بسم الله الرحمن الرحیم
سوپاس و ستایش بۆ خواى گەورە وە درودو سڵاو لە سەر گیانى پێغەمبەرى خوا وە لەسەر خێزان و كەس وكارى ئیماندارو هاوەڵان و شوێن كەوتوانى تا رۆژى دوایى.
ئامۆژگاریمان بۆ ئەوگەنجانەی كەدەیانەوێت خێزان پێك بهێنن كە ئەو فەرموودەیەی پێغەمبەری خوا – صلی الله علیه وعلی أله وسلم - جێ بەجێ بكەن كە فەرموویەتی:
[تنكح المرأة لأربع: لمالها و لحسبها و لجمالها و لدينها، فاظفر بذات الدين تربت يداك ] رواة البخارى
ئەو ئافرەتەی كە دەخوازێ لەبەر چوار شت دەخوازێ،لەبەر ماڵەكەی بێت یان لەبنەماڵەیەكی رێك وپێك بێت وە نەسەبی باش بێت یان لەبەر جوانیەكەی ئەوكەسەی كەدەیخوازێت پێویستی بەوە نەبێت كەخەمی جێگەی نیشتەجێبوون و چەند خەمێكی تری بۆ بخۆی، دوایی هەموویان گومانی تێدا نی یە باشتر بێت بۆ مرۆڤ هەڵبژاردنی دینەكەی لەهەموو شت باشترێكە، ئەی ئەگەر دینەكەی هەبوو خاوەنی جوانیەكەش بوو و ماڵیشی هەبێت یان لەبنەماڵەیەكی رێك وپێكیش بێت ئەوە گومانی تێدا نی یە چاكترێكە،ئەگەر ئەم سێ یانەی تێدانەبوو بەس دینەكەی تێدابوو، لەبەرئەوەی خاوەنی دین و ئەخلاقە ئەوە لەپێش هەموو شتێكەوەیە، ئەگەر لەبەر جوانی یەكەی بێت دڵنیاین لەوەی جوانی یەكەی تاوەكو سەر نی یە و پیر دەبێت یان سوتان و منداڵ بوون ئەمانە هەمووی كاریگەری تەواوی هەیە، لەسەر جوانی ئافرەت وەماڵیش تاوەكو سەرنابێت چەندەها خەڵك هەبووە خاوەنی ماڵ بووە پاشان خوای گەورە ومیهرەبان لێ ی وەرگرتۆتەوە، بنەماڵەش سوودی نی یە بۆ مرۆڤەكان ئەگەر خۆی باش نەبێت چونكە پێغەمبەری خوا – صلی اللە علیە وعلی ألە وسلم – دەفەرموێت: [ من بطأ به عمله لم يسرع به نسبه ] ئەوەی كەوا كردەوەی باشی نەبێت نەسەب هیچ سوودێكی پێ ناگەیەنێت، ئەگەر كچ و كوری پێغەمبەریش بێت ئەگەر خۆی خاوەن دین وئەخلاق نەبێت ئەوە هیچ سودێكی پێ ناگەیەنێت بۆیە پێغەمبەری خوا هۆشداری داوەتە سەرپەرشتیارانی كچان وفەرموویەتی – صلی اللە علیە وعلی ألە وسلم -: [ إذا أتاكم من ترضون دينه و خلقه فزوجوه، إلا تفعلوا تكن فتنة في الأرض وفساد عريض ] رواه الترمذى(1084)وابن ماجه(1967) واتە: هەركاتێك كوڕێكی گەنجی باوەڕدار و خاوەن ڕەوشت هاتەداخوازی كچەكەتان ڕازی بن ڕێگری لێ مەكەن ئەگەرنا خراپەو خراپەكاری بڵاودەبێتەوە.
