هەندێ لە ڕۆژووەوانان زۆربەی کاتەکانیان لەڕۆژانی ڕەەزاندا بەتەماشا کردنی تەلەفیزۆن و فلیم و ئەڵقەی دراما و یاری کۆنکان . .هتد ، بەسەر دەبەن، جا ئەم کارە لەڕووی شەرعی یەوە چۆنە وحوکمی چی یە ؟
بسم الله الرحمن الرحیم
سوپاس و ستایش بۆ خواى گەورە ، وە درودو سڵاو لە سەر گیانى پێغەمبەرى خوا ، وە لەسەر خێزان و كەس وكارى ئیماندارو هاوەڵان و شوێن كەوتوانى تا رۆژى دوایى.
پێویستە لەسەر ڕۆژووەوان و جگە لەوانیش لە موسوڵمانان تەقوای خودا بکەن و ئاگاداری کار و کردەوەکانیان ببن و بزانن چ دەکەن وسەرقاڵی چین ، و ئاگاداری ئەو شتانە بن کەخودا حەرامی کردووە لە تەماشا کردنی فلیمی خراپ کە شتی ناشەرعی تێدایە ، وەک وێنەی ئافرەتی ڕوون و نیچمە ڕووت ، و جگە لەمانەش لەقسەی پڕو پوچ و گۆرانی و مۆسیقا و باقی حەرام کراوەکانی تر .
هەروەک پێویستیشە لەسەر موسوڵمان ئاگادار بێت خۆی سەرقاڵ نەکات بە کۆنکان و جگە لەویش کەمرۆڤ بێ ئاگا دەکات لە زیکر و یادی خودا ، و ئەنجام دانی نوێژ لەکاتی خۆی ،و ڕەق بوونی دڵ ،و کەوتنە نێو چەندانی شتی نابەجێی ترەوە ، خوای پەروەردگار لەم بارەیەوە فەرموویەتی :
(وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ * وَإِذَا تُتْلَى عَلَيْهِ آيَاتُنَا وَلَّى مُسْتَكْبِرًا كَأَنْ لَمْ يَسْمَعْهَا كَأَنَّ فِي أُذُنَيْهِ وَقْرًا فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ) لقمان/6، 7 .
وه له‌ناو خه‌ڵكیدا كه‌سانێك هه‌ن كه سود له قورئانى پیرۆز نابینن و سه‌رقاڵن به [لَهْوَ الْحَدِيثِ] واته: شه‌ریك دانان بۆ خواى گه‌وره، یاخود گۆرانی و مۆسیقا، یاخود هه‌موو قسه‌و شتێك كه خه‌ڵكی سه‌رقاڵ بكات له دینه‌كه‌ی خوای گه‌وره‌و رێگریان بكات لێى، (عبدالله ى كوڕى مه‌سعود) سێ جار ده‌فه‌رمێت: سوێند به‌و خوایه‌ى هیچ په‌رستراوێك به‌حه‌ق نیه شایانى په‌رستن بێت جگه له‌و، مه‌به‌ست له‌م ئایه‌ته گۆرانییه، وه (عبدالله‌ى كوڕى عه‌بباس و جابرو عیكریمه‌و سه‌عیدى كوڕى جوبه‌یرو موجاهیدو مه‌كحول و عه‌مرى كوڕى شوعه‌یب و عه‌لى كوڕى بوزه‌یمه‌یش) وایان فه‌رمووه، وه (حه‌سه‌نى به‌صرى) ده‌فه‌رمێت: ئه‌م ئایه‌ته له‌سه‌ر گۆرانى و مۆسیقا دابه‌زیوه ، بۆ ئه‌وه‌ی كه ڕێگری بكه‌ن له ڕێگای خوای گه‌وره، واته: خه‌ڵكى گومڕا بكه‌ن و لابده‌ن له ڕێگای ڕاستی خوای گه‌وره به گۆرانی و مۆسیقاو هه‌موو شتێكی پووچه‌ڵ ، به‌بێ زانست و زانیاری ، وه ئه‌م ڕێگایانه ئه‌گرنه‌به‌ر تا گاڵته به ڕێگاو دینی خوای گه‌وره بكه‌ن ، ئا ئه‌مانه له ڕۆژی دوایی سزایه‌كیان بۆ هه‌یه كه خوای گه‌وره له‌ناو سزاكه‌شدا ڕیسوایان ئه‌كات.
وه كاتێك ئایه‌ته‌كانی ئێمه‌یان به‌سه‌ردا بخوێندرێته‌وه ئه‌و كه‌سانه‌ی كه گاڵته به دینى خواى گه‌وره ئه‌كه‌ن ، پشت هه‌ڵئه‌كه‌ن له‌خۆبه‌گه‌وره‌زانیاندا ، وه‌ك ئه‌وه‌ی كه هه‌ر نه‌یبیستبێ ، وه‌ك ئه‌وه‌ی كه گوێی گران بێت و نه‌یبیستێ ، موژده بده به‌و كه‌سانه به سزایه‌كی زۆر به‌ئێش و ئازار.
وەهەروەها لەباسی سیفات وئاکاری (عباد الرحمن)دا ، فەرموویەتی : (وَالَّذِينَ لَا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا) الفرقان/72.
واتە: ئه‌و كه‌سانه‌ی كه ئاماده‌ی زورو ناحه‌ق نابن، واته: ئاماده‌ى شه‌ریك دانان بۆ خواى گه‌وره‌و تاوان و سه‌رپێچى و خراپه نابن، یان شایه‌تی ناحه‌ق ناده‌ن، یان ئاماده‌ى جه‌ژنی كافران نابن، یان ئاماده‌ی بۆنه‌ی بیدعه نابن، یان ئاماده‌ى گۆرانى و شوێنى خراپ نابن ، وه كاتێك كه به‌لای له‌غو قسه‌ی پووچه‌ڵ و بێ بنه‌مادا تێپه‌ڕن به ڕێزه‌وه تێده‌په‌ڕن و خۆیان دوور ئه‌خه‌ن و پشتی تێ ئه‌كه‌ن.
جا کەلیمەی (الزور) هەموو جۆرە مونکەر وخراپەیەک دەگرێتەوە .
وە مانای بڕگەی (لا يشهدون) واتە: ئامادەی نابن وبەشداری تێدا ناکەن .
پێغەمبەری ئازیز ﷺ فەرموویەتی : (ليكونن من أمتي أقوام يستحلون الحر والحرير والخمر والمعازف) رواه البخاري في صحيحه ، معلقا مجزوما به .
واتە : کۆمەڵێک لەئومەتەکەم پەیدا دەبن زینا وجلی ئاوێرشم "حەریر" وعەرەق ومۆسیقا حەڵاڵ دەکەن .
جا مەبەست لە (الحر) : داوێنی ئافرەتانێکە کەحەڵاڵ نی یە .
وە مەبەست لە(المعازف) : گۆرانی وئامێری مۆسیقا وهاوشێوەکانیەتی.
وە بێگومان خوای پەروەردگار هەموو ئەو وەسیلە وڕێگایانەی کەمرۆڤ بەرەو حەرام دەبەن حەرام کردووە وڕێگەی نەداوە مرۆڤ توخنیان کەوێت .
حەتمەن تەماشا کردنی فلیمی خراپ ، و ئەوەی لە تەلەفیزۆنەکانەوە لەشتی نەشیاو بڵاو دەکرێتەوە پێویستە مرۆڤی موسوڵمان خۆی لێیان بەدوور بگرێت ، وڕێگە نەدات ماڵ ومنداڵی تەماشای بکەن وکەم تەرخەم نەبێت لەم بابەتەدا.
"مجموع فتاوى الشيخ ابن باز" (15/316) .
بەکورتی ئەم تاوانانە پاداشتی ڕۆژوو کەم دەکەنەوە گەر نەڵێین بەتاڵی دەکەنەوە ؛ چونکە هەندێ لەزانایان لەوانە ئیمامی ئەوزاعی و ئیبن حەزم پێیان وایە گوناح وتاوان ڕۆژوو بەتاڵ دەکەنەوە .
خوای پەروەردگار هەموو لایەک بپارێزێت لەهەموو کار وگوفتارێکی خراپ ، وهیدایەتمان بدات بۆ هەموو کارێک کەڕازی بوونی خودای تێدا بێت.
پێش ئەوەى کۆتایی بە وەڵامەکە بهێنین
دەبێ ئەوەش بزانین کە كات سەرمایەیەكی گرنگە لە ژیانی مرۆڤایەتی بەگشتی و موسوڵمانان بەتایبەتی كەتێیدا تێشوو كۆدەكرێتەوە بۆ ڕۆژی دوایی ، پیاو چاكان و زانایان بە تێڕوانینێكی گرنگەوە سەیری كاتیان دەكرد و بەڵكو بەنرخترین شتیش بووە لەلایان بە تایبەت لە مانگى ڕەمەزاندا .
وە لەبەر گرنگى کاتە دەبینین خواى گەورە مرۆڤى بەرپرسیار كردووە لەوەى كە ئەو گەوهەرە بەنرخە چۆن، و لە چیدا سەرفى بكات بیباتە سەر ؟
وەکو پێغەمبەرى خوا ﷺ لەو بارەیەوە فەرموویەتى:
(لاَ تَزُولُ قَدَمَا عَبْدٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى يُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعٍ : عَنْ عُمْرِهِ فِيمَا أَفْنَاهُ ؟ وَعَنْ عِلْمِهِ مَا عَمِلَ بِهِ ؟ وَعَنْ مَالِهِ مِنْ أَيْنَ اكْتَسَبَهُ وَفِيمَا أَنْفَقَهُ ؟ وَعَنْ جِسْمِهِ فِيمَا أَبْلاَهُ ؟) صحيح سنن الترمذي رقم : (2417) وصحيح الترغيب والترهيب رقم : (3592)
واتە : هەردوو پێ‌ی هیچ عەبدێك نـییە لە ڕۆژی قیامەتدا هەنگاو بنێت تاوەكو پرسیاری چوار شتی لێنەكرێت :
یەکەم : سەبارەت بە تەمەنی لە چیدا بە سەری بەردووە ؟
دووەم : وە سەبارەت بە زانستەكەی ئایا كردەوەی پێ كردووە ؟
سێیەم : وە سەبارەت بە پارە و ماڵەكەی چۆن پەیدای كردووە و لە چیدا خەرجی كردووە ؟
چوارەم : وە سەبارەت بە لاشەی لە چیدا بە كاری هێناوە و دایهێناوە ؟
وەهەروەها پێغه‌مبه‌رى خوا (صلی الله علیه وسلم) فه‌رموويه‌تى:
(اِغْتَنِمْ خَمْسًا قَبْل خَمْس، شَبَابك قَبْل هَرَمك، وَصِحَّتك قَبْل سَقَمك، وَغِنَاك قَبْل فَقْرك، وَفَرَاغك قَبْل شُغْلك، وَحَيَاتك قَبْل مَوْتك)صحيح الجامع للشيخ الألباني (رحمه الله): (١٠٧٧).
واته: سود له پێنج شت وه‌ربگره پێش پێنج شت:
یەکەم : گه‌نجێتيت پێش پيربوونت.
دووەم : وه له‌ش ساغيت پێش نه‌خۆش بوونت.
سێیەم : وه ده‌وڵه‌مه‌نديت پێش هه‌ژاريت.
چوارەم : وه ده‌ست به‌تاڵيت پێش سه‌ر قاڵيت.
پێنجەم : وه ژيانت پێش مردنت.
وە ئیمامی ابن القیم - ڕەحمەتی خوای لێبێت - فەرمویەتی :
( إضاعة الوقت أشد من الموت ؛ لأن إضاعة الوقت تقطعك عن الله والدار الآخرة والموت يقطعك عن الدنيا وأهلها ) . الفوائد / ص 44 .
واتە : بەفیڕۆدانی کات گەورەترو مەترسیدارترە لە مردن ؛ چونکە بەفیڕۆدانی کات دەتپچرێنێت لەخوا و لەڕۆژی دوایی بەڵام مردن دەتپچرێنێت لە دونیا و ئەهلەکەی .
جا ئایا شیاوە بۆ موسڵمان لە مانگى ڕەمەزاندا كاتى زێڕینى خۆى بە كارێکەوە سەرف بکات کە هیچ سودی بۆ دنیا و قیامەتى نەبێت؟!
بۆیە پێویستە موسڵمان کاتەکانى لە باشترین كار و كرداردا بە سەرى بەرێت، كە ببێتە هۆى بە دەست هێنانى ڕەزامەندى پەروەردگار، و گەیشتن بە بەهەشتى بەرین، و ڕزگار بوون لە ئاگرى دۆزەخى هەتا هەتایى، و بێتە سودمەندى موسڵمانان، و پێشخستنیان لە بوارە جۆر بەجۆرەكانى ژیانى دونیا ؟!
ئەگەر كەسێك بەبێ عوزر بەڕۆژوو نەبێت سزای ئەو كەسانە لای خوای گەورە چی یە؟ یەکدەنگی زانایان لەسەر هەندێ لە حوکمە شەرعییەکان سەبارەت بە ڕۆژووى مانگى ڕەمەزانئەگەر کەسی بە ڕۆژوو ئاگای لێ نەبوو لەكاتی ئاو لە دەم وەرداندا ئاو گەیشتە قوڕگی ئایا ڕۆژوەکەى دەشکێ؟ ئەو شتانە چین كەباش نین كەسی بەڕۆژو ئەنجامیان بدات ؟ (مكروهات الصيام)هەندێ لەو سیواكانەی کە لەبازاڕ هەیە تەڕەو تازەیەو جۆرە تامێكی تیایە مرۆڤ دەتوانێت لە كاتی بەڕۆژوو بووندا بەكاری بێنێت؟
