شوكر و ستایشی بێ‌ پایان بۆ پەروەردگاری هەموو جیهان ، و دروود و سەلامیش لە سەر سەروەری پێغەمبەران بێت ﷺ، و ئەهل و بەیت و یار و یاوەرانی بەگشتی

یەكێك لەو كێشە و دیاردە خراپانەی كە ئێستا لە نێو خەڵكی زۆر بوە كێشەی تەڵاق و جیابونەوەی ژن و مێردە و تێكچونی شیرازەی خێزانە كە بەڕاستی مەسەلەی تەڵاق ڕۆژ بە ڕۆژ زیاتر دەبێ .
جا لە پاش بیركردنەوە و پرس و ڕاوێژ لەگەڵ هەندێ‌ برای بەڕێز كە لە دادگاكاندا كار دەكەن و لەناو كرۆكی كێشە خێزانی یەكاندان، گەشتینە ئەو ئەنجامەی كە ئەم چەند خاڵەی لای خوارەوە هۆكارن بۆ دروست بوونی تەڵاق
هۆكاری یەكەم: دووری ژن و مێرد لە ڕێنماییەكانی ئیسلام
 گەورەترین هۆكار دوورییە لە ڕێنماییەكانی ئیسلام، نە پیاو و نەژن پابەند نین بە ئەحكامەكانی شەریعەتەوە هەر لە سەرەتای هەڵبژاردنەوە تا دەگاتە تەڵاقدان و جیابونەوە.
 پێغەمبەری خوا ﷺ بە پیاوان دەفەرمووێ‌ " تُنكَحُ المرأةُ لأربعٍ: لمالِها ولحسَبِها ولجَمالِها ولدينِها، فاظْفَرْ بذاتِ الدِّينِ تَرِبَتْ يداك "  پیاوان لەبەر چوار هۆكار ژنێك مارە دەكەن، یانی گەنجێك ئەم چوار هۆكارە پاڵنەرن بۆ ئەوەی كچێك مارە بكات

1- یان لەبەر جوانی ئەو كچەی هەڵبژاردووە .

2- یان لەبەر ئەوەیە خاوەن پارەیە و موچە وەردەگرێت .

3- یان لەبەر ناوداری و بنەماڵەكەیەتی.

4-  یان لەبەر دینەكەیەتی.
 بۆیە پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرموێ‌ "فاظْفَرْ بذاتِ الدِّينِ " كچی دیندار هەڵبژێرە. چونكە زەرەر لەو هاوسەرگیرییە ناكەیت.
 هەروەها بۆ ئافرەتانیش "" إذا جاءَكُم مَن تَرضَونَ دينَه وخُلُقَه فأنكِحوهُ " هەر كوڕێك هات بۆ داوای ژن لێتان ئەگەر دیندار و خاوەن ڕەوشت بوو ئەوا ژنی بدەنێ‌.
كەواتە یەكێك لە هۆكارەكانی زۆربوونی ڕێژەی تەڵاق پابەند نەبوونە بە دینی ئیسلامەوە هەر لە یەكەم ڕۆژی پرۆسەكەوە كە هەڵبژاردنە، وە لە یەكەم ڕۆژی مارەبڕینەكە و ڕۆژی گواستنەوەدا كە ئەو هەمووە ناشەرعی یەی تێدا دەكرێت وەكو تیپ و مۆسیقا وتێكەڵاوی و هەڵپەڕكێ و گۆرانی و وێنەكردن و نەزركردن ... كە لای هەموان ڕونە چی ناشەرعی یەك لەو ڕۆژەدا ئەنجام دەدرێت بەو هۆیەوە خوای گەورە سزایان دەدات! وە ئەمانە هۆكارن بۆ زۆر بوونی ڕێژەی تەڵاق چونكە هەڵبژاردنەكە هەڵەیە، یەكەم ڕۆژی مارەبڕین هەڵەیە، یەكەم ڕۆژی گواستنەوە هەڵەیە هیچ پاپەند بونێكی بەدینەوە تێدا نییە بۆیە ڕێژەی تەڵاق زۆر دەبێ
هۆكاری دووەم: (خیانەتی زەوجی) 
پیاوان سەرەڕای هەبوونی خێزان پەیوەندی هەیە لەگەڵ ئافرەتی تردا و تا دەگاتە ئەنجامدانی (زینا)و كەشف دەبێ و خێزانەكەی داوای جیابوونەوەی لێدەكات! یان بە پێچەوانەوە ئافرەت خەریكی كاری بەدڕەوشتی دەبێت! 
