هەڵبەتە مانگی ڕەمەزان وەكو لە ئایەت‌و فەرموودەكاندا هاتووە فەزڵ‌و پلەو پایەی زۆر گەورەیە، وە هەر بۆیەشە خوای پەروەردگار بەڕۆژووبوونی ئێمەی خستۆتە ئەو مانگە پیرۆزەوە ئەو مانگە پیرۆزەی كە پیرۆزیەكەی لە سەرەتادا لەوەوە وەرگرتووە كە قورئان تێیدا دابەزیووە [شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ] [البقرة:185] وە تێیدا بەڕۆژوو دەبین كەواتە ئەو مانگە پیرۆزیەكەی لەوەدا دەست پێدەكات كە قورئانی تێدا دابەزیوە قورئانیش بریتیە لە چی بۆ ئەو مانگە پیرۆز دەبێت‌و پلەی بەرز دەبێتەوە بەهۆی دابەزینی قورئان تیایدا، چونكە قورئان وەكو خوای گەورە باسی كرد هیدایەتە بۆ خەڵك خەڵكی بەبێ هیدایەت لە نەزانین‌و گومڕاییدا دەبن خوای پەروەردگار قورئانی نارد بۆ ئەوەی بەهۆی ئەو قورئانەوە ڕێنمایی خەڵك بكرێت لە گومڕاییەوە بۆ ڕێگای ڕاست لەجەهەنەمەوە بۆ بەهەشت لە ڕەوشتی ناشیرینەوە بۆ ڕەوشت جوان لە زوڵم‌و ستەمەوە بۆ دادگەری لە شەخص پەرستیەوە بۆ تەنها خوا پەرستی لە بیدعەو گومڕاییەوە بۆ هیدایەت‌و ڕێگای پێغەمبەری خوا ﷺ ، ئەو قورئانە زۆر مەزنە مرۆڤ بەبێ قورئان لە گومڕاییدا دەبێت بەهۆی ئەو قورئانە خوای گەورە داوای لە پێغەمبەری خوا ﷺ  كرد كە‌ خەڵكی لە تاریكیەوە دەربێنی بۆ ڕوناكی، كەواتە قورئان هیدایەتە وەكو خوای گەورە دەفەرمووێت: (وبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدَی) هیدایەتە بۆ خەڵك ئەو هیدایەتە لەو مانگەدا دابەزیوە، وە هەروەها قورئان هەر هیدایەتێك نییە بە كورتی‌و بەپوختی بەس قورئان ڕوونكەرە‌وەی زۆری تیدایە: [وَلَا يَأْتُونَك بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْنَاك بِالْحَقِّ وَأَحْسَن تَفْسِيرًا ] [الفرقان:33].
واتە: هەر شوبهەیەك كە ئەهلی باتڵ بیهێنێت هەر دوو دڵی‌و گومانێك كە ئەهلی باتڵ دروستی بكات ئەوە ئەو قورئانە ڕوونی كردۆتەوە، قورئان ڕێگای ڕاستی ڕوونكردۆتەوە (وبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدَی والْفُرْقَانِ) وە قورئان حەق‌و ناحەق لێك جیادەكاتەوە ئەهلی بەهەشت‌و ئەهلی جەهەنەم لێك جیا دەكاتەوە، ئەو قورئانە چاكەو خراپە لەیەك جیادەكاتەوە، مرۆڤ بەبێ قورئان هیدایەتی بۆ وەرناگیرێت لە گومڕاییدا دەبێت، مرۆڤ بەبێ ئەو قورئانە (بَیِّناتٍ)ی ناكەوێتە دەست بەڵكو لە شكو گوماندا دەبێت مرۆڤ بەبێ قورئان ناتوانێ حەق‌و ناحەق لێك جیا‌كاتەوە ڕێگای بەهەشت‌و ڕێگای جەهەنەم لێك جیاكاتەوە ڕێگای چاكەو ڕێگای خراپە لەیەك جیاكاتەوە، كەواتە ئەم قورئانە بەتەنها ئەو هەموو چاكەو كەرامەی تێدایە كە لەم مانگەدا هاتۆتە خوارەوە، بۆیە بەڕاستی مانگێك قورئانی تێدا هاتبێتە خوارەوە ئەو فەزڵە بەتەنها بەسە بۆ ئەوەی كە بزانین چ مانگێكی پیرۆزە پێویستە ئێمەی موسڵمانیش قەدری بزانین بەڵام قەدر زانینەكەی بەوە نابێت هەر تێیدا برسی بین‌و تینوو بین، بەڵكو بەوە دەبێت كە بزانین بۆچی ئەم مانگە ڕێزی لێگیراوە لەبەر ئەم قورئانە پیرۆزە بۆیە ئێمەش قەدری ئەم قورئانە بزانین وە لەو مانگەدا زیاتر لە مانگەكانی تر قورئان بخوێنینەوە وە تەفسیرەكەی بخوێنینەوە وە لەبەری بكەین وە عیبادەتی خوا بەم قورئانە بكەین‌و شەوانەش لە شەونوێژ‌و تەراویحدا قورئان زۆر بخوێنین وەكو هاوەڵان‌و سەلەفی صالح خوێندوویانە، كەواتە یەكێك لە فەزڵە گەورەكانی مانگی ڕەمەزان ئەو قورئانە مەزنەیە كە تێیدا دابەزیووە.
