قه‌رزدانه‌وه پێش ده‌خرێت به سه‌ر به جێگه‌یاندی وه‌صێت و میرات دابه‌ش كردنئەگە :
عَنْ عَلِيٍّ (رضي الله عنه) قَالَ : ((قَضَى رَسُولُ اللَّهِ (ﷺ) بِالدَّيْنِ قَبْلَ الْوَصِيَّةِ)) صحيح سنن الترمذي رقم : (2122) وصحيح سنن ابن ماجه رقم : (2715) .
واته : پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) بڕیاری داوه و فه‌رمانی كردووه به‌وه‌ی كه‌وا : دوای مردن قه‌رزدانه‌وه پێش ده‌خرێت به سه‌ر جێبه‌جێ كردنی وه‌صێتی مردوو .
وَعَنْ سَعْدِ بْنِ الأَطْوَلِ (رضي الله عنه)قَالَ : ((أَنَّ أَخَاهُ مَاتَ وَتَرَكَ ثَلاَثَمِائَةِ دِرْهَمٍ وَتَرَكَ عِيَالاً ، فَأَرَدْتُ أَنْ أُنْفِقَهَا عَلَى عِيَالِهِ ، فَقَالَ النَّبِيُّ (ﷺ) : إِنَّ أَخَاكَ مُحْتَبَسٌ بِدَيْنِهِ فَاقْضِ عَنْهُ ، فَقَالَ : يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ أَدَّيْتُ عَنْهُ إِلاَّ دِينَارَيْنِ ادَّعَتْهُمَا امْرَأَةٌ وَلَيْسَ لَهَا بَيِّنَةٌ ، قَالَ : فَأَعْطِهَا فَإِنَّهَا مُحِقَّةٌ)) صحيح سنن ابن ماجه رقم : (2433) .
واته : براكه‌م مرد و سێسه‌د (300) درهه‌می به میراتی و خێزانێكیشی به‌جێهێشت ، منیش ویستم ئه‌و پاره‌یه بده‌م به شتومه‌ك و پێداویستی پێ بكڕم بۆ خێزانه‌كه‌ی ، پێغه‌مبه‌ریش (ﷺ) فه‌رمووی : براكه‌ت به‌ند كراوه به هۆی قه‌رزه‌كه‌یه‌وه بۆیه قه‌رزه‌كه‌ی بده‌ره‌وه ، ووتم : ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا هه‌موو قه‌رزه‌كه‌م بۆ دایه‌وه ته‌نها دوو دینار نه‌بێت كه‌وا ئافره‌تێك داخوازی ده‌كات و به‌ڵگه‌شی نىیه ، فه‌رمووی : بیده‌رێ چونكه ئه‌و له سه‌ر حه‌قه و ڕاست ده‌كات .
قال الـحافظ ابن عبد الـبر : (وفـي حديث هذا الباب معانٍ من الفقه : منها أنَّ الورثةَ لا يُنـفَـق عليهم ولا لـهم ميراثٌ حتـى يُـؤدَّى الدين …) الـتـمـهيـد : (23 / 237) .
کتێبی : (حوكم و ئادابەكانى قەرزدان و قەرزكردن و قەرزدانەوە لە ژێر تیشكى ئایەتە پیرۆزەكانى قورئان و فەرموودە صەحیحەكان دا ) لە نوسینى (مامۆستا محمد عبدالرحمن)
کاتێک قەرزى کەسێک دەگەڕێنمەوە دروستە زیاترى بدەمێ وەکو دیارى؟ئایا پاره گۆڕینهوه به قهرز ده‌بێت به ڕیبا؟فەزڵ و پاداشتى قەرزدان و چاوەڕوانى لە کەسی قەرزارگواستنهوهی قهرز له گهردنی كهسێكهوه بۆ سه‌ر گهردنی كهسێكی تر دروستە؟کەسێک قەرزار بێ و پارەى هەبێ لە ماڵدا بەڵام قەرزەکە نەداتەوە حوکمى چیە؟