بۆیە وانەزانن ئافرەتانی خاوەن مێرد خەریكی زینا نابن بێگومان بن ئەوانیش كاری لەو شێوەیە دەكەن. 
ئەو پیاوانەی كە خەریكی كاری لەوجۆرەن بەردەوام گومانی خراپ دەبەن بە خێزانەكانیان، 
وەك ڕون و ئاشكرایە لای هەموان كە لەسەردەمی ئێستادا تەلەفۆن و هاوشێوەكانی ڕێگای ئەنجامدانی خراپە و خراپەكاری زۆر ئاسان كردووە بە هۆی ئەم هۆكارەوە پیاوان بەردەوام لەگەڵ كچ و ژنی خەڵكی دا لە پەیوەندیدان و خێزانەكانی خۆیان لەبەرچاو دەكەوێ‌ چونكە هەر ڕۆژەی لەگەڵ ئافرەتێكدایە!
هۆكاری سێ‌ یەم: كەم تەمەنی و دانەمەزاری كچ و كوڕ لە ڕوی عەقڵ و تێگەیشتنەوە 
یەكێكی تر لە هۆكارەكانی زۆربوونی ڕێژەی تەڵاق كەم تەمەنی و دانەمەزاری كچ و كوڕ لە ڕوی عەقڵ و بیركردنەوە و تێگەشتنەوە و زاڵ بونی شەهوەت و ئارەزو .
ڕۆژانە دنیایەك تێكەڵاوی لە كوڕ و كچ دەبینێ‌ چی لە ژیانی ڕۆژانەیدا یان لە سەتەلایت و مۆبایلكەیدا تا وای لێدێ‌ زەوق و شەهوەتی فول دەبێ‌! زواج دەكەن پاشان جیا دەبنەوە چونكە ئەساسی زەواجەكەیان بۆ دروست كردنی ماڵ و منداڵ نەبوە  
یان ئەو عیشق و عیشقبازییەی ئێستا پەرەی سەندووە لە قوتابخانەكان و پەیمانگا و زانكۆكان هەر هاوسەرگیرییەكی لێ‌ بەرهەم بێت فاشلە ئیلا مەگەر دانە دانەیەكی خوا ڕەحم بكات ئەگینا دەرئەنجامی ئەو هاوسەرگیرییە فەشەلە لەبەر ئەوەی بە ناپاكی دەستی پێكردووە! 
هۆكاری چوارەم: نەبوونی (مەوەدە و رەحمە) لە نێوان ژن و مێرددا
ئەگەر دۆستایەتی و خۆشەویستی و ڕەحم و بەزەی لەنێوان ژن و مێرددا نەبوو سەر ئەنجامی تەڵاق و جیابونەوە دەبێت، خوای گەورە دەفەرمووێ‌: [وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا] یەكێك لە نیشانەكانی دەسەڵاتی خوا ئەوەیە كە لە خودی خۆتان خێزانی بۆ دروست كردون، بۆ؟  [لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا] بۆ ئەوەی لە پاڵیا ئارام بگرن. 
بۆیە پێویستە ئافرەت ببێتە هۆكاری ئارامی و حەوانەوەی مێردەكەی نەك لەكاتی گەڕانەوەی پیاوی ماندو بۆ ماڵەوە ژن سەرقاڵی فلم و تەلەفۆن و ... هتد بێت! پیاو لەپاڵ ئەم جۆرە ئافرەتەدا ناحەوێتەوە بۆیە ئاژاوە دروست دەبێت! 
.[وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً] خوا دۆستایەتی و خۆشەویستی و ڕەحم و بەزەی خستۆتە نێوان ژن و مێردەوە.
 ئەگەر ئەم دۆستایەتی و خۆشەویستی یە نەما بەردەوام شەڕ و ئاژاوەیە تا دەگاتە تەڵاق و جیابونەوە. پێویستە نێوان ژن و مێرد [مَوَدَّةً ] خۆشەویستی تێدا بێت. 