* فەزڵێكی تری مانگی ڕەمەزان ئەوەیە كە مانگی ڕەمەزان شەوێكی تێدایە كە پێی دەوترێ شەوی قەدر كە لەو شەوەدا قورئان دەستی بە دابەزین كردووە قورئان هاتۆتە خوارەوە خوای گەورە دەفەرمووێت: [ إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةِ الْقَدْرِ] [القدر:1] ئێمە دامان بەزاند قورئان لە شەوی قەدر كە لە ڕەمەزاندایە وە بە تایبەتی لە تاكەكانی دە شەوی كۆتایی ڕەمەزاندایە: [ لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ] [القدر:3] لیلە القدر خێری زیاترە لە خێری عیبادەتی هەزار مانگ بێگومان هەزار مانگ بەبێ لیلة القدری تێبكەوێتەوە، تەماشا دەكەین بەقەدەر خێری یەك شەوە واتە پێش ئەو ئوممەتە كە فەزڵی خوای پەروەردگار زۆرە بەسەر ئوممەتی پێغەمبەری خوا ﷺ ئەگەر خواپەرستانی پێشوو هەزار مانگ عیبادەتیان كردبا ئێمەی ئوممەتی ئیسلامی ئوممەتی پێغەمبەری خوا ﷺ  بەس تەنها خێری شەوی لیلە القدر خێری زیاترە لە خێری عیبادەتی هەزار مانگ ئەوەش بەڕاستی یەكەمیان فەزڵ‌و كەڕامەتی خوای پەروەردگار تێدا دەردەكەوێت كە خوای گەورە چەند لەگەڵ ئێمە بەڕەحمە ئەخیری ئوممەتانین خوای گەورەش فەزڵێكی بەسەردا ڕشتووین كە لە هەموو ئوممەتەكان زیاترە بۆیە مانگی ڕەمەزان یەكێك لە فەزڵەكانی تری ئەوەیە كە ووتمان شەوی قەدری تێدایە، كە پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرمووێت: (أَتَاكُمْ شَهْرُ رَمَضَانَ) مانگی ڕەمەزانتان بۆ هات (فِیهِ لیلة)كە شەویكی تێدایە كە هەموو خێرێكی تێدایە هەر كەسێك بێبەش بێت لە خێری ئەم شەوە ئەوە لەهەموو خێرێك بێبەشە،(السنن الكبرى للنسائي 2402.) كەواتە مانگی ڕەمەزان مادام ئەو شەوەی تێدایە فەزڵی زۆر گەورەیە لەو شەوەدا ئەو خێرە گەورەمان دەست دەكەوێت خوای گەورە یارمەتیمان بدات مرۆڤ بتوانێ لەو شەوەدا عیبادەتی خوای گەورە بكات. 
