ئەم دە شەوەی كۆتایی تایبەتمەندی زۆری هەیە لەوانە:
یەكەم: دابەزینی قورئان تێیدا:
قورئان لە شەوی قەدردا هاتۆتەخوارەوە، وە ئەم شەوەش لە شەوەكانی كۆتایی ڕەمەزانە، خوای پەروەردگار دەفەرموێت: [ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ (1) ] (القدر) واتە: بەڕاستی ئێمە لە شەوێكی زۆر پیرۆزو بەڕێزدا قورئانمان دابەزاند. وە هەروەها لە ئایەتێكی تردا دەفەرموێت [ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ ۚ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ (3) ] (الدخان )
واتە: ( بێگومان لەشەوێكی ئێجگار پیرۆزدا – شەوی قەدر- ئەم قورئانەمان ناردۆتە خوار).
وە دابەزینی قورئان لەم شەوانەدا لە گەورەترینی فەزڵ وچاكەكانێتی، چونكە قورئان كتێبی نورو ڕۆشنایی و ڕێنموونیە كەبە هۆیەوە خوای پەروەردگار مرۆڤایەتی لەتاریكاییەكانی گومڕایی وسەرلێشێواوی ڕزگاردەكات و بەرەو نوور و یەكخواناسین ئاراستەیان دەكات، كە تێیدا ڕێگەی حەق وڕاستی ڕوون كردۆتەوە بۆئەوەی خەڵكی پەیڕەوی بكەن و لەهەمان كاتیشدا ڕێچكەكانی گومڕایی وستەمكاری باسكردووە بۆئەوەی خەڵكی لێیان دووربكەونەوە.
خوای پەروەردگار دەفەرموێت [شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ ] (البقرة: 185)، واتە: مانگی ڕەمەزان ئەو مانگەیە كە قورئانی تێدا نێردراوەتە خوارەوە(واتە: لە ڕەمەزاندا دەست بەناردنی كراوە)ڕێنمایی مەردم دەكا بۆ گشت كارێكی چاك، وچەندین بەڵگەو نیشانەی زۆر ڕوونی تێدایە بۆ شارەزای ڕێی هەق و، جیاكردنەوەی ڕاست وناڕاست.
لە ئایەتێكی تردا دەفەرموێت : [ يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلَامِ وَيُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَيَهْدِيهِمْ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ (16) ] (المائدة)
، واتە: بێگومان خوای پەروەردگار بە قورئان ڕێنمایی ئەو كەسە دەكات بۆ هەموو ڕێ و ڕێبازی هێمنی وئاشتی دەكەونە شوێن ڕەزامەندی وخۆشنوودی ئەو، وەبە فەرمانی خۆی لە گشت ڕێگە تاریكەكانی شیرك وكوفر دەریان دێنێ‌ بۆ ڕووناكی ئیمان وبۆ ڕێبازو ڕێی ڕاست ڕێنماییان دەكات.
قورئان كتێبێكی شیفابەخشە بە نەخۆشیە هەستەوەری ونابەرجەستەكانیش، ئەمەش ڕاستیەكی بەڵگە نەویستە كە هیچ كەسێك نكۆڵی لێناكات تەنها كەسێكی نەفام یان خۆبەزلزان نەبێت، چونكە ئەو خوایەی كە قورئانی فەرمووە وقسەوگوفتاری خۆیەتی بەدەنگ، فەرموویەتی : [ وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ ] (الإسراء: 82)
واتە: ئێمە لەم قورئانەدا كەبۆتۆمان ناردووە ئەی موحەممەد! گەلێ‌ ئایەت وسوورەت دادەبەزێنین كە مایەی شیفاو چاك بوونەوەیە لەنەخۆشی نەفامی وگومڕایی سەرلێشێواوی دڵەكان، ڕەحمەت وبەزەیی ومیهرەبانیشە بۆ خەڵكانی بڕوادار.
لەئایەتێكی تردا دەفەرموێت [ قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَٰلِكَ فَلْيَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ (58)] (يونس) واتە: ئەی خەڵكینە! بێگومان پەند وئامۆژگاریەكی گەورەو مەزنتان لای پەروەردگارتانەوە بۆ هات، سزای خواتان وەبیر دەخاتەوەو شیفاو دەرمانیشە بۆ ئەو گومان ونەفامیەی لە سینگدایە وڕێنمایی وڕەحمەت وبەزەییشە بۆ گشت باوەڕداران.
