قه‌رزدانه‌وه پێش ده‌خرێت به سه‌ر به جێگه‌یاندی وه‌صێت و میرات دابه‌ش كردنئەگە :
عَنْ عَلِيٍّ (رضي الله عنه) قَالَ : ((قَضَى رَسُولُ اللَّهِ (ﷺ) بِالدَّيْنِ قَبْلَ الْوَصِيَّةِ)) صحيح سنن الترمذي رقم : (2122) وصحيح سنن ابن ماجه رقم : (2715) .
واته : پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) بڕیاری داوه و فه‌رمانی كردووه به‌وه‌ی كه‌وا : دوای مردن قه‌رزدانه‌وه پێش ده‌خرێت به سه‌ر جێبه‌جێ كردنی وه‌صێتی مردوو .
وَعَنْ سَعْدِ بْنِ الأَطْوَلِ (رضي الله عنه)قَالَ : ((أَنَّ أَخَاهُ مَاتَ وَتَرَكَ ثَلاَثَمِائَةِ دِرْهَمٍ وَتَرَكَ عِيَالاً ، فَأَرَدْتُ أَنْ أُنْفِقَهَا عَلَى عِيَالِهِ ، فَقَالَ النَّبِيُّ (ﷺ) : إِنَّ أَخَاكَ مُحْتَبَسٌ بِدَيْنِهِ فَاقْضِ عَنْهُ ، فَقَالَ : يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ أَدَّيْتُ عَنْهُ إِلاَّ دِينَارَيْنِ ادَّعَتْهُمَا امْرَأَةٌ وَلَيْسَ لَهَا بَيِّنَةٌ ، قَالَ : فَأَعْطِهَا فَإِنَّهَا مُحِقَّةٌ)) صحيح سنن ابن ماجه رقم : (2433) .
واته : براكه‌م مرد و سێسه‌د (300) درهه‌می به میراتی و خێزانێكیشی به‌جێهێشت ، منیش ویستم ئه‌و پاره‌یه بده‌م به شتومه‌ك و پێداویستی پێ بكڕم بۆ خێزانه‌كه‌ی ، پێغه‌مبه‌ریش (ﷺ) فه‌رمووی : براكه‌ت به‌ند كراوه به هۆی قه‌رزه‌كه‌یه‌وه بۆیه قه‌رزه‌كه‌ی بده‌ره‌وه ، ووتم : ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا هه‌موو قه‌رزه‌كه‌م بۆ دایه‌وه ته‌نها دوو دینار نه‌بێت كه‌وا ئافره‌تێك داخوازی ده‌كات و به‌ڵگه‌شی نىیه ، فه‌رمووی : بیده‌رێ چونكه ئه‌و له سه‌ر حه‌قه و ڕاست ده‌كات .
قال الـحافظ ابن عبد الـبر : (وفـي حديث هذا الباب معانٍ من الفقه : منها أنَّ الورثةَ لا يُنـفَـق عليهم ولا لـهم ميراثٌ حتـى يُـؤدَّى الدين …) الـتـمـهيـد : (23 / 237) .
کتێبی : (حوكم و ئادابەكانى قەرزدان و قەرزكردن و قەرزدانەوە لە ژێر تیشكى ئایەتە پیرۆزەكانى قورئان و فەرموودە صەحیحەكان دا ) لە نوسینى (مامۆستا محمد عبدالرحمن)
کاتێک قەرزى کەسێک دەگەڕێنمەوە دروستە زیاترى بدەمێ وەکو دیارى؟کەسێک قەرزار بێ و پارەى هەبێ لە ماڵدا بەڵام قەرزەکە نەداتەوە حوکمى چیە؟گەر پیاوێک لەبەر قەرز زیندانی کرا ، ئایا پێویستە لەسەری دوای دەرچوونی لەزیندان قەرزەکە بداتەوە یاخود قەرزەکەی لەسەر لادەچێت ؟گواستنهوهی قهرز له گهردنی كهسێكهوه بۆ سه‌ر گهردنی كهسێكی تر دروستە؟ئایا حوكمى دواخستنى مارهیى چییه له ئیسلامدا ئایا دروسته؟
