ئایا کاتێ سیحر لەئافرەتی دوو گیان دەکرێت کاریگەری دەبێت لەسەر منداڵەکەی نێو سکی؟ وە دەکرێ کەسێک بە هۆى سحیرەوە منداڵی نەبێ و نەزۆک بێ؟
دوای تەماشاکردنی قسەی ئەو کەسانەی کە پسپۆڕن لەو بوارەدا ئەمانەی لای خوارەوەمان بۆ دەرکەوتووە:
یەکەم : سیحر گەر مەبەست لێی دایکەکە بێت : ئەوا تایبەتە بەو ناگوێزرێتەوە بۆ منداڵەکە ، و ئێمه هیچ ئەسڵێکی شەرعی و طوبی نازانین بەناوی سیحری ویراسیەوە.
دووەم : گەر مەبەست لەسیحرەکە دایکی منداڵەکە ومنداڵەکەش بێت دوای دروست بوونی ، یاخود تەنها مەبەست لێی منداڵەکە بێت ، یاخود مەبەست لێی ئافرەتەکە بێت و بۆ ئەوە کرابێت منداڵی نەبێت بەڵام قەدەری خودا وابێت منداڵی ببێت ، ئەوا لەم حاڵەتانەدا کاریگەری دەبێت لەسەر منداڵەکە ، جا دوای دروست بوونی بێت ، یاخود مەبەست لێی ئەوە بێت بەتەواوی دروست نەبێت و دواتر لەدایک ببێت.
ئەوەی کە بەڵگەیە لەم بارەیەوە ئەو بەسەر هاتەیە کە جولەکان (کەپیسترین کەسن) لەمەدینە سیحریان لەموسوڵمانان کرد بەڵکو منداڵیان نەبێت ، جا کاتێ یەکەم منداڵیان بوو کەئەویش عبداللەی کوڕی زوبەیر بوو زۆر دڵخۆش بوون ، هەروەک لەم فەرموودەیەدا هاتووە:
عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ أَبِى بَكْرٍ رضي الله عنهما أَنَّهَا حَمَلَتْ بِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ الزُّبَيْرِ بِمَكَّةَ قَالَتْ فَخَرَجْتُ وَأَنَا مُتِمٌّ ، فَأَتَيْتُ الْمَدِينَةَ فَنَزَلْتُ قُبَاءً فَوَلَدْتُ بِقُبَاءٍ ، ثُمَّ أَتَيْتُ بِهِ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ فَوَضَعْتُهُ فِى حَجْرِهِ ، ثُمَّ دَعَا بِتَمْرَةٍ فَمَضَغَهَا ، ثُمَّ تَفَلَ فِي فِيهِ فَكَانَ أَوَّلَ شَيءٍ دَخَلَ جَوْفَهُ رِيقُ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ ثُمَّ حَنَّكَهُ بِالتَّمْرَةِ ، ثُمَّ دَعَا لَهُ فَبَرَّكَ عَلَيْهِ ، وَكَانَ أَوَّلَ مَوْلُودٍ وُلِدَ فِى الإِسْلاَمِ ، فَفَرِحُوا بِهِ فَرَحًا شَدِيدًا ؛ لأَنَّهُمْ قِيلَ لَهُمْ إِنَّ الْيَهُودَ قَدْ سَحَرَتْكُمْ فَلاَ يُولَدُ لَكُمْ .
رواه البخاري ( 5152 ) – واللفظ له - ، ومسلم ( 2146 ) .