نەسەب هیچ رۆڵێك نابینێت و هیچ سودێكت پێ ناگەیەنێت، لەوانە كورەكەی پێغەمبەر نوح – علیە السلام – وەباوكی پێغەمبەر ئیبراهیم – علیە السلام – چی سودێكی پێ گەیاندن ؟ كەواتە بوونی نەسەبیش شتێك نی یە كە مرۆڤی موسڵمان پشتی پێ ببەستێ، بەڵام ئەگەر لەبنەماڵەیەكی باش بێت و ئەمیش خۆی باش بێت ئەوە زۆر چاكە، بەڵام ئەگەر لەبنەماڵەیەكی چاك بێت و دایك باوك وبراو خزم وكەس هەمووی باش بێت ئەم خۆی خراپ بێت ئەوە هیچ سوودێكی پێ ناگەیەنێت، وە كەس بائەم شتەنەكات بەپێوەر بۆچاكیەتی و خراپیەتی، ئەم باوكی خراپ بووە نامەوێت باوكی خراپە ؟! ئەگەر باوباپیرانی صاڵح بوون ئەمیش صاڵح بوو ئەوە دینەكە لەپێش هەموو شتێكەوەیە، چونكە ئەگەر دین وئەخلاقی هەبوو وە خاوەنی جوانی بوو ئەوە جوانی یەكەی بۆمێردەكەیەتی وە ئەگەر ماڵی خۆی هەبێت لەرێگەی شەرعی دا خەرجی دەكات كەواتە ئامۆژگاریمان بۆ گەنجان ئەوەیە كەئەوەی دەیەوێت خێزان پێك بهێنێت با ئافرەتێك بكات بەهاوژینی ژیانی كەخاوەن دینێكی صحیح بێت وە خاوەنی عیبادەتێكی رازاوە بەسونەت و خوڕەوشتێكی بەرز چونكە پێغەمبەری خوا ﷺ فەرموویەتی: (الدنيا متاع،وخير متاعها المرأة الصالحة)رواه مسلم(2668)
واتە:دونیا خۆشی یە وە باشترین خۆشی بریتی یە لەئافرەتێكی چاك(لەخواترس ورەوشت جوان).
وەپێغەمبەری خوا ﷺ فەرموویەتی :(الدنيا متاع وليس من متاع الدنيا شى ء أفضل من المرأة الصالحة)رواه ابن ماجه(1845))
واتە: دونیا خۆشی یە وە هیچ خۆشییەك نییە باش تربێت لەئافرەتێكی چاك(لەخواترس ورەوشت جوان).
خواى گەورە فەرموویەتی: [ الْخَبِيثَاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَالْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثَاتِ وَالطَّيِّبَاتُ لِلطَّيِّبِينَ وَالطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَاتِ أُولَئِكَ مُبَرَّءُونَ مِمَّا يَقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ] النور(26) وە هەروەها ئەوئافرەتانە ئافرەتێكی حیزبی نەبێت، ئەگەر ئافرەتەكە حیزبی بێت ئەوە هیچ سودێكی لێ نابینێت، لەبەرئەوەی ئەوئافرەتانەی كەوا حیزبین حزبەكانیان فەرمانیان پێ دەكات نەك مێردەكانیان، زۆریشیان ئافرەت بەكاردەهێنن بۆبانگەشەی حزبایەتی، چونكە كچ دەدەنە كەسێك بۆئەوەی بەهۆی ئەو ئافرەتەوە ئەمیش رابكێشنە ناوحزبەكەیانەوە، ئەگەر هاتوو هەردووكیان چوونە ناو حزبێكەوە پاشان وازی هێنا كێشەی بۆ دروست دەكەن، یان پێ ی تەڵاق دەدەن ئەگەر نەگاتە ئەو ڕادەیەش نارەحەتی بۆ دروست دەكەن،بێگومان پیاو یان ئافرەت سەر بەهەر حیزبێك بێت ئەوان فەرمان كردن وقەدەغەكردنیان هەیە، ئەبێت گوێ رایەڵی ئەوان بكات ئەوە گەورەترین موصیبەتە كەكەوتۆتە ناوماڵەكانەوە، تیایاندا هەیە كوڕە گەورەكە لەم حیزبەیە و كچە ناوەنجی یەكە لەم حیزبەیەو باوك ودایك هەریەكەو لەحیزبێكە هەمووشیان دژی یەكن،ئەوەش