هۆكاری پێنجەم: خۆهەڵقورتانە ناو ژیانی ژن و مێرد لە لایەن كەسانی دەوروبەرەوە
یەكێكی تر لە هۆكارەكان بریتی یە لە خۆهەڵقورتانە ناو ژیانی ژن و مێرد لە لایەن كەسانی دەوروبەرەوە بەتایبەت دایكی كوڕ كە دەكاتە خەسوی كچ و دایكی كچ كە دەكاتە خەسوی كوڕ! چەندین جار كێشە دروست دەبێت بە هۆی ئەم دووكەسەوە.
پێغەمبەری خوا ( ﷺ ) ئەفەرموێت:  : (ابلیس) عرش و جێگاكەی لەسەر ئاو دا ئەنێت واتە (لەسەر بحرو دەریاكانە) پاشان هەموو دەستە و پێوەندەكانی ئەنێرێ بەسەر زەویدا و بڵاوەیان پی دەكات بۆ خراپەكاری ، نزكترین كەسیان لێ یەوە ئەوەیە كەخراپەی زۆر و گەورە بكات ، یەكێكیان دێت ، ئەڵێت : ئەم خراپەم پێكرد و ئەو خراپەم پێكرد ( ابلیسیش) دەڵێت هیچت نەكردوە ، ئەفەرمێت: یەكێكی تریان دێت و دەڵێت : وازم لە پیاوێك نەهێنا تاوەكو جیاوازیم نەخستە نێوان خۆی و ژنەكەیەوە و ڕێز و خۆشەویستیم لە نێواندا نەهێشت تا ( تەلاقیدا)، ابلیس: نزیكی دەكاتەوە لەخۆی و دەڵێت : تۆ باشترین كەسی .
كەواتە: شەیتانەكان لەو هەوڵەدان بۆجیاكردنەوەی ژن لە پیاو چونكە تەڵاق مەفسەدە و خراپەی زۆری لێ دەبێتەوە لەوانە : 
1- ئەو ژن ومێردە ئیتر لەیەك جیا دەبنەوە و هیچ نەوە و منداڵێك ناخەوە .
2- ئەگەر منداڵیان بێ ئەوا منداڵەكان بێ ناز و بێ پەروەردە دەبن .
3- ئەو ژن و پیاوە ڕەنگە توشی خراپەكاری و زینا بێن .
4- ڕق و كینە و دوبەرەكی دەكەوێتە نێوان ماڵی پیاوەكە و ژنەكەی
هۆكاری شەشەم: لاوازی جنسی لە لایەن پیاو یان لای ئافرەت .
هۆكارێكی تر لاوازی جنسی لە لایەن پیاو یان لای ئافرەت، ئەمەش یەكێكە لەو هۆكارانەی كە سەردەكێشێ‌ بۆ تەڵاق و جیابونەوە.
 پیاوێك ناوتوانێت مافی خێزانەكەی بدات لە ڕوی جنسی یەوە یان ئافرەتێك ناتوانێت مافی مێردەكەی بدات، ئەم حاڵەتەش هەریەكە و هۆكاری خۆی هەیە و چارەسەریشی بۆ دانراوە .
هۆكاری حەوتەم: ڕێگە گرتن لە فرەژنی تەڵاق و جیابونەوەی بەدواوە دێت
یەكێكی تر لە هۆكارەكان بریتی یە لە ڕێگە گرتن لە فرەژنی تەڵاق و جیابونەوەی بەدواوە دێت چونكە زۆرێك لە ئافرەتان بە مێردەكانیان دەڵێن ئەگەر ژنی تر دەهێنی دەبێت من تەڵاق بدەیت! بۆ تەڵاقی بدات؟! لە كاتێكدا بە جیابونەوە و تەڵاق دان ماڵ و منداڵی دەشێوێت! دیاردەی بێوەژنداری زۆر دەبێت! كچی گەورە زۆر دەمێنێتەوە! لەم حاڵەتەدا ئەو بێوەژن و كچە گەورانە چی بكەن؟! چونكە ئەگەر هاوسەرگیری دووەم و سێ‌ یەم نەبێت خۆ گەنجەكان بێوەژن و گەورە كچ مارە ناكەن!
