زیکرەکانی بانگ
یەکەم : «ئه‌وكه‌سه‌ی، كه گوێی له بانگ ده‌بێت، ئه‌وه ده‌ڵێته‌وه كه‌وا بانگ بێژ ده‌یڵێت، جگه له كاتی گوتنی: (حَيَّ عَلَى الصَّلاةِ، وَحَيَّ عَلَى الفَلاحِ) نه‌بێت، ئه‌وه له‌و كاته‌دا ده‌ڵیت: (لاَ حَوْلَ وَلاَ قَوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ)»(1) .
دووەم : هەروەها دەڵێت: «وَأَنَا أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، رَضِيْتُ بِاللهِ رَبًّا، وَبِمُحَمَّدٍ رَسُولاً، وَبِالإِسْلامِ دِينًا»(2) .
ئه‌مه ده‌ڵێت له دوای شایه‌تمانی بانگ بێژ (3) .
واته: (من شایه‌تی ده‌ده‌م، كه هیچ په‌رستراوێك شایسته‌ی په‌رستن نییه، جگه له (الله)ی تاكی بێ هاوه‌ڵ نه‌بێت، هه‌روه‌ها شایه‌تیش ده‌ده‌م، كه موحه‌ممه‌د (صلى الله علیه وسلم) به‌نده و نێردراوی خودایه، من ڕازیم به‌وه‌ی، كه (الله) په‌روه‌ردگارم بێت و موحه‌ممه‌د (صلى الله علیه وسلم) نێردراوی خودا و پێغه‌مبه‌رم بێت و ئیسلامیش ئاین و به‌رنامه‌م بێت) .
سێیەم : «سه‌ڵاوات ده‌دات له‌سه‌ر پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) له دوای ته‌واوبوونی بانگ» (4) . بە دەنگى نزم و بۆ خۆى نەک لە موکەبەرە و بە دەنگى بەرز
چوارەم : هه‌روه‌ها ده‌ڵێت: «اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ, وَالصَّلاةِ الْقَائِمَةِ, آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِيلَةَ وَالْفَضِيلَةَ, وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِي وَعَدتَّهُ»(5) .
هه‌ر كه‌سێك وه‌ڵامى بانگ بێژ بداته‌وه و پاشان صه‌ڵاوات بدات له سه‌ر پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) و پاشان ئه‌م دوعایه بخوێنێت ئه‌وه به‌ر شه‌فاعه‌تی پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) ده‌كه‌وێت .
ماناکەشی ئەمەیە : (خودایه په‌روه‌ردگاری ئه‌م بانگه‌وازه ته‌واو و بێ كه‌م و كورتییه، (كه بریتیه له بانگه‌وازی (ته‌وحید))، خاوه‌نی درودی به‌رده‌وام، ببه‌خشه به پێغه‌مبه‌ر موحه‌ممه‌د (صلى الله علیه وسلم) پله‌و پایه‌ی به‌رزی (الوسيلة) (پله و پایه‌یه‌كه له به‌هه‌شتدا) هه‌روه‌ها (الفضيلة) (كه پله‌یه‌كه ته‌نیا به‌یه‌ك نه‌فه‌ر ده‌درێت له ڕۆژی دواییدا ئه‌ویش پله‌ی شه‌فاعه‌ته) هه‌روه‌ها ببه‌خشه پێی ئه‌و شوێنه به‌رز و باشه‌ی، كه به‌ڵێنت پێداوه) . [إِنَّك لا تُخْلِفُ المِيعادِ](6) .
واته: (خودایه به‌ڕاستی تۆ له به‌ڵێنه‌كانی خۆت په‌شیمان نابیته‌وه).
پێنجەم : «نزاو دوعا ده‌كات بۆ خۆی له به‌ینی بانگ و قامه‌تدا، چونكه به‌ڕاستی دوعا له‌و كاته‌دا ڕه‌ت ناكرێته‌وه» (7) .
وەرگیراوە لە کتێبی : قەڵای موسـوڵمان له ویردەكانی قورئان و سووننەتدا
وەرگێڕانی : پێشین عبد الله محمود پێشینی
===========
1 - البخاري 1 / 152 ومسلم 1 / 288 {وصحابي الحديث هو أبي سعيد الخدري و عمر بن الخطاب (رضي الله عنهما)}.
2 - مسلم 1 / 290، {وصحابي الحديث هو عبد الله بن عمرو (رضي الله عنهما)}.
3 - ابن خزيمة 1 / 220 {وصححه الألباني في صحيح ، ابن ماجة ( 721 ) وصحابي الحديث هو سعد بن أبي وقاص (رضي الله عنه)}.
4 - مسلم 1 / 288 .
5 - البخاري 1 / 152 {وصحابي الحديث هو جابر بن عبد الله (رضي الله عنهما)}.
6 - وما بين المعكوفين للبيهقي 1 / 410 وحسن إسناده العلامة عبد العزيز بن باز في تحفة الأخيار ص 38 {وقال: الألباني في الضعيفة (5181) شاذة لا تصح}.
7 - الترمذي وأبو داود وأحمد وانظر إرواء الغليل 1 / 262 {وصححه الألباني في المشكاة ( 671 ) والإرواء ( 244 ) وصحيح أبي داود ( 534 ) وصحابي الحديث هو أبو سعيد الخدري (رضي الله عنه)}.
لە کوردستان و زۆرێک لە وڵاتانى تر بانگى بەیانى پێش دەرکەوتنى فەجرى ڕاستگۆ دەدرێحیکمەتى بانگدان لە ئیسلامدا چیە؟کاتێک بانگبێژ دەڵێت (الصلاة خیر من النوم) چی دەوترێت لەو کاتەدا ؟ ئایا دروستە لە ڕێگەى ئامێرى تەسجیلەوە بانگ بدرێت؟ئایا حوكمی بانگ دان و قامەت چیە بۆ ئەو كەسەی كە بە تەنها نوێـژ دەكات؟ 
