ده‌روازه‌ى چواره‌م له باره‌ى زه‌كاتی مه‌ڕ وماڵات «بَهِيمَة الأَنْعَام»
چه‌ند پرسێكی له خۆ گرتوه:
پرسى یه‌كه‌م: مه‌رجه‌كان بۆ فه‌رز بونی زه‌كات:
پرسى دوه‌م: له باره‌ى ئه‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی پێویسته بدرێت:
پرسى سێیه‌م: شێوازی ئه‌و ماڵه‌ى كه فه‌رزه:
پرسى چواره‌م: له باره‌ى تێكه‌ڵ كردنی ئاژه‌ڵان:
ده‌روازه‌ى چواره‌م له باره‌ى زه‌كاتی مه‌ڕ وماڵات «بَهِيمَة الأَنْعَام»
«بهيمة الأنعام»: بریتیه له وشتر ومانگا ومه‌ڕ وبزن، مانگا: گامێشیش ده‌گرێته‌وه چونكه جۆرێكه له مانگا. پێشی وتراوه: «بهيمة الأنعام» چونكه قسه ناكه‌ن، له «الإبهام»ه‌وه هاتوه، كه بریتیه له شاردنه‌وه وناڕون بون.
چه‌ند پرسێكی له خۆ گرتوه:
پرسى یه‌كه‌م: مه‌رجه‌كان بۆ فه‌رز بونی زه‌كات:
بۆ فه‌رزبونی زه‌كات له‌و ئاژه‌ڵانه‌دا ئه‌بێت ئه‌م مه‌رجانه‌ی خواره‌وه هه‌بن:
1- ئه‌بێت ماڵاته‌كه بگاته ڕاده‌ی شه‌رعی، ئه‌مه‌ش له وشتردا پێنج دانه‌یه، وله مانگادا سیه، وله مه‌ڕ وبزندا چل، له‌به‌ر فه‌رموده‌كه‌ى [پێشتر]: «كه‌متر له پێنج زه‌ود زه‌كاتی تێدا نیه»(1)، وله‌به‌ر فه‌رموده‌كه‌ى موعاز ـ رضي الله عنه ـ : «بَعَثَنِي رَسُولُ اللهِ ـ ﷺ ـ أُصَدِّقُ أَهْلَ الْيَمَنِ، وَأَمَرَنِي أَنْ آخُذَ مِنَ الْبَقَرِ مِنْ كُلِّ ثَلَاثِينَ تَبِيعًا، وَمِنْ كُلِّ أَرْبَعِينَ مُسِنَّةً» «په‌یامبه‌ر ـ ﷺ ـ ناردمی بۆ كۆكردنه‌وه‌ى زه‌كاتی خه‌ڵكی یه‌مه‌ن، فه‌رمانی پێكردم له سی مانگادا ته‌بیعێك ببه‌م، وله چل دانه‌دا موسیننه‌یه‌ك ببه‌م [دواتر واته‌كانیان دێت]»(2). وله‌به‌ر فه‌رمایشته‌كه‌ى په‌یامبه‌ر ـ ﷺ ـ : «فإِذَا كَانَتْ سَائِمَةُ الرَّجُلِ نَاقِصَةً مِنْ أَرْبَعِينَ شَاةً وَاحِدَةً، فَلَيْسَ فِيهَا صَدَقَةٌ [إِلَّا أَنْ يَشَاءَ رَبُّهَا]» «ئه‌گه‌ر مه‌ڕوماڵات بۆ چل شه‌ك یه‌ك دانه‌ى كه‌متر بو، ئه‌وا زه‌كاتی تێدا نیه مه‌گه‌ر خاوه‌نه‌كه‌ى حه‌ز بكات»(3).
2- ئه‌بێت ساڵێكی ته‌واو به سه‌ر ئاژه‌ڵه‌كه‌دا بێت له‌لای خاوه‌نه‌كه‌ى، ئه‌مه نیصابه، له‌به‌ر فه‌رموده‌كه‌ى [پێشتر]: «زه‌كات نیه له هیچ ماڵێكدا تا ساڵی به سه‌ردا تێ نه‌په‌ڕێت».
3- ئه‌بێت له ده‌شت بله‌وه‌ڕێت «السائمة»: ئه‌وه‌یه كه له گژ وگیای حه‌ڵاڵ دا ده‌له‌وه‌ڕێت له هه‌مو ساڵه‌كه یا زۆربه‌ى، كه بریتیه له‌وه‌ى خواڕسك بێت وكه‌س نه‌یناشتبێت، له‌به‌ر فه‌رمایشته‌كه‌ى په‌یامبه‌ر ـ ﷺ ـ : «وَفِي صَدَقَةِ الْغَنَمِ: فِي سَائِمَتِهَا إِذَا كَانَتْ أَرْبَعِينَ إِلَى عِشْرِينَ وَمِائَةٍ، شَاةٌ» «وله زه‌كاتی مه‌ڕ وبزندا: له‌وه‌ى سائیمه‌یه له چله‌وه هه‌تا سه‌د وبیست، شه‌كێكی تێدایه»(4). هه‌روه‌ها ئه‌فه‌رموێ ـ ﷺ ـ : «فِي كُلِّ إِبِلٍ سَائِمَةٍ فِي كُلِّ أَرْبَعِينَ ابْنَةُ لَبُونٍ» «له هه‌ر وشترێكی سائیمه‌دا له هه‌ر چل دانه‌یه‌ك بنت له‌بونێكی تێدایه»(5). ئه‌گه‌ریش كه‌مێكی ساڵه‌كه ده‌له‌وه‌ڕی وزۆربه‌ی ئاڵفی ده‌خوارد ودانی بو، ئه‌وه سائیمه نیه وزكاتیشی تێدا نیه.
4- ئه‌بێت ئیشكه‌ر نه‌بێت، ئه‌وه‌یه كه خاوه‌نه‌كه‌ى له كێلآن یا غه‌راز گواستنه‌وه، یا بار هه‌ڵگرتن به كاری ده‌هێنێت، چونكه ئه‌ڕواته ژێر پێداویستیه سه‌ره‌كیه‌كانی مرۆڤه‌وه وه‌ك جلوبه‌رگ. به‌ڵام ئه‌گه‌ر دانرابو بۆ كرێ ئه‌وه زه‌كات له‌وه ده‌دات كه له كرێكه ده‌ستی ده‌كه‌وێت، ئه‌گه‌ر ساڵی به سه‌ردا هات.
پرسى دوه‌م: له باره‌ى ئه‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی پێویسته بدرێت:
1- ئه‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی له وشتر پێویسته:
ئه‌و ئه‌ندازه‌یه‌ى پێویسته بدرێت له زه‌كاتی پێنج وشتردا: شه‌كێكه؛ شه‌ش مانگی ته‌واو كردبێت له مه‌ڕ «الجذعة من الضأن»، یا ساڵێكی ته‌واو كردبێت له بزن «الثنية من المعز»، وله ده دانه‌دا: دو شه‌ك هه‌یه، له پانزه‌دا: سێ شه‌ك، له بیستدا: چوار شه‌ك، وله بیست وپێنج تا سی وپێنج: كچی ئاوس «بنت مخاض»ێك ده‌درێت، كه وشترێكه ساڵێكی ته‌واو كردوه وله ناو دوه‌مدایه، واشی پێ وتراوه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی زۆر جار دایكانه‌كه‌ی ئاوس «ماخض= حامل»ـه، ئه‌مه‌ى نه‌بو كوڕ شیرده‌ر «ابن لبون»ێك ده‌دات، كه ئه‌وه‌یه دو ساڵی ته‌واو كردبێت وله ناو سێیه‌مدا بێت، واشیان پێوتوه له‌به‌ر ئه‌وه‌ى دایكانه‌كه‌ى، زۆرجار سكی دوه‌می داناوه وشیر ده‌دات. وله سی وشه‌ش تا چل وپێنج: كچی شیرده‌ر «بنت لبون»ێك ده‌دات كه دو ساڵی ته‌واو كردبێت. وله چل وشه‌شدا: شایسته «حِقَّة»یه‌ك ده‌دات، كه ئه‌وه‌یه سێ ساڵی ته‌واو كردبێت وله ناو چواره‌مدا بێت، واشیان پێوتوه له‌به‌ر ئه‌وه‌ى شایسته‌یه نێرینه كه‌ڵی بدات، وتراویشه: له‌به‌ر ئه‌وه‌ى شایسته‌ی سوار بون وباركردنه. وله شه‌ست ویه‌ك تا حه‌فتا وپێنج ددانكه‌وتو «جَذَعة»یه‌ك ده‌دات، كه ئه‌وه‌یه چوار ساڵی ته‌واو كردبێت وله ناو پێنجه‌مدا بێت، واشی پێوتراوه چونكه ددانه‌كانی پێشه‌وه‌ى كه‌وتوه «جذعت= سقطت». وله حه‌فتا وشه‌شدا تا نه‌وه‌د: دو «بنت لبون» ده‌دات. وله نه‌وه‌د ویه‌ك تا سه‌د وبیست: دو «حقة» ده‌دات. ئه‌گه‌ریش له سه‌د وبیست زیاتر بو ئه‌وا له هه‌ر چل دانه‌یه‌ك: «بنت لبون»ێك ده‌دات، وله هه‌ر په‌نجا دانه‌یه‌ك «حقة»یه‌ك ده‌دات، ئه‌مه‌ش له‌به‌ر فه‌رموده‌كه‌ى ئه‌نه‌س ـ رضي الله عنه ـ له باسی نوسراوی زه‌كاته‌كه‌دا ئه‌ڵێ: «فِي أَرْبَعٍ وَعِشْرِينَ مِنَ الْإِبِلِ فَمَا دُونَهَا، مِنَ الْغَنَمِ، مِنْ كُلِّ خَمْسٍ شَاةٌ، إِذَا بَلَغَتْ خَمْسًا وَعِشْرِينَ إِلَى خَمْسٍ وَثَلَاثِينَ فَفِيهَا بِنْتُ مَخَاضٍ أُنْثَى...» «له بیست وچوار وشتر وبه‌ره‌و خوار، له مه‌ڕ وبزن ده‌ده‌یت؛ له هه‌ر پێنج دانه‌یه‌كدا شه‌كێك ده‌ده‌یت، كه گه‌یشته بیست وپێنج تا سی وپێنج ئه‌وا مێینه‌ی ئاوسێك ده‌دات»(6).
ئه‌مه‌ش خشته‌یه‌كه شێوازی زه‌كاتی وشتر ڕون ده‌كاته‌وه:
لە 5 بۆ 9 شه‌كێك
10 14 دو شه‌ك
15 19 سێ شه‌ك
20 24 چوار شه‌ك
25 35 یه‌ك بنت مخاض
36 45 یه‌ك بنت لبون
46 60 یه‌ك حقة
61 75 یه‌ك جذعة
76 90 دو بنت لبون
91 120 دو حقة
هه‌رچیش زیاتر بو له سه‌د وبیست «120» ئه‌وا له هه‌ر چل دانه‌یه‌ك: «بنت لبون»ێك ده‌دات، وله هه‌ر په‌نجا دانه‌یه‌ك دا: «حقة»یه‌ك ده‌دات.
2- ئه‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی پێویسته له مانگادا:
پێویسته له سی مانگا دا تا سی ونۆ: شوێنكه‌وته «تبیعه»یه‌ك بدات، كه ئه‌وه‌یه ساڵێكی ته‌واو كردبێت، وای پێ وتراوه چونكه ها به دوای دایكیه‌وه. وله چل تا په‌نجا ونۆ: دداندار «مُسِنَّة»یه‌ك ده‌دات، كه ئه‌وه‌یه دو ساڵی ته‌واو كردبێت، واشی پێ وتراوه؛ چونكه ددانی ده‌ركردوه. وله شه‌ست تا شه‌ست ونۆ: دو «تبيعة» ده‌دات. پاشان ئیتر له هه‌ر سی دانه‌یه‌ك: «تبيعة»یه‌ك ده‌دات، وله هه‌ر چل دانه‌یه‌ك: «مُسِنَّة»یه‌ك ده‌دات، وهه‌روه‌ها. ئه‌مه‌ش له‌به‌ر فه‌رموده‌كه‌ى [پێشتری] موعاز ـ رضي الله عنه ـ كه تێیدا هاتبو: «وفه‌رمانی پێكردم له سی مانگادا ته‌بیعێك ببه‌م، وله چل دانه‌دا موسیننه‌یه‌ك ببه‌م».
ئه‌مه‌ش خشته‌یه‌كه شێوازی زه‌كاتی مانگا ڕون ده‌كاته‌وه:
له 30 بۆ 39 یه‌ك تبيع
لە 40 بۆ 59 یه‌ك مسنة
لە 60 بۆ 69 دو تبيع
لە 70 بۆ 79 «تَبِيع ومُسِنَّة»یه‌ك
ئیتر چی زیاتر بو له هه‌ر سی دانه‌یه‌ك «تبيعة»ێك، وله هه‌ر چل دانه‌یه‌ك «مُسِنَّة»ێك.
3- ئه‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی پێویسته له مه‌ڕ وبزندا:
پێویستیشه له چل مه‌ڕ وبزندا تا سه‌د وبیست دانه: یه‌ك شه‌ك بدات. وله سه‌د وبیست ویه‌ك تا دو سه‌د: دو شه‌ك ده‌دات، وله دوسه‌د ویه‌ك تا سێ سه‌د: سێ شه‌ك ده‌دات، ئیتر دوای ئه‌م ئه‌ندازه فه‌رزه‌كه جێگیر ده‌بێت، وله هه‌ر سه‌د دانه: شه‌كێك ده‌دات بگاته هه‌ر چه‌ندێك. ئه‌مه‌ش له‌به‌ر فه‌رموده‌كه‌ى [پێشتی] ئه‌نه‌س: «وله زه‌كاتی مه‌ڕ وبزندا: له‌وه‌ى سائیمه‌یه له چله‌وه هه‌تا سه‌د وبیست، شه‌كێكی تێدایه، ئه‌گه‌ر زیاتریش بو له سه‌د وبیست هه‌تا دو سه‌د دو شه‌كی تێدایه، له دو سه‌دیش زیاتر بو هه‌تا سێ سه‌د سێ شه‌كی تێدایه، ئیتر له‌مه زیاتر بو له هه‌ر سه‌د دانه‌یه‌ك شه‌كێكی تێدایه»(7).
ئه‌مه‌ش خشته‌یه‌كه شێوازی زه‌كاتی مه‌ڕ وبزن ڕون ده‌كاته‌وه:
لە 40 بۆ 120 یه‌ك شه‌ك
لە 121 بۆ 200 دو شه‌ك
لە 201 بۆ 300 سێ شه‌ك
ئیتر چی زیاتر له هه‌ر سه‌د دانه‌یه‌ك شه‌كێك ده‌دات.
پرسى سێیه‌م: شێوازی ئه‌و ماڵه‌ى كه فه‌رزه:
ئیسلام به شه‌رعه دادگه‌ره‌كه‌ى هاوسه‌نگی ڕاگرتوه له نێوان به‌رژه‌وه‌ندی هه‌ژاران وده‌وڵه‌مه‌ندان، جا ئیسلام بانگ ده‌كات بۆ وه‌رگرتنی مافی هه‌ژار به ته‌واوه‌تی بێ كورتی، هه‌روه‌ها ڕه‌چاوی مافی ده‌وڵه‌مه‌ندیش بكرێت له ماڵه‌كه‌یدا، هه‌ر بۆیه ئه‌و واجبه‌ى كه له زه‌كاتدا دیاری كردوه بریته له مامناوه‌ندی ماڵه‌كه، نه باشترینه‌كه‌ى ونه خراپه‌كه‌ى.
جا پێویسته له سه‌ر كۆكه‌ره‌وه‌ى زه‌كات ڕه‌چاوی ئه‌و ته‌مه‌نه واجبه بكات، چونكه له‌وه كه‌متر نابێت وزیان گه‌یاندنه به هه‌ژاران، وله سه‌روی ئه‌وه‌شه‌وه نابات چونكه مافخواردنی ده‌وڵه‌مه‌ندانه. جا نه‌خۆش وعه‌یب دار وگه‌وره‌ی پیر نابات، چونكه سود به هه‌ژار ناگه‌یه‌نێت، هه‌روه‌ها ئه‌و ئاژه‌ڵه‌ى قه‌ڵه‌وه ودانراوه بۆ خواردن «الأَكُولَة» نابێت، هه‌روه‌ها به‌خێوكه‌ری بێچو «الرُّبَّى»، وئاوس «المَاخِض»، وفه‌حل كه دانراوه بۆ كه‌لدان، وماڵی به به‌ها «حرزات المال» چونكه به‌رچاویه، هه‌مو ئه‌مانه نابات چونكه له ماڵه به نرخه‌كانی مرۆڤه وبردنی زیان گه‌یاندنه به ده‌وڵه‌مه‌ند، چونكه په‌یامبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رموی: «فَإِيَّاكَ وَكَرَائِمَ أَمْوَالِهِمْ» «ئامان وریای ماڵه به به‌هاكانیان به»(8)، هه‌روه‌ها له‌به‌ر وته‌كه‌ى عومه‌ر كه به سوفیانی وتوه: «به خێڵه‌كه‌ت بڵێ: ئێمه «الرُّبَّى»، وئاوس، وقه‌ڵه‌و، وفه‌حله‌كانتان نابه‌ین، ته‌نها «جذعة» و«ثنية» ده‌به‌ین ئه‌م جۆره ماڵه‌ش مامناوه‌ندیه له نێوان ئێمه وئێوه‌دا»(9).
پرسى چواره‌م: له باره‌ى تێكه‌ڵ كردنی ئاژه‌ڵان:
تێكه‌ڵكردن ئه‌بێته دو جۆره‌وه:
جۆری یه‌كه‌م: تێكه‌ڵكردنی خودی ئاژه‌ڵه‌كان «خلطة أعيان» كه ئه‌وه‌یه: ماڵه‌كه به هاوبه‌شی خاوه‌ندارێتی بكرێت له نێوان هه‌ر دو لادا، به هاوبه‌شی بێت بێ جیاكردنه‌وه، وبه‌شی ئه‌مه‌كه‌یان له‌وه‌كه‌ى تریان جودا نه‌بێت، وئه‌م جۆری تێكه‌ڵاویه‌ش ئه‌كرێ به میراتی ببێت وئه‌شكرێت به كڕین.
جۆری دوه‌م: تێكه‌ڵكردنی سیفاته‌كان، كه ئه‌وه‌یه پشكی هه‌ر یه‌كێكیان جیا وزانراو بێت له‌وی تر، ته‌نها له شوێندا هاوسێی یه‌كن وپێكه‌وه‌ن.
ئه‌مه‌ش به دو جۆره‌كه‌یه‌وه هه‌ر دو ماڵه‌كه ده‌كاته یه‌ك، ووه‌ك یه‌ك ماڵی لێ ده‌كات، ئه‌گه‌ر به هه‌ردوكیه‌وه ده‌گه‌یشته ڕاده، وهه‌روه‌ها ئه‌بێت هه‌ر دو لا له‌وانه بن كه زه‌كاتیات له سه‌ر واجب ده‌بێت، جا ئه‌گه‌ر یه‌كێكیان بێ باوه‌ڕ بێت تێكه‌ڵاویه‌كه دروست نابێت، وكاریگه‌ریشی نابێت، هه‌روه‌ها ئه‌بێت دو ماڵه هاوبه‌شه‌كه یه‌ك شوێنی مانه‌وه وگه‌وڕیان هه‌بێت «الْمُرَاح»، هه‌روه‌ها ئه‌بێت له ده‌رچون بۆ له‌وه‌ڕخواردن وگه‌ڕانه‌وه‌دا پێكه‌وه بن، هه‌روه‌ها له شیرخواردن وشوێنی له‌وه‌ڕ وفه‌حلدا یه‌ك بن، به شێوه‌یه‌ك هه‌مویان یه‌ك فه‌حلیان هه‌بێت.
جا ئه‌گه‌ر ئه‌م مه‌رجانه به‌دیهات ئه‌وا هه‌ر دو ماڵه‌كه وه‌كو یه‌ك ماڵیان لێ دێت به هۆی ئه‌م تێكه‌ڵاویه‌وه، له‌به‌ر فه‌رموده‌كه‌ى په‌یامبه‌ر ـ ﷺ ـ : «وَلَا يُجْمَعُ بَيْنَ مُتَفَرِّقٍ وَلَا يُفَرَّقُ بَيْنَ مُجْتَمِعٍ مَخَافَةَ الصَّدَقَةِ، وَمَا كَانَ مِنْ خَلِيطَيْنِ فَإِنَّهُمَا يَتَرَاجَعَانِ بِالسَّوِيَّةِ(10)» «ومه‌ڕ وماڵاتی له یه‌ك جودا كۆ ناكرێنه‌وه، وهی كۆش جودا ناكرێنه‌وه، وئه‌وه‌شی تێكه‌ڵ بو، ئه‌وه به یه‌كسانی له هاوبه‌شه‌كه‌ى خۆی وه‌رده‌گرێته‌وه»(11). جا تێكه‌ڵ كردن كاریگه‌ری ده‌بێت له واجب بونی زه‌كات وله سه‌ر خستن، ئه‌مه‌ش تایبه‌ته به ئاژه‌ڵانه‌وه نه‌ك شتی تر.
ونمونه‌ى كۆ كردنه‌وه‌ی له یه‌ك جودا: سێ كه‌س هه‌ر یه‌كه‌یان چل سه‌ر مه‌ڕ وبزنی هه‌بێت، هه‌موی ده‌كاته سه‌د وبیست، جا ئه‌گه‌ر به ته‌نیا هه‌ژماری بكه‌یت سێ شه‌كه مه‌ڕی تێدایه، به‌ڵام هه‌موی بكه‌ینه یه‌ك، ته‌نها یه‌ك شه‌كی تێدایه. جا لێره‌دا: له یه‌ك جیایان كۆ كردۆته‌وه بۆ ئه‌وه‌ى سێ سه‌ریان له سه‌ر فه‌رز نه‌بێت، به‌ڵكو یه‌ك دانه.
ونمونه‌ى جیا كردنه‌وه‌ى كۆ: كه‌سێك چل سه‌ر شه‌كی هه‌یه، كه ئه‌زانێت كۆكه‌ره‌وه‌ى زه‌كات هاتوه لێكیان جیا ده‌كاته‌وه وبیستیان له شوێنێك داده‌نێت، وبیسته‌كه‌ى تریش له شوێنێكی تر، بۆیه زه‌كاتی لێ نابرێت چونكه ئاوها به جودایی نه‌گه‌یشتۆته ڕاده.
==============
(1) زه‌ودیش له وشتردا: له سیانه‌وه بۆ ده‌یه، وشه‌یه‌كی مۆه‌نه‌سه، تاكی نیه له بێژه‌كه‌ى خۆی، جا كه ئه‌فه‌رموێ: «پێنج زه‌ود» وه‌كو ئه‌وه وایه بڵێ: «پێنج به‌عیر، پێنج جه‌مه‌ل، پێنج ناقه».
(2) صحيح: أخرجه أحمد (5/240)، وأبو داود (1576)، والترمذي (623)، وغيرهم، وصححه الألباني «الإرواء» (795). [«أُصدق أهل اليمن» أي: أجمع صدقاتهم].
(3) أخرجه البخاري (1454).
(4) أخرجه البخاري (1454).
(5) [أخرجه النسائي (2443) وأبو داود (1575) وأحمد (20335). وصححه الألباني «الإرواء» (3/ 263) (791). وهذا فيما إذا زادت على مئة وعشرين كما جاء عند البخاري (1454)].
(6) أخرجه البخاري (1454) [وقد سبق مجزأ مرارًا].
(7) أخرجه البخاري (1454).
(8) متفق عليه: أخرجه البخاري (1395) [بل الصواب (1496، 4347)، فليس فيه الشاهد أصلًا]، ومسلم (19)، من حديث ابن عباس رضي الله عنه [وعندهما بالفاء، أما في الأصل فبالواو!].
(9) [أخرجه مالك (909)، وعبد الرزاق (6806)، وابن أبي شيبة (10079)، والشافعي في الأم (766، 771)].
(10) [يريد أن المصدق إذا أخذ من أحد الخليطين ما وجب أو بعضه من مال أحدهما، فإنه يرجع المخالط الذي أخذ منه الواجب أو بعضه بقدر حصة الذي خالطه من مجموع المالين، مثلا: إذا كان بينهما أربعون شاة -مثلا- لكل واحد منهما عشرون، قد عرف كل منهما عين ماله، فيأخذ المصدق من أحدهما شاة فيرجع المأخوذ من ماله على خليطه بقيمة نصف شاة بقيمة نصف شاة لا بنصف شاة؛ لأنها غير مثلية، وهذه تسمى خلطة الجوار].
(11) أخرجه الترمذي (621) [ولفظه ما أثبته] وغيره وحسنه، وهو جزء من حديث النبي ﷺ في كتاب الصدقة الطويل. وصححه الألباني «الإرواء» (792). [أخرج الجزء الأول منه البخاري في (6955) بهذا اللفظ، والجزء الثاني في (1451) بهذا اللفظ، فكان الأولى الاعتماد عليه].
ده‌روازه‌ى سێیه‌م له باره‌ى زه‌كاتی ئه‌وه‌ى له زه‌وی دێته ده‌ره‌وه (الخَارِجُ مِنْ الأَرْضِ)ده‌روازه‌ى یه‌كه‌م : له باره‌ى پێشهكیهكانی زهكاتهوهدهروازهى دووهم له باره‌ى زه‌كاتی زێڕ وزیوهوهدهروازهى پێنجه‌م له باره‌ى زه‌كاتی سه‌ر فترهوهدهروازهى شەشەم له باره‌ى زه‌كات پێدراوان «أَهْلُ الزَّكَاة»
