوو دەیفەرموو : (" لعن الله الواشمات والمستوشمات والنامصات والمتنمصات والمتفلجات للحسن المغيرات خلق الله ").
رواه البخاري ( 5931 ) ومسلم ( 2125 ) .

واتە : : لەعنەتی خوا لەو ئافرەتانە بێت کە خاڵ دەکوتن وئەوانەش بۆیان دەکوتن وئەوانەش کەبرۆ هەڵ دەگرن وئەوانەش بۆیان هەڵدەگرن وئەوانەش کەدەس کاری ددانیان دەکەن بۆ جوانی ودروست کراوی خوا دەگۆڕن .

وە عبد الله بن عمر رضي الله عنه دەڵێت : گوێم لەپێغەمبەری خوا ﷺ بوو دەیفەرموو : (" خالفوا المشركين وفِّروا اللحى وأحفوا الشوارب ") .
رواه البخاري ( 5892 ) ومسلم ( 259 ) .
واتە : پێچەوانەی موشریکەکان بکەن ڕیش بهێڵنەوە وسمێڵ کورت بکەنەوە .

ئیمامی النووي رحمه الله دەڵێت :
النامصة : ئەو کەسەیە کەمووی دەموو چاو لادەبات ، و(المتنمصة) : ئەو کەسەیە کەداوا دەکات ئەو کارەی بۆ بکرێت ، ئائەو کارە حەڕامە ، تەنها ئەوە نەبێت گەر ئافرەت ڕیشی یاخود سمێڵی هەبوو ئەوا حەڕام نی یە لابردنی بەڵکو لای ئێمە باشتر وایە لای ببات .
" شرح النووي لصحيح مسلم " ( 14 / 106 ) .

سێیەم : هەندێ موو هەیە کەشەرع لێی بێدەگ بووە ، نەفەرمانی بەلابردنی کردووە وەهەروەها نەفەرمانی بەهێشتنەوەی کردووە ، وەک مووی پێ ودەست و سنگ .

ئا ئاوانەی ئاماژەمان بێکرد زانایان جیاوازن تیایدا :
هەندێ لەزانایان دەڵێن : دروست نی یە لاببرێن ؛ چونکە لابرنی جۆرێکە لەگۆڕینی دروست کراوەکانی خودا ، هەروەک خوای پەروەردگار فەرموویەتی ولەشەیتانەوە گێڕاویەتیەوە : ( ولآمرنَّهم فليغيرنَّ خلق الله ) [ النساء : 119] .
واتە : فەرمانیان پێ دەکەم بەگۆڕینی دروست کراوەکانی خودا .

وەهەندێکی تر لەزانایان دەڵێن : ئەمانە لەو شتانەن کەشەرع لێی بێدەنگ بووە وحوکمەکەی (الإباحة)یه ، کەئەوەش ئەوەیە دروست بهڵێدرێتەوە ولاش ببرێت ؛ چونکە هەر شتێک قورئان وسوننەت لێی بێدەنگ بوبێت ئەوا مەعفوە ودروستە .

جا زانایانی ( اللجنة الدائمة ) ئەم بۆچوونەیان هەڵبژاردووە هەروەک الشيخ ابن عثيمين ئەم بۆچونەی لاپەسند بووە ، بڕوانە [ فتاوى المرأة المسلمة 3 / 879]

لە (فتاوى اللجنة الدائمة)دا ، هاتووە :
أ. دروستە ئافرەت مووی سمێڵ و ڕان وپێ وقوڵ لاببات، وئەوا ئەو نەمصە نی یە کەلەفەرموودەدا ڕێگری لێ کراوە .
" فتاوى اللجنة الدائمة " ( 5 / 194 ، 195 ) .

وەهەروەها پرسیار کراوە لە (اللجنة الدائمة) :

حوکمی لابردنی مووی جەستە چی یە لەلایەن ئافرەتانەوە ؟

لەوڵامدا گوتویەتیانە :
دروستە بۆ ئافرەت ئەو کارە بکات جگە لەموی برۆ وسەر ، دروست نی یە بۆ ئافرەت موی برۆ وسەر لاببات ، ونابێت هیچ بەشێک لەبرۆی لاببان نەبەتاشێن ونەبەهیچ شتێکی تر .
" فتاوى اللجنة الدائمة " ( 5 / 194 ) .