هۆكاری هەشتەم: بەجێ‌ نەهێنانی حەق و مافی ژن و مێردایەتی
پیاو ناتوانێت حەقی خێزانەكەی بدات و خێزانیش ناتوانێت حەقی مێردەكەی بدات، ئەم هۆكارە زیاتر پەیوەستە بە پیاوانەوە چونكە ئەوەندەی نییە كە بتوانێ‌ بژێوی ژیانی خێزان و منداڵەكانی دابین بكات، ناتوانێت خانویەكی گونجاوی بۆ دابین بكات، ژن ئەگەر جلێكی باشی نەبێت لەبەری بكات، خواردنێكی باشی نەبێت دەرخواردی منداڵەكانی بدات، خانویەكی نەبێت بە ئازادی تیایدا بحەسێتەوە ناچار دەبێت داوای تەڵاق و جیابونەوە بكات بەتایبەتی ئەوانەی كە ماڵی جیایان بۆ ناكرێت كە لەم سەردەمەدا جیانەكردنەوەی ماڵ گەورەترین هۆكارە بۆ تەڵاق و جیابونەوە چونكە كە ماڵی جیای بۆ ناكرێت دەیبات دەیخاتە ژورێكەوە و هەموو ئازادییەكی لێ‌ زەوت دەكات بەتایبەت ئەو پیاوانەی كە كەم دەستن یان خوێندكارن، ئەم ئافرەتەش تەماشای دەوروبەری خۆی دەكات خوشكی و ئامۆزای و خاڵۆزای و هتد هەموان شویان كردووە و لە ژیانێكی خۆشدا دەژین كەچی ئەم ناتوانێ‌ وەك ئەوان بژی ناچار داوای جیابونەوە و تەڵاق دەكات!.
هۆكاری  نۆیەم : هاوسەرگیری كردن و ڕێكەوتن لە دەرەوەی خێزان
 كوڕ و كچی واهەیە لە دەرەوەی خێزان هەموو شتێكیان كردووە كە تەنها ئیمزا كردن بۆ خێزانەكانیان ماوەتەوە! هەموو شتێكی لەگەڵ بڕیوەتەوە چونكە دەیان جار لەگەڵیدا دەرچووە ئەگەر زیناشی لەگەڵ نەكردبێت! كە دەگاتە كۆتای خێزانێك لەو دوو خێزانە بەوی تر ڕازی نییە و سەردەكێشێ‌ بۆ نانەوەی كێشە و ئاژاوە.
كەواتە پێویستە كوڕان و كچان ئاگادار بن لە دەرەوەی خێزان هاوسەرگیری ڕێك نەخەن وە ئەم كارە شتێكی نامۆ و نەشیاوە بە داب و نەریتی كۆمەڵگای ئێمە هەرچەندە لە ڕۆژگاری ئێمەدا ئەم كارە بووە بە باو لە سەرجەم ناوەندەكانی خوێندن .
وە كە زواجیش دەكەن تەحەمولی ئەرك وماف و ماڵا و منداڵیان نیە دوای جیا دەبنەوە 
هۆكاری دەیەم : سحر و جادوو كردن :
 كەسێكی ناحەز دەچێت سحر و جادوی جیاكردنەوە لە پێاوێك دەكات و خێزانەكەی لە پێش چاو ڕەش دەكات وا لێدێت ئەو پیاوە ناتوانێت خێزانەكەی خۆی ببینێت ، خۆیان ووتەنی دەڵێ‌ سەگ و بەراز ببینم تۆ نەبینم، یان ئەم جادووە بەرامبەر بە ئافرەت دەكرێت بە شێوەیەك كە ناتوانێت مێردەكەی ببینێت. 
لەكاتێكدا پێویستە هەوڵی چارەسەركردنی ئەم جادوویە بكەن بە ڕێگای شەرعی كەچی تەڵاق و جیابوونەوە هەڵدەبژێرن!.
ئەوەش بزانن ساحر و جادوبازەكان و جنۆكە وشەیتانەكەن زۆر زۆر لاوازن بەرامبەر بە كەسی موسڵمان بەڵام كاتێك تۆ غافڵ و بێ ئاگا بویت لەودوعا و زیكرانەی كە دەتپارێزن ئەو كاتە توش دەبیت ، زیكر و قورئان خوێندن قەڵای پارێزەرە بۆ موسڵمان بەڵام بەداخەوە زۆربەی موسڵمانان ئاگایان لەو زیكرانە نیە و ئیهمالی دەكەن ، وەكو زیكری بەیانیان و ئێواران و پێش خەوتن و لەماڵ دەرچوون و ...وەهەروەها قورئان خوێندن لە ماڵدا بەتایبەت سورەتی بەقەرە ، بەڵام بەداخەوە لەجیاتی ئەو شتانە سەیری فلم و دراما زیاتر دەكرێ .