كتێبێك لەم ئاستەدا بێت وبەم چەشن و وێنە بێت، شایەن وشایستەی ئەوەیە باوەڕمان پێی هەبێت، و لەئایەتەكانی ووردبینەوەو تێفكران بكەین، بەگوێرەی پێویست بیخوێنینەوەو مافی خۆی بدەینێ‌، لەكاتی كێشەوئاستەنگەكاندا بگەڕێینەوە بۆ لای، بەبڕیاروفەرمانی ڕازی ببین و هیچ ئاڵۆزیەك لەناخماندا دروست نەبێت و بەڵكو بەدڵفراوانی ودڵگوشادیەوە پێشوازی لە بڕیارەكانی بكەین، لەهەمان كاتدا پێویستە بەخودی قورئان بەختەوەرو دڵخۆش بین، چونكە خوای گەورە دوابەدوای ئەو ئایەتەی پێشوو دەفەرموێت : [ يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْكُم مَّوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَشِفَاءٌ لِّمَا فِي الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ (57)] (يونس)
واتە: بڵێ‌: دەبێ‌ تەنها بەبەهرەو میهرەبانی خوا_ قورئان و ئیسلام- خۆشحاڵ ودڵشادببن، چونكە سەرفرازی هەردوو جیهانەكەن ئەوەش لەو هەموو دەستكەوتە ئەوان كۆی دەكەنەوە باشترە.

دووەم: شەوی قەدر:
لەگەڵ ئەوەی كە قورئان مەزن وگەورەیە، لەشەوێكی گەورەومەزنیشدا هاتۆتە خوارەوە، كە خوای بەرزوبڵند گەورەوشكۆداری كردووەو ناوی لێناوە: (لیلة القدر) واتە: شەوی بەڕێز كە خاوەنی پلەوپایەیەكی بەرزو بڵندە، وە هەروەها پەرستنیش تێیدا پایەی بەرزە، خوای پەروەردگار دەفەرموێت : [ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ (1) وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ (2) لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ (3) تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ (4) سَلَامٌ هِيَ حَتَّىٰ مَطْلَعِ الْفَجْرِ (5) ] (القدر)
بۆیە خواپەرستی لەم شەوەدا باشترە لە عیبادەت كردن لەهەزارمانگدا، كە دەكاتە زیاد لە هەشتاوسێ‌ ساڵ، كە ئەمەش فەزڵ وچاكەی خوایەو بەهەركەسێكی ویست دەیبەخشێت.
زانای بەڕێز، محمد بن عثیمین (بەڕەحمەت بێت) دەڵێت: ئەم سورەتە – سورەتی قەدر- چەند فەزڵ وچاكەیەكی هەمەجۆری تێدایە وەك:
یەكەم: خوای گەورە قورئانی تێدا ناردۆتە خوارەوە كە ڕێنموونی مرۆڤەكانە وهۆكاری خۆشبەختیانە لە دونیاودواڕۆژدا.
دووەم: ئەم پرسیارەی كە لەم ئایەتەدایە[وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ (2)]بۆ مەزنكردنەوەو گەورە ڕاگرتنە.
سێیەم: باشترە لە هەزار مانگ.
چوارەم: فریشتەی تێدا دادەبەزێت، وە فریشتەش دانابەزێت تەنها بۆ شتی بەپێزو بەرەكەت وسۆزو خێرنەبێت.
پێنجەم: ئەم شەوە شەوی ئاشتی وسەلامەتیە، لەبەر زۆری پارێزراوی ئەم شەوە لە تۆڵەو سزا، ئەوەش بەهۆی ئەو پەرستش و گوێڕایەڵیەی كە بەندە ئەنجامی دەدات لەم شەوەدا.
شەشەم: خوای گەورە سەبارەت بە فەزڵ وچاكەی ئەم شەوە سورەتێكی بەتەواوەتی ناردۆتە خوارەوە، كە تا ڕۆژی دوایی دەخوێنرێتەوە.