واتە: ئه‌سمائى كچى ئه‌بو به‌كر خوا لێيان ڕازى بێت حاميله بوو به عبدالله وه‌باسى به‌سه‌رهاتى خۆى ده‌كات و ده‌فه‌رمووێت : له مه‌ككه‌وه كۆچمان كرد بۆ مه‌دينه وه من سكم تەواو نۆ مانگان بوو ، كاتێك كه گه‌يشتينه مه‌دينه له قوباء لاماندا و له‌وێ منداڵه‌كه‌م بوو، پاشان بردم بۆ لاى پێغه‌مبه‌رى خوا صلی الله علیه وسلم ئه‌ويش خستى يه كۆشى يه‌وه و داواى خورماى كرد ، ئه‌مجا خورماكه‌ى خسته ده‌مى يه‌وه و جووى ، پاشان هه‌ندێكى خسته ناو ده‌مى منداڵه‌كه‌مه‌وه ، ئه‌وه يه‌كه‌م شت بوو كه چووه ناو گه‌ده‌يه‌وه ، هه‌ر به‌خورماکە مه‌ڵاشووى شيرين كرد و دوعاى خێرى بۆ كرد ، و ئەو یەکەم منداڵیان بوو لەئیسلام دا ، بۆیە زۆر دڵخۆش بوون پێی ، چونکە ئەوان پێیان وترابوو جولەکە سیحری لێ کردوون ومنداڵتان نابێت.
جا ئەم فەرموودەیە بەڵگەیە لەسەر ئەوەی سحر کاریگەری هەیە لەسەر نەزۆکی ، وەهەروەها کاریگەری هەیە لەسەر مردنی منداڵ لەسکی دایکدا ودروست نەبوونی یاخود بەتەواوی دروست نەبوون وگەشە نەکردن ، بێگومان ئەم سیحرەی کەجولەکە کردبویان مەبەستیان لێی منداڵەکە بوو ، جا لێرەدا دەوترێت سیحر بەئیزنی خودا کاریگەری دەبێت گەرنا کاری گەری نابێت ، بەڵام ئەوەی سیحر لەدایک بکرێت وبگوازرێتەوە بۆ منداڵەکەی ، شتی وا سابت نەبووە ونەهاتووە.
پرسیار کراوە لە شيخ عبدالله بن عبد الرحمن الجبرين ڕەحمەتی خوای لێ بێت لەبارەی ئەوەی پیاو یاخود ئافرەت نەزۆک بن بەهۆی سیحرەوە و ئایا شتی وا دەگونجێ؟
لە وەڵامدا گوتوویەتی:
ئەسڵ وایە: نەزۆکی قەدەری خودایە و خۆی وای کردووە هەندێک نەزۆک بن ، هەروەک فەرموویەتی: ( وَيَجْعَلُ مَنْ يَشَاءُ عَقِيمًا ) الشورى/ 50 .
واتە: هەندێک ویستی خودا وایە هیچی نه‌دانێ و نه‌زۆك بێت.
وەهەروەها لەبارەی پێغەمبەر زەکەریاوە فەرموویەتی: ( وَكَانَتْ امْرَأَتِي عَاقِرًا ) مريم/ 5 .
واتە: وه خێزانه‌كه‌یشم نه‌زۆكه‌و منداڵی نابێ وه ته‌مه‌نی زۆر گه‌وره‌یه.
خوای پەروەردگار وای داناوە هەندێ کەس منداڵیان نەبێت ، وەهەندێ جار چارەسەر دەکرێت بەویستی خودا ، و ئەو نەزۆکیە بەویستی خوا و هەندێ دەرمان نامێنێت ، وەهەندێ جار ڕێگری دەکرێت لەدروست بوونی منداڵ بەهۆی کاری شەیتانەوەیە ئەوەش لەڕێگەی ساحیر وحەسوودەکانەوە ، کارێک دەکەن وا دەکات هۆکارەکانی منداڵ بوون لەکار دەکەون ، ئەمەش بەهەندێ فێڵی نهێنی کەبەیارمەتی شەیتان ئەنجام دەدرێت ، و ئەو شەیتانەی کەتێکەڵی مرۆڤ دەبێت ، دەبێتە ڕێگر لەبەردەم منداڵ بووندا حەتمەن ئەمەش بۆ پیاو و ئافرەت یەکسانە وبەویستی خودا ڕوو دەدات ، پێغەمبەر ﷺ فەرموویەتی: ( إن الشيطان يجري من ابن آدم مجرى الدم ) متفق عليه ...