هۆكاری یانزەیەم: هەڵە كردن لە دەستنیشان كردن و هەڵبژاردنی كچ دا یان كوڕدا
 زۆرێك لە كچانی ئەم سەردەمە جوانییەكەیان دەستكردە لە ماڵەوە جۆرێكە و دێتە دەرەوە دەبێتە گڵۆپ و شەمعە خۆیان ووتەنی! سوێند بەخوا كوڕی وا هەبووە پاش یەكەم شەو كە كچە دەم و چاوی شۆردووە و سوراو و سپیاوی لێبۆتەوە دەست بەجێ‌ تەڵاقی داوە و ناردویەتیەوە بۆ ماڵ باوكی چونكە ئەو ژنە نییە كە لەدەرەوە سەرنجی ڕاكێشاوە بۆیە نایەوێ‌! 
كەواتە هەر كات ویستان كچێك داوابكەن بەیانیان بەر لەخەو هەستان بڕۆن و بیبینن!.

هۆكاری دوانزەیەم: تێكەڵاوی كردن كە دەردێكی كوشندەیە لە ناو كۆمەڵگای ئێمەدا
ئەو تێكەڵاوییەی كە لە سەردانە خێزانی یەكاندا دەكرێت، لە بازاڕەكاندا دەكرێت، لە بۆنە و سەیرانگاكاندا دەكرێت، لە ناوەندەكانی خوێندن و فەرمانگە حكومی یەكاندا دەكرێت، ئەم تێكەڵاوییانەش یەكێكە لە هۆكارەكانی  زیاد بونی ڕێژەی تەڵاق و جیابوونەوە، چونكە پیاوێك كە خاوەن خێزانە بە یەكێك لەو هۆكارانەی سەرەوە تێكەڵاوی ئافرەتانی نامەحرەم دەبێت و سەرسام و كاریگەر دەبێت بە ئافرەتێك جا ئەو كاریگەر بوونە یان بە جوانی دیمەن و ڕوخساریەتی یان بە شێوەی دەربڕین و هەڵس و كەوتیەتی.
 ئافرەتی واهەیە بە مەكروناز خۆی نزیك دەكاتەوە و بەشێوازێكی تر خۆی دەنوێنێ‌ ئەمیش لە ماڵەوە خێزانەكەی بەوشێوازە نی یە، ئەو مەكر و ناز و خۆوەبەرۆ بردنەی ئەو لە دەرەوە دەیكات خێزانەكەی ئەوەی پێناكرێت چونكە ئەو لە دەرەوە هیچ ئەركێكی لەسەر شان نی یە بەڵام خێزانەكەی لە ماڵەوە منداڵی بچوكی هەیە، یان حەملی هەیە، یان لە سوڕی مانگانەدایە، یان ماڵ پاك دەكاتەوە، یان خواردن ئامادە دەكات، یان ...هتد، ئەو هەمووە ئەركەی لەسەر شانە بۆی وەك ئەو خانمەی پێناكرێ‌ كە لەدەرەوەیە و هیچ ئەركێكی لەسەر شان نی یە و خەریكی مەكروناز و خۆبردنە پێشەوەیە، كاكیشم لە ماڵەوە داوا لەخێزانەكەی دەكات وەك ئەو ئافرەتە هەڵس و كەوت بكات و وەك ئەو خۆی بڕازێنێتەوە خێزانیشی ئەمەی پێناكرێ‌ بۆیە كێشە دروست دەبێت و سەردەكێشێ‌ بۆ تەڵاق و جیابونەوە .

هۆكاری سیانزەیەم: فلیم و دراماكان 
فیلمە (كۆری و توركی و ئێرانی)یە دۆبلاج كراوەكان بۆ زمانی كوردی، ئەم فیلمانەش یەكێكە لە هۆكارەكانی زیادبونی ڕێژەی جیابونەوە و تەڵاق، ئەم فیلمانە چەندین شوێنەواری خراپی بەسەر كۆمەڵگای كوردەواریدا بە جێهێشتووە چونكە ئەوان هەریەكەو خاوەن دینی خۆیانن وە جیاوازە لەم دینەی كە ئێمە هەمانە، ئەو داب و نەریت و هەڵس و كەوت و ڕەوشتەی لای ئێمە هەیە لای ئەوان نییە، پیاوێك یان ژنێك هەموو شەوێك تەماشای یەكێك یان هەموو ئەو فلیمە دۆبلاج كراوانە دەكات تا وای لێدێت ئەو فلیمانە كاریگەری دروست دەكەن لە ژیانی ڕۆژانەیدا وە داوا لە هاوسەرەكەی دەكات كە وەك ئەو كارئەكتەرەی ناو فلیمەكە هەڵسوكوت بكات ئەویش ناتوانێت چونكە فلیم دروستكراوە و جیاوازە لە حەقیقەت و ڕاستی ژیانی ڕۆژانە ئەم كاریگەرییە سەردەكێشێ‌ بۆ تەڵاق و جیابونەوە.
ووتەی كۆتایی :
ئاینی پیرۆزی ئیسلام زۆر گرنگی بە خێزان دەدات و نایەوێ خێزانەكان لەیەك هەڵبوەشێننەوە و شیرازەی خێزان تێك بچێ هەر بۆیە سزای قورسی داناوە بۆ ئەو ئافرەتەكەی كە بە بێ هۆ داوای تەڵاق و جیابونەوە دەكات چونكە زۆریك لە ئافرەتان پەلە وهەڵەشەن لە داواكردنی تەڵاق لە مێردەكانیان و مێرد ناچار دەكەن كە خێزانیان بە تەڵاق دا بدەن .
 بۆ نمونە : كاتێك كێشەیەكی بچوك دروست دەبێ، یان كاتێك ئەو پارەو ماڵەی كە دەیەوێ پیاوەكەی پێ ی نەداو بۆی دابین نەكات، ئەوا دەست بەجێ داوای تەڵاق دەكات. 
* وە زۆر جار پێ دەچێ لە لایەن كەسوكاری ئافرەتەكەوە یان دراوسێ یەكانیەوە هانبدرێ و پاڵی پێوە بنرێ .
* وە زۆر جار ئافرەت لە ڕووی پیاودا دەوەستێ و بەرامبەری لێ دەگرێ و لێی ڕاست دەبێتەوە بە كۆمەڵیك ووتەو قسەی كاریگەرو هەستیار كە دەماری پیاو دەگرێ و توڕەی دەكات وەكو دەڵێ ئەگەر پیاوی تەڵاقم بدە.
* وە شتێكی زانراوە كە تەڵاق و جیابونەوە و لێكدابڕانی پیاو وئافرەت بەڵاو نەگبەتی زۆری لێ دەكەوێتەوە، شیرازەی خێزان دەپچڕێ و ئەتك دەبێ و، وە منداڵ پەرتەوازە و بێ سەروبەر دەبێ ، وە زۆر جار پەشیمانی لەدوادێ، بەڵام پەشیمانی سودێك نابەخشێ .
ئا ئەمانە و چەندەهای تریش حیكمەت و كار لەجێی شەرع دەردەخات، كاتێك كە داواكردنی تەڵاقی حەرام كردووە.
«سوبان» لە پێغەمبەرەوە ﷺ دەیگێرێتەوە كە فەرموویەتی:
[ أَيُّمَا امْرَأَةٍ سَأَلَتْ زَوْجَهَا الطَّلَاقَ مِنْ غَيْرِ مَا بَأْسٍ فَحَرَامٌ عَلَيْهَا رَائِحَةُ الْجَنَّةِ]. 
« هەر ئافرەتێك داوای تەڵاق لە مێردەكەی خۆی بكات بەبێ بیانویەكی شەرعی، ئەوا بۆنی بەهەشتی لەسەر حەرامە »
«عقبە»ی كوڕی«عامر» لە پێغەمبەرەوە ﷺ دەیگێرێتەوە كە فەرموویەتی:« ئەو ئافرەتانەی داوای (خلع) جیابونەوە دەكەن بەبێ بیانوی شەرعی ئەوانە مونافقن»
بەڵام ئەگەر هۆكارێكی شەرعی هەبوو بۆ ئەوەی ئافرەتەكە داوای تەڵاق و جیابونەوە بكات، وەكو ئەوەی پیاوەكەی وازی لە نوێژ هێنابێ، یان عارەق خۆربێ، یان بیەوێ بە زۆر خێزانەكەی توشی كاری حەرام بكات، یان زوڵم و ستەمی لێ بكات بە لێدان و ئازاردان یان ئافرەتەكە لەمافە شەرعیەكانی خۆی بێبەش بكات، وە نەسیحەت و ئامۆژگاریش سودی نەبوو، وە هیچ ڕێگەیەك نەئەبینرا بۆ چاك بوونی، ئەوا ئافرەتەكە هیچ تاوانی لەسەر نی یە و گوناهبار نابێ كە داوای تەڵاق لە مێردەكەی بكات، بۆ ئەوی خۆی و دینەكەی سەلامەت بێ و دوچاری تاوان و خراپە نەبێ .
