سەرەتا دەبێ بزانین پێغەمبەرى خوا ﷺ هانى ڕۆژوووانان دەدات بە خورما بەربانگ بكەن، ئەگەر خورمایان دەست نەكەوت بە ئاو، ئەمەش لە تەواوى بەزەیی و سور بوونیەتى ﷺ لەسەر ئوممەتەكەى و ئامۆژگارى كردنیان.
ئەوەش بزانە ئەى بەندەى گوێڕایەڵ كە خورما بەرەكەت و تایبەتمەندى هەیە. هەروەها ئاویش. لە كاركردنە سەر دڵەكان و پاك كردنەوەیان، ئەوەش جگە لەو كەسانە نەبێ كە شوێن كەوتووى سوننەتن كەسی تر نایزانێت.
لە (أنس) ى كوڕى (مالك) ەوە رضي الله عنه دەگێڕنەوە دەفەرمووێ: " كَانَ النَّبيُّ ﷺ يُفْطِرُ عَلَي رَطِابَاتٍ قَبْلَ أنْ يُصَلي، فَإنْ لم يَكُنْ رَطِابَاتٍ، فَتَمْراتٍ، فَإِنْ لم يَكُنْ تَمْرَاتٍ حَسَا حَسَواتٍ مِنْ مَاء " (1)
واتە: پێغەمبەر ﷺ بەر بانگى دەكرد بە چەند خورمایەكى تەڕ پێش ئەوەى نوێژ بكات، جا ئەگەر خورماى تەڕ نەبووایە، بە هەر خورمایەكى تر بەربانگى دەكرد، بەڵام ئەگەر خورماى هەر دەست نەكەوتبایە چەند قومێك ئاوى دەخواردەوە.
بۆیە ڕۆژوو شکاندن بە جووتبوون پێچەوانەى سوننەتى پێغەمبەرى خوایە ﷺ چونکە پێغەمبەرى خوا بە خورما ڕۆژوەکەى شکاندوە ، بەڵام ئەگەر کەسێک بە جووتبون ڕۆژوەکەى بشکینێ کارێ حەرامى نەکردوە چونکە بە ئاوابونى خۆر هەموو ئەو شتانەى لەسەر ڕۆژوان حەرامن وەکو خواردن و خواردنەوە و جیماع کردن حەڵاڵ دەبن تەنها ئەوە نەبێت کە پێچەوانەى سوننەتى کردوە ، وە ڕەنگە تاوەکو خۆى بشوات نوێژى مەغریبی بە جەماعەت لە دەست بچێ ، یان نوێژەکەى زۆر دوا بکەوێت .
بۆیە ئەگەر کەسێک زۆر زۆر پێویستى نەبوو بەم شێوەیە ڕۆژوەکەى نەشکێنێت بەڵکو لەسەر سوننەت بە خورما و ئاو بیشکێنێ ، وە شتێکى ئاشکرایە خواردنى خورمایەک کەمتر لە پێنج چرکەى پێویستە ئیتر پێویست ناکات خۆى لەم سوننەتە بێ بەش بکات .
وە دەبێ ئەوەش بزانین کاتى بەربانگ یەکێکە لەو کاتانەى کە دوعاى تێدا گیرا دەبێت بۆیە گرنگە موسڵمان ئاگاى لەم کاتە بێ و دوعاى زۆرى تێدا بکات .
لە (أبو هريرة) وە رضي الله عنه دەگێڕنەوە