* یەكێكی تر لە فەزڵەكانی مانگی ڕەمەزان ئەوەیە كە هەر كەسێك بەڕۆژ تێیدا بە ڕۆژووبێت بە خالصی بۆ خوای گەورەش لە گوناهی ڕابردووی خۆش دەبێت، پێغەمبەری خوا ﷺ  دەفەرمووێت:  " (مَنْ صَامَ رَمَضَانَ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ ) (رواه البخاري 38 ومسلم 760.)،واتە: هەر كەسێك مانگی ڕەمەزان بە ڕۆژوو بێت‌و ئیمانی بە فەرز بوونی هەبێت، وە داوای پاداشت لە خوای گەورە بكات ئەوە خوای گەورە لە گوناهی ڕابردووی هەموو بوراوە.
بەڕاستی نیعمەتێكی گەورەیە مانگی ڕەمەزان ببێتە هۆی ئەوەی خوا لە گوناهی ڕابردووت خۆش بێت وەكو لە حەدیسێكی تردا پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرمووێت:  (وَرَمَضَانُ إِلَى رَمَضَانَ مُكَفِّرَاتٌ لِمَا بَيْنَهُنَّ مَا اجْتُنِبَتِ الْكَبَائِرُ) ( رواه مسلم 349 ، مسند أحمد بن حنبل 8990.) .
واتە: ڕەمەزان بۆ ڕەمەزان گوناهی نێوانیان هەمووی ڕەش دەكاتەوە بە مەرجێك مرۆڤ لە گوناهی گەورە دووركەوێتەوە.
* فەزڵێكی تری ئەم مانگە ئەوەیە كە: (مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ ) (رواه البخاري 36 ومسلم 761.)واتە: هەر كەسێك شەوانە لە مانگی ڕەمەزان تێیدا قیام اللیل بكات كە لە كوردەواری خۆماندا پێی دەڵێن تەراویح نوێژی تەڕاویح بكات ئەوە خوای گەورە لە هەموو گوناهەكانی ڕابردووی دیسان خۆش دەبێت، خۆ ئەگەر شەوی لیلە القدر عیبادەتی خوا بكات شەونوێژ بكات ئەوە زیادەیەك هاتووە بۆ ئەم فەرموودە كە ئیمامی احمد ڕیوایەتی كردووە دەفەرمووێ: (مَنْ قَامَ لَيْلَةِ الْقَدْرِ ثُمَّ وُفِّقَتْ لَهُ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَمَا تَأَخَّرَ) (رواه الإمام أحمد في باقي مسند الأنصار باب حديث عبادة بن الصامت برقم 22205. ) . واتە: هەر كەسێك لە شەوی لیلە القدر هەستێتەوە عیبادەت بكات خوا لە گوناهی ڕابردوو داهاتوشی خۆش دەبێت دەی چ لەو فەزڵە گەورەترە مرۆڤ بۆ نوێژ دەكات؟ بۆ ئەوەی خوا لێی خۆش بێت، بۆ قورئان دەخوێنێت؟ بۆ ئەوەی خوا لێی خۆش بێت، بۆ ڕۆژوو دەگرێت؟ بۆ ئەوەی خوا لێی خۆش بێت، دەی تۆ ئەگەر ئەو شەوە بە نسیبت بێت ئەوە خوای گەورە لە گوناهی داهاتوو ڕابردوت خۆش دەبێت، ئەو فەزڵە گەورەت دەست دەكەوێت.