وە هەروەها بۆ پیاوانیش تەڵاق دانی ژن بە بێ هۆكارێكی شەرعی تاوانە و زوڵم كردنە لەو ئافرەتە
سەبارەت بەو كێشانەی كەلەماڵدا ڕوو دەدەن  پێویستە پیاو زۆر بەئارام بێت ، و كەلیمەی تەڵاق بەزمانیدا نەیات ، چونكە لەو حاڵەتەدا خۆی یەكەم زەرەرمەند دەبێت ، و زیان بەمنداڵ و خێزانیشی دەگەیەنێت ، وسەر گەردان دەبن ، هەر بۆیە پێویستە لەگەڵ ماڵ و منداڵیدا نەرم بێت ، و بەئارام بێت لەگەڵیان خواش ئامۆژگاریمانی كردووە كە بەو شێوەیە بین كە وەسفی كردووە لەم ئایەتەدا : : ( وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ )  واتە : ئەو كەسانەی ڕقی خۆیان دەخۆنەوە و لەخەڵك دەبورن ، و خودا كەسانی چاكە خوازی خۆش دەوێت .
كەسێك هات بۆ لای پێغەمبەر ﷺ گوتی « أوصني ، قال: لا تغضب، فردد مرارًا ، قال : لا تغضب » 
واتە : ئامۆژگاریم بكە ، فەرمووی : توڕە مەبە ، چەند جارێك دوو بارەی كردەوە ، هەر پێی دەفەرموو : توڕە مەبە .

جا بە كورتی ئەگەر بمانەوێ ماڵ و خێزانمان قایم و بتەو بێ ، تەڵاق و كێشە و ئاژاوە لە ماڵمان دوور بێ دەبێ :
1- دەست بگرین بە دینەوە و گرنگی بە عیبادەتەكان بدەین و ژن و پیاو حەق و مافی شەرعی یەكتر بزانن .
2- بە هیچ شێوەیەك خیانەت لەیەكتر نەكرێت .
3- ڕێز و خۆشەویستی لە نێوان ژن و مێردا هەبێت و زۆر گرنگی بە یەكتر بدەن .
4- هەر كێشەیەك هاتە پێشەوە بە هێمنی و لەسەرخۆیی حلی بكەن و ژن پەنا نەباتە بەر تۆران و بڕواتەوە ماڵی باوكی و پیاویش نابێ یەكسەر تەڵاقەكەی لەسەر زمان بێ .
5- ژن و پیاو لە خوا بترسن و سەیری ئەو فلم و درامایانە نەكەن كە شیرازەی خێزان تێك دەدات .
6- ئاگامان لە كچ و كوڕەكانمان بێ و عیلاقەی ناشەرعی نەبەستن چونكە ئاكامەكەی سەرشۆڕیە بۆ هەردوو لا .
7- كە پیاوێك ویستی ژنی دووەم بێنێ ژنی یەكەم یەكسەر داوای تەڵاق نەكا .
8- ئاگامان لە تێكەڵاوی بێ بەتایبەت لە كاتی سەردانی ماڵی خزم و كەسوكار و ژن و پیاو بە یەكەوە دانەنیشن .
9- وە دەبێ ژن و پیاو زۆر گرنگی بدەن بە زیكر و قورئان خوێندن بۆ ئەوەی ئەگەر ناحەزێك سحری لێیان كرد هیچ كاریان تێ نەكات .
وصلى الله على نبينا محمد وعلى آله و صحبه وسلم.

بۆ ئامادەکردنى ئەم وەڵامە سوود وەرگیراوە لە دوو وتارى مامۆستا محمد عبدالرحمن