گەورەترین موصیبەتە كە ڕووبەڕوی خەڵك بۆتەوە وە هەروەها ئەو ئافرەتانە بخوازن كە بتوانێت حەقی مێردەكەی جێ بەجێ بكات و حەقی منداڵ و میوان جێ بەجێ بكات، ئافرەت ئەگەر بیەوێت بچێتە دەرەوە وەكو خوێندن یان دەوام بكات ئەبێت ئەو شوێنە شوێنێك تێكەڵ نەبێت،وە هەروەها ئەو مێردە رازی بێت بە رۆیشتنی بۆ ئەو شوێنە ئەگەر توانی حەقی مێرد وماڵ و منداڵ جێ بەجێ بكات و مێردەكەشی رازی بوو مۆڵەتی بدات ئەوە دروستەئەگەر ئەوشوێنە تایبەت بێت بە ئافرەتەوە شەریعەت رێگەی پێداوە و دروستە كە ئێمە وەكو موسڵمانێك پێمان دروستە مامۆستای ئافرەت و دكتۆری ئافرەت هەبێت یان دكتۆرەی ئافرەت هەبێت یان ئەندازیار لەگەڵ ئەوەی پێویستمان بەئەندازیار نی یە وەكو كچ بەڵام بوونی مامۆستای ئافرەت وكتۆری ئافرەت لە پێویستی یەكانە،هەر كەسێك لەئێمە خێزانی یان خوشكی یان دایكی نەخۆش بێت دەچێت بۆلای دكتۆری ئافرەت كەواتە واجبە هەبێت، بۆئەوەی ئافرەت بچێتە لای ئافرەت و پیاویش بچێتە لای پیاو، كاتێك دروست نی یە ئافرەت بچێتە لای دكتۆری پیاو كەوا دكتۆری ئافرەت هەبێت، دكتۆرەكەش بە خوێندن پەیدا دەبێت، وەپاشان شوێنی تایبەتی خۆیان هەیە، ئیسلام رێگر نی یە بەهیچ شێوەیەك بەڵام شوێنی گونجاوی بۆ خۆی هەبێت، ئەگەر مێردەكە داوای لێ كرد دەوام نەكات ئەوكات دەتوانێت لەكاتی خوازبێنی بەمەرجی بگرێت، ئەوكات بلێین من مارەی دەكەم بەومەرجەی كەدەوام نەكات، ئەگەر ئافرەتەكە رازی بوو بەمەرجەكە نابێت دەوام بكات لەبەرئەو فەرموویەتی: [ المسلمون على شروطهم ] مرۆڤی موسڵمان واجبە لەسەریان بەپێ ی مەرجەكانی خۆیان كردەوە بكەن لەگەڵ یەكتری دا، وەئەگەر ئافرەتەكە دەوام كردنەكەی بەمەرج دانا و لەرۆژدا مێردەكەی رێگری لێ نەكات و ئەگەر پیاوەكە قبوڵی ئەوە نابێت رێگری لێ بكات چونكە پەیمانت پێ داوە كەرێگری لێ ناكەیت لەدەوام كردن ئەگەر رێگری لێ بكات گوناهبار دەبێت.
وە ئامۆژگاریشمان بۆ خوشكان ئەوەیە كە گوێرایەلی مێردەكانیان بكەن لەچوار چێوەی شەرعدا تاوەكو بچنە ژێر سێبەری ئەو فەرموودەیەی كە پێغەمبەری خوا – صلی اللە علیە وعلی ألە وسلم – فەرموویەتی: [ فإذا صلى المراة خمسها و صامت شهرها و احصن فرجها و أطاعت زوجها قيل لها أدخل الجنة من أي أبواب الجنة شئت ] صحيح الترغيب و الترهيب(1931) و واتە: هەرئافرەتێك پێنج نوێژە فەرزەكەی كرد و مانگی ڕەمەزان بە ڕۆژوو بوو داوێنی پاراست و گوێڕایەڵی مێردەكەی كرد لە چوار چێوەی شەرعدا لە ڕۆژی قیامەتدا پێی دەوترێت بڕۆ ژوورەوە بۆ بەهەشت لەهەردەرگایەك لە دەرگای بەهەشت كە پێت خۆشە.
لە لایەن بەڕێز مامۆستا [عبدالكریم محمد قادر] ه وه وەڵام دراوەتەوە
سوودەکانى ژن هێنانئایا بەینی مارەكردن و گواستنەوە چەند بێت باشە؟مەرجەکانی تەماشا کردنی ئافرەت بەمەبەستی مارەکردنیخواستنى و مارە بڕینى ئافرهتى سكپڕ (دووگیان)حوکمی ناچار کردنی کوڕ لەسەر ژنهێنان