وە شەوی قەدر لە هەموو ئوممەتەكاندا هەبووە، وە لەم ئوممەتەشدا تا ڕۆژی دوایی، بەڵام فەزڵ وچاكەی تایبەتە بەم ئوممەتەوە – خواش زاناترە-، هەروەكو چۆن ئەم ئوممەتە تایبەتە بە فەزڵی ڕۆژی هەینی، جگە لەوەش چەند فەزڵ وچاكەیەكی تر سوپاس بۆ خوا.

سێیەم: چوونە ناو مەككەو تێكشكانی كوفر وبێباوەڕی:
لە تایبەتمەندیەكانی ئەم دە شەوە بریتیە لە دەركەوتنی حەق وڕاستی وداڕمان وپووچەڵبوونەوەی باتڵ، لەم كاتەدا موسڵمانان چوونە ناو مەككەوەو لەدەست بێباوەڕان ڕزگاریان كرد، كەبووبە هۆی ئەوەی خوای گەورە ئاینی خۆی سەرخست بەسەر هەموو ئاینە ناڕەواكانی تردا هەرچەندە بێباوەڕان پێیان ناخۆش بوو، وە هەروەها كوفروشوێنكەووتوانی زەلیل و ژێرباركرد، وە لەم كاتەدا بوو كە مەككە پاك كرایەوە لەو بت وپەیكەرانەی كەلە ناوو ناوەڕاستی كەعبەدا بوون كە نزیكەی سێ‌ سەد بت بوون، و یەكخواپەرستی بڵاوبوویەوەو بانگ لەسەر پشتی كەعبە درا، بووبە هۆی سەرشۆڕبوونی بت وبت پەرستان، و سەركەوتنی باوەڕو ئەهلی ئیمان، و نابووت بوونی سەرپێچیكاران.

چوارەم: زۆر تێكۆشان و هەوڵدان لە عیبادەت وخواپەرستیدا:
لە تایبەتمەندیەكانی تری ئەم دە شەوە ئەوەیە كە پێغەمبەری خوا (ﷺ) زیاتر لە كات وڕۆژەكانی تر هەوڵی دەداو تێكۆشانی دەكرد لە خواپەرستیدا، هەروەكو دایكە عائیشە دەگێڕێتەوە كە پێغەمبەری خوا (ﷺ) لە دە شەوی كۆتایی مانگی ڕەمەزاندا بەشێوەیەك هەوڵی دەدا كە جیاوازبوو لەكاتەكانی تر. لەهەردوو كتێبە سەحیحەكەدا(بوخاری ومسلم) دا هاتووە كە دایكە عائیشە دەڵێت" كان النبىُّ (ﷺ) إذا دخل العشر، شدَّ مِئزره، وأيقظ أهله" واتە: پێغەمبەر ئەگەر دە شەوی كۆتایی بهاتبایە پشتی لێ دەبەست ( دوور ئەكەوتەوە لە جووت بوون لەگەڵ خێزانەكانیدا) و خێزانەكانی بەخەبەر دەهێنا.
لەم فەرموودەیەدا بەڵگەی تێدایە لەسەر چاكێتی وفەزڵی ئەم دە شەوە، چونكە پێغەمبەر(ﷺ) لەم شەوانەدا بەشێوەیەكی زۆرتر وجیاواز هەوڵ وكۆششی داوە لە خواپەرستیدا، وە ئەمەش گشتگیرەو هەموو جۆرەكانی خواپەرستی دەگرێتەوە لە شەونوێژو زیكرو قورئان خوێندن وسەدەقەو هاوشێوەكانی.
وە هەروەها لەبەرئەوەی پێغەمبەر دووردەكەوتەوە لە خێزانەكانی وخۆی تەرخان دەكرد بۆ خواپەرستی، وئەم شەوانەی زیندوو دەكردەوە بە دڵی وزمانی و ئەندامانی لەشی لەبەر شكۆداری ئەم شەوانە، و گەڕان بەدوای شەوی قەدردا كەهەركەسێك زیندووی بكاتەوە خوا لەتاوانی پێشووی خۆش دەبێـت.

ستافى وەڵامەکان