واتە: شەیتان بەنێو لاشەی مرۆڤدا هاو شێوەی خوێن دێت و دەچێت .
بێگومان چارەسەری ئەم شتانەش بەڕوقیە و دوعا و زۆر زیکر کردن ، و خوێندنی قورئان ، و نزیک بوونەوە لەخودا بەکاری چاکە ، ودوور کەوتنەوە لەکاری حەرام ، و پاک کردنەوەی ماڵ لەشتە ناشەرعیەکان (ئەوانەی کەوا دەکەن شەیتان جێگیر ودەست ڕۆیشتوو بێت لەماڵدا وفریشتەکان دوور کەونەوە لەماڵ) ، جێ بەجێ کردنی ئەم ڕێنماییانە (بەویستی خودا) وا دەکات کاریگەری شەیتان وسیحرەکە کەم بێتەوە .
تێبینى : مەرج نیە هەر ژن و مێردێک منداڵیان نەبێ ئەوە ئیتر سیحریان لێ کراوە ، چونکە ئەمە ویستى خواى گەورەیە کە منداڵ بە کێ ببەخشێ وەکو دەفەرموێ : [لِّلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ ۚ يَهَبُ لِمَن يَشَاءُ إِنَاثًا وَيَهَبُ لِمَن يَشَاءُ الذُّكُورَ * أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْرَانًا وَإِنَاثًا ۖ وَيَجْعَلُ مَن يَشَاءُ عَقِيمًا ۚ إِنَّهُ عَلِيمٌ قَدِيرٌ]
واته : موڵكی ئاسمانه‌كان و زه‌ویه‌كان هه‌مووی ته‌نها موڵكی خوای گه‌وره‌یه‌و خوای گه‌وره ویستی لێ بێت هه‌ر شتێك دروست بكات دروستی ئه‌كات [يَهَبُ لِمَنْ يَشَاءُ إِنَاثًا] خه‌ڵكی وا هه‌یه خوای گه‌وره ته‌نها كچی پێ ئه‌به‌خشێت وه‌كو لوط پێغه‌مبه‌ر - ﷺ - [وَيَهَبُ لِمَنْ يَشَاءُ الذُّكُورَ (49)] وه هه‌یشه ته‌نها كوڕی پێ ئه‌به‌خشێت وه‌كو ئیبراهیم پێغه‌مبه‌ر - ﷺ -. * یان هه‌یشه كوڕو كچی پێ ئه‌به‌خشێت وه‌كو پێغه‌مبه‌ری خوا - ﷺ - [وَيَجْعَلُ مَنْ يَشَاءُ عَقِيمًا] وه هه‌یشه هیچی پێ نابه‌خشێت وه‌كو یه‌حیا پێغه‌مبه‌ر - ﷺ - [ إِنَّهُ عَلِيمٌ قَدِيرٌ (50)] به‌ڕاستی خوای گه‌وره زۆر زاناو به‌توانایه، ئاده‌می به‌بێ دایك و باوك دروستكردووه، وه حه‌وای له ئاده‌م دروست كردووه، وه عیسای به‌بێ باوك دروست كردووه، وه سه‌رجه‌م مرۆڤی له دایك و باوك دروستكردووه.
بەڵام دەکرێ بۆ هەندێ کەس سیحر کاریگەرى هەبێ ئەمەش هەر بە ویستى خواى گەورە.
ئایا ئەگونجێ کەسێک ببێ بە چاوی خۆیەوە؟ واتە چاوى کاریگەرى لەسەر خۆیشى هەبێ؟حوکمى ڕۆشتن بۆ لاى ساحیر چیە؟ وە ئایا سیحر بە سیحر بەتاڵ دەکرێتەوە؟ وە نیشانەکانى کەسى ساحیر چیە؟پێناسەی جادووگەر و حوکمی ڕۆیشتن بۆ لایجنۆکەکان لە غەیب نازاننچارەسەری دڵ توندی 