* یەكێكی تر لە فەزڵەكانی مانگی ڕەمەزان ئەوەیە كە دوعا تێیدا قەبوڵە پێغەمبەری خوا ﷺ  دەفەرمووێت: (إن لكل عبد دعوة مستجابة) ( أخرجه أحمد في المسند (9504) والمروزي في زوائد الزهد لابن المبارك (1621) ، وأخرجه مسلم في الصحيح (411) والترمذي في الجامع (3602) ، وابن ماجه في السنن (4307).) هەموو بەندەیەكی موسڵمان دەعوەیەكی موستەجابەی هەیە وە لە هەموو ڕۆژێكیشدا مرۆڤی موسڵمان كاتێك كە ڕۆژوو دەشكێنێت لەو كاتەدا دوعای قەبووڵە، ئەوەش فەزڵێكی تری مانگی ڕەمەزانە كە دوعا تێیدا قەبوڵە وە بۆیە خوای گەورە كە فەزڵی بەڕۆژووبونی مانگی ڕەمەزانی بۆ باس كردین ئەوجا خوای گەورە هانی داوین بۆ ئەوەی كە دوعای لێ‌ بكەین خوای گەورە فەرموویەتی: دەی داوام لێ‌ بكەم من وەڵامتان دەدەمەوە، لێم بپاڕێنەوە دوعاتان قەبوڵ دەكەم، كەواتە ڕەمەزان‌و دوعا قەبوڵ بوون بەیەكەوە بەستراون‌و پەیوەندیان بە یەكەوە هەیە، ئەی ئەو كەسانەی كە دەتانەوێ خوای گەورە دوعاتان قەبوڵ بكات ئیشتان بە خوایەو ئەوە مانگی ڕەمەزان هات دەی دوعا بكەو زیاد لە خوای گەورە بپاڕێوە خوای گەورە دوعات قەبوڵ دەكات‌و دوعات وەڵام دەدرێتەوە ان شا‌و الله.
* یەكێكی تر لە فەزڵەكانی مانگی ڕەمەزان ئەوەیە: (إِنَّ لِلَّهِ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ عُتَقَاء مِنَ النَّارِ) (رواه الترمذي: (682)، وابن ماجه: (1642)، وصحَّحه ابن خُزَيْمة: (1883)، وابن حِبَّان: (3435)، والحاكم: (1/ 421).)خوای گەورە دای ناوە هەموو شەوێك كۆمەڵە كەسانێك ئازاد دەكات لە ئاگری دۆزەخ بڕیاری ئەوەیان بۆ دەدرێت كە ئەوانە نەچنە ناو ئاگری دۆزەخ‌و نەسوتێن ئەوەش هەموو شەوێك دووبارە دەبێتەوە لە مانگی ڕەمەزان.
* یەكێكی تر لە فەزڵەكانی مانگی ڕەمەزان ئەوەیە كە لەو مانگەدا دەرگاكانی بەهەشت دەكرێنەوە وەكو پێغەمبەری خوا ﷺ فەرموویەتی.
* یەكێكی تر لە فەزڵەكانی مانگی ڕەمەزان ئەوەیە دەرگاكانی دۆزەخ هەموو دادەخرێن.
* وە یەكێكی تر لە فەزڵەكانی مانگی ڕەمەزان ئەوەیە كە شەیتانەكان‌و جنییە سەركەشەكان هەمووی دەبەسترێنەوە زنجیر بەست دەكرێن، كەواتە ئەو سێ فەزڵەی كۆتایی كە سەیر كەین دەرگاكانی بەهەشت دەكرێنەوە وە دەرگای دۆزەخیش دادەخرێن وە هەروەها شەیتانەكانیش دەبەسترێنەوە، كەواتە عیبادەت تێیدا ئاسان دەبێت كەواتە ئەی ئەو كەسەی كە بەهەشتت دەوێت دەرگای بەهەشت كراوەتەوە هەوڵی بۆ بدە، ئەی ئەو كەسەی كە لە جەهەنەم دەترسی دەرگای دۆزەخ داخراوە كەواتە خۆت لە خەراپە بپارێزە، ئەی ئەو كەسەی تۆ بێهێز بووی بەرامبەر شەیتانەكان كە شەهوەتیان بۆ دەڕازاندیەوە ئێستا شەیتانەكان بەستراونەتەوە مانگێكە خوای گەورە عیبادەت‌و خوا پەرستیمان بۆ ئاسان دەكات بۆیە مرۆڤ تێیدا ئەو مانگە پیرۆزە ئەو مانگە پڕ لە خێرو بەرەكەتە قەدری بزانێت وە بتوانێ و بزانێ چۆن لە خێرو بەرەكەتی ئەو مانگە بێبەش نابێت چۆن ئەو هەموو بەرەكەت‌و خێرەی دەستكەوێت بۆ ئەوەی بەختەوەری دنیا‌و قیامەت ببێت

وەرگیراوە لە کتێبی : (پرسیارەكانی مانگی ڕەمــەزان ) دكتۆر عبداللطيف أحمد