بسم الله الرحمن الرحیم
سوپاس و ستایش بۆ خواى گەورە ، وە درودو سڵاو لە سەر گیانى پێغەمبەرى خوا ، وە لەسەر خێزان و كەس وكارى ئیماندارو هاوەڵان و شوێن كەوتوانى تا رۆژى دوایى.

زەرەر و زیانەكانی ڕۆیشتن بۆ لاى ساحیر و جادوگەران
یەکەم : ڕۆیشتن بۆ لایان حەرامە. لەبەر حەدیسەكەی موعاویەی كوڕی حەكەمی سولەمی، ئەڵێ: «قٌلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ إنِّي حَدِيثُ عَهْدٍ بِجَاهِلِيَّةٍ وَقَدْ جَاءَ اللَّهُ بِالْإِسْلَامِ فَإِنَّ مِنَّا رِجَالًا يَأْتُونَ الْكُهَّانَ، قَالَ: «فَلَا تَأْتِهِمْ»» (أخرجه مسلم)

واتە: «وتم ئەی پەیامبەری خوا من تازە موسڵمان بوم، وخوای گەورەش ئەم ئیسلامەی بۆ هێناوین، جا ئێمە كەسانێكمان لایە ئەچن بۆلای فاڵچی وتاڵەگرەكان ئەوە چۆنە لە ئیسلامدا؟ فەرموی: مەڕۆن بۆلایان..».
دووەم : چل شەو وچل ڕۆژ نوێژی قەبوڵ نابێت، پەیامبەری خوا -ﷺ- دەفەرموێت: «مَنْ أَتَى عَرَّافًا فَسَأَلَهُ عَنْ شَيْءٍ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلاةُ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً» (أخرجه مسلم) واتە: هەر كەس بڕواتە لای تاڵەگرێك وپرسیاری شتێكی لێ بكات تا چل ڕۆژ نوێژی قبوڵ نابێت.
سێیەم : هەركەس بڕوا بۆلایان كوفری بەخوا كردوە، پەیامبەر ﷺ دەفەرموێ: «مَنْ أَتَى عَرَّافًا أَوْ كَاهِنًا فَصَدَّقَهُ بِمَا يَقُولُ فَقَدْ كَفَرَ بِمَا أُنْزِلَ عَلَى مُحَمَّدٍ» (1)

واتە: هەر كەسێك بڕوات بۆ لای تاڵەگرێك یان جادوگەرێك بڕوا بكات بەوەی پێی دەڵێت، ئەوە كوفری كردوە بەوەی بۆ سەر رسول الله -ﷺ- دابەزیوە.
چوارەم : ڕۆیشتن بۆ لایان لە تاوانە هەرە گەورە لەناوبەرەكانە وخانەوەكەی لەناو دەبات، لە بوخاری وموسلیمدا هاتوە، لە ئەبو هورەیرەوە كە پەیامبەر -ﷺ- فەرمویەتی: «اجْتَنِبُوا السَّبْعَ الْمُوبِقَاتِ. قَالُوا: وَمَا هُنَّ يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: «الشِّرْكُ بِاَللَّهِ، وَالسِّحْرُ، وَقَتْلُ النَّفْسِ الَّتِي حَرَّمَ اللهُ إِلا بِالْحَقِّ، وَأَكْلُ الرِّبَا، وَأَكْلُ مَالِ الْيَتِيمِ، وَالتَّوَلِّي يَوْمَ الزَّحْفِ، وَقَذْفُ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلاتِ الْمُؤْمِنَاتِ». 

واتە: خۆتان بپارێزن لە حەوت تاوانە لەناوبەرەكە: شیرك وسیحر و.. ئەمانە دین وئیمانی موسوڵمان بەرەو لەناوچون دەبەن وچارەنوسی دەسوتێنن
پێنجەم : هەركەس بڕوای پێیان هەبێت ناڕواتە بەهەشت، پەیامبەری خوا ﷺ دەفەرموێت: «لاَ يَدْخُل الجَنَّة مُؤْمِنٌ بِسِحر» (2) واتە: ناچێتە بەهەشتەوە كەسێك باوەڕی بەسیحر هەبێت.
 شەشەم : هەركەس بڕوا بۆلایان تا سیحری بۆ بكەن لە ئوممەتی موحەممەد نیە، عیمڕانی كوڕی حوصەین ئەڵێ: پەیامبەری خوا ﷺ فەرموی: «لَيْسَ مِنَّا مَنْ سَحَرَ، أَو سُحِرَ لَهُ، أَو تَطَيَّرَ، أَو تُطِيِّرَ لَهُ، أَو تَكَهَّنَ، أَو تُكُهِّنَ لَهُ». واتە: لە ئێمە نیە ئەوەی سیحر دەكا وئەوەشی سیحری بۆ دەكرێت، ئەوەی غەڕری دەكات وئەوەشی داوای كردنی دەكات، ئەوەی تاڵە دەگرێتەوە وئەوەشی داوای گرتنەوەی دەكات.
حەوتەم : چارەسەركردن بە سیحر چارە سەر كردنە بە حەڕام، لە كاتێكدا پەیامبەر ﷺ دەفەرموێت: «إنَّ اللهَ أَنْزَلَ الدَّاءَ وَالدَّوَاء، وَجَعَلَ لِكُلِّ داءٍ دواءً، فَتَدَاوَوْا، ولا تَدَاوَوْا بِالْمُحَرَّم».  واتە: بێگومان خوای گەورە دەرد ودەرمانی دابەزاندوە، وبۆ هەر دەردێكیش دەرمانی داناوە، بۆیە بە دوای چارەسەردا بگەڕێن وبەڵام چارەسەری حەرام بەكار مەهێنن . 
هەشتەم : پەنا بردن بۆ ساحیر لە ڕەوشت وئاكارەكانی «سەردەمی نەفامی وجاهلیەتە»، كە شەرع نەهی لێكردوە وهەوڵی بنەبڕكردنی داوە، هەربۆیە شێخ موحەممەد لە كتێبی المسائل الجاهلیەدا باسی سیحریشی كردوە.
نۆیەم : ساحیران ئەم كارانە ناكەن لە بەرامبەر بڕێك پارە نەبێت، كە بە ستەم وەریدەگرن، ئەو بڕە پارەیەش بە پێی دەقی فەرمایشتی پەیامبەر ﷺ وڕای سەرجەم زانایان حەڕامە، لە عوقبەی كوڕی عامرەوە ئەڵێ: «نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ﷺ عَنْ ثَمَنِ الْكَلْبِ، وَمَهْرِ الْبَغِيِّ، وَحُلْوَانِ الْكَاهِنِ، وَإِنْ أَتَاكَ صَاَحِبُ الكَلْبِ يَلْتَمِسُ ثَمَنَه، فَامْلأ يَدَيْهِ تُرَابَا» (3)

 واتە: پەیامبەر ﷺ نەهی كردوە لە نرخی سەگ، ونرخی زیناكردن و فاڵچی وجادوگەر.
- كە دەڕۆی بۆ لای ساحیرەكە وەكو ئەوە وایە پێی بڵێی من دان دەنێم بەو كارەی تۆ، بەڕاستی ئەم كارەی تۆ كارێكی چاكە، با ئەمە بە زمانیش نەڵێی، چونكە كە دەڕۆی بۆ لای وپرسیاری لێ‌دەكەی، ئەمە زمانی جەستەیە.
- كە دەڕۆی بۆلای ساحیران، ڕوبەروی ئەو هەمو هەڕەشە وسزایانە دەبیتەوە كە گوێت لێبو.
- كە دەڕۆی قسەی شەرع دەشكێنی. 
- كەسێك جارێك ودو جار ڕۆیشت بۆلای ساحیران، ئەوسا فێر دەبێت وئاسان دەبێتەوە بەلایەوە، وچەند بارەی دەكاتەوە.
- كەسێك هەر كێشە ودەردێكی هەبو، حەز وئارەزویەكی هەبو، ئومێدێكی هەبو، ترسێكی هەبو، بۆ جێ بەجێكردنیان پەنا بۆ ساحیر ببات، دڵی پەیوەست دەبێ‌بەغەیری خواوە، ئەمەش شیركە.
دەیەم : سیحر كردن یەكێكە لەو شتانەی یەكتاپەرستی هەڵدەوەشێنێتەوە، زانایان لە باسی هەڵوەشێنەرەوەكانی ئیسلام «نواقض الإسلام» یەكێك لەو هەڵوەشێنەرەوانەی باسی دەكەن، سیحر كردنە، یانی: بە سیحركردن ئیسلامەتیەكەی هەڵدەوەشێتەوە.
هەربۆیە بێگومان چارەسەركردن بە سیحر حەڕامە: لەبەر ڕۆیشتنی بۆلایان، پەیوەست بونی بەغەیرە خوا، پەنابردنی بۆ هۆكارێكی ناشەرعی، گوێڕایەڵیكردنی ساحیر لەو شتانەی ساحیر پێی دەڵێ بیكا، ڕازی بونی بە ئیشی ساحیرەكە، لەوە دەچێت شتێكی حەڕامیش بكات كە ساحیرەكە فەرمانی پێكردبێت بیكات.    
ئەم هەمو بەڵگەیە نابن بەڕێگری موسوڵمان كە ئیتر ڕو لە فاڵچی وجادوگەر وتاڵەگەر نەكەن، ئەگەر شەرع پێشت بڵێ: كافر، هەر دەڕۆی؟!!
پێت بڵێ‌: چل شەو نوێژت لێ‌وەرناگیرێت، هەر دەڕۆی؟!!
پێت بڵێ: ئیمانەكەت هەڵدەوەشێتەوە، هەر دەڕۆی؟!!
پێت بڵێ: لە تاوانە ناوبەرەكانە، هەر دەڕۆی؟!!

وەرگیراوە لە کتێبی : قەڵاى پارێزەر لە ساحیر و جاوگەر لە نوسینى : مامۆستا على خان

======

(1)(أخرجه أحمد، والبيهقي، والحاكم، وقال: صحيح على شرطهما جميعا، وصححه العلامة المحدث الألباني في صحيح الجامع الصغير.)

(2) قال الألباني في «الصحيحة»: أخرجه ابن حبان في «صحيحه» قلت : ورجال إسناده ثقات غير أبي حريز، ففيه ضعف، وقد صحح هذا الحديث الحاكم والذهبـي، وبينت خطأهما في ذلك في الكتاب الآخر «1463»، وذكرت له هناك شاهدا من حديث أبي سعيد الخدري، فالحديث بمجموع الطريقين حسن، و الله أعلم»اهـ بإختصار.

(3) رواه الجماعة، وقال الترمذي عقب الحديث: «حديث حسن صحيح، والعمل على هذا عند أكثر أهل العلم، كرهوا ثمن الكلب، وهو قول الشافعي وأحمد وإسحاق. وقد رخص بعض أهل العلم في ثمن كلب الصيد».