هاوبەش بوون لەگوێزەبانەدا بەمانگا و وشتر .
دروست نی یە دوو کەس یاخود زیاتر ببنە شەریک لەگوێزەبانەدا هەر چەند حەیوانەکە مانگا یاخود وشتر بێت ، ئەمەش مەزهەبی مالیکیەکان (1) ، و حەنبەلیەکانە (2) ، وە ابنُ القيِّمِ ، وابنُ عُثيمين ئەم بۆ چوونەیان هەڵبژاردووە .

زاناى پایەبەرز ابنُ القيِّمِ رحمه الله فەرمویەتى : (لا يُجزِئُ الرَّأسُ إلَّا عن رأسٍ، هذا ممَّا تُخالِفُ فيه العَقيقةُ الهَدْيَ والأُضحيَّةَ). ((تحفة المودود)) (ص 82). واتە :  سەرێک حەیوان نابێت ئیلا لە بری یەک کەسێک نەبێت ، ئەمەش لەو خاڵانەیە کە گوێزەبانە لە هەدی و قوربانی جیادەکاتەوە.

وە هەروەها زاناى پایەبەرز ابنُ عُثيمين رحمه الله فەرمویەتى : (العَقيقةُ لا يُجزِئُ فيها شِرْكُ دَمٍ؛ فلا يُجزئُ البعيرُ عنِ اثنين، ولا البقرةُ عنِ اثنين، ولا تُجزِئُ عن ثلاثةٍ، ولا عن أربعةٍ مِن بابِ أَوْلى). ((الشرح الممتع)) (7/500).
واتە :هاوبەشی دروست نی یە ونابێت لەگوێزەبانەدا ، و وشتر و مانگا ناکرێنە گوێزەبانە بۆ دوو کەس یاخود سێ کەس وبۆ چوار کەس لەپێشترە کەنەبێت .

بەڵگەکان :
یەکەم : بەڵگەی سوننەت :
1 - سەلمانی کوڕی عامری زەبی رضي الله عنه، دەڵێت : گوێم لەپێغەمبەری خوا صلَّى اللهُ عليه وسلَّم بوو دەیفەرموو ((مع الغلامِ عَقيقةٌ، فأَهْريقوا عنه دَمًا، وأَمِيطوا عنه الأذَى)) (3) .
واتە : بۆ منداڵ گوێزەبانە دەکرێت ، دەی خوێنێکی بۆ بڕێژن ، و توکی سەری کەدەبێتە هۆی ناڕەحەتی لێ بکەنەوە .

2 - حەسەن لەسەمورەوە گێڕاویەتیەوە و دەڵێت : پێغەمبەری خوا صلَّى اللهُ عليه فەرمووی : ((الغُلامُ مُرتَهَنٌ بعَقيقتِه، يُذبَحُ عنه يومَ السَّابعِ، ويُسمَّى، ويُحلَقُ رأسُه)) (4) .
واتە : منداڵ بارمتەیەو بەستراوەتەوە بەگوێزەبانەکەیەوە ، لەڕۆژی حەوتەمدا بۆی سەردەبڕدرێت ، وناو دەنرێت ، وسەری دەتاشرێت .

جا ئەوەی لێرەدا دەبینی :
فەرمانی کردووە بۆ هەموو منداڵێک گوێزەبانەیەکی تایبەت بکرێت ، ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت دروست نییە غەیری خۆی ببێتە شەریک لەگەڵی .

دووەم : نەبوونی هیچ بەڵگەیەک لەسەری ، و وارد نەبووە شەریکی تیایدا ، ونەهاوەڵان ونەتابعینیش ئەو کارەیان نەکردووە (5) .

سێیەم : گوێزەبانە فدیەیە بۆ کەسێکە ، بۆیە پێویسته سەربڕاوێکی کامڵی بۆ بکرێت ؛ چونکە فیدیە دابەش نابێت (6) .

چوارەم : هاوبەشی تیایدا بە خوێن ڕشتنێک مەبەستەکە بەدەس نایەت بۆ کەسی لەدایک بوو ؛ چونکە خوێنەکە بۆیەک کەسە و بۆ باقی منداڵەکان تەنها بەخشینی گۆشتەکە دەمێنێتەوە ، جا ئەوەی مەبەست بێت لەگوێزەبانەدا سەربڕین وڕشتنی خوێنە بۆ منداڵە لەدایک بووەکە (7) .

سەرچاوە : الموسوعة الفقهية : كتاب العَقيقةِ

==========
(1) ((التاج والإكليل)) للموَّاق (3/255)، ((الشرح الكبير للدردير وحاشية الدسوقي)) (2/126).
(2) ((الإنصاف)) للمَرْداوي (4/80)، ((كشَّاف القِناع)) للبُهُوتي (3/25).
(3) أخرجه البُخاريُّ مُعلَّقًا بصِيغة الجَزم (5472)، وأخرَجه موصولًا: أبو داودَ (2839)، والتِّرمِذيُّ (1515)، وابنُ ماجَهْ (3164) واللَّفظُ لهم، والنَّسائيُّ (4214)، وأحمدُ (16238) باختلافٍ يسيرٍ. وقال التِّرمِذي: حسَنٌ صحيحٌ. وقال ابنُ عبدِ البَرِّ في ((التمهيد)) (4/306)، وابنُ العربيِّ في ((القبس)) (2/649): ثابتٌ. وصحَّحه الألبانيُّ في ((صحيح سنن ابن ماجه)) (3164).
(4) أخرجه أبو داودَ (2837) بلفظ: ((ويُدَمَّى)) بدلًا مِن: ((ويُسمَّى))، والتِّرمِذيُّ (1522) واللَّفظُ له، والنَّسائيُّ (4220)، وابنُ ماجَهْ (3165)، وأحمدُ (20139). وقال ابنُ العربيِّ في ((عارضة الأحوذي)) (5/431):(أَصحُّ ما يُروَى). وصحَّح إسنادَه النَّوويُّ في ((المجموع)) (8/435)، وصحَّحه ابنُ دقيقِ العيدِ في ((الاقتراح)) (121)، وابنُ المُلقِّن في ((البدر المنير)) (9/333). ووَثَّق رجالَه ابنُ حَجَرٍ في ((فتح الباري)) (9/507). وقال الشَّوْكانيُّ في ((السَّيل الجَرَّار)) (4/89):(لا عِلَّةَ فيه). وصحَّح إسنادَه ابنُ بازٍ في ((مجموع الفتاوى)) (18/49). وصحَّحه الألبانيُّ في ((صحيح سنن التِّرمذي)) (1522)، والوادِعيُّ في ((الصحيح المسند)) (455).
(5) ((حاشية الرَّوض المُرْبِع)) لابن قاسم (4/251).
(6) ((تحفة المودود)) لابن القيِّم (ص 82).
(7) ((تحفة المودود)) لابن القيِّم (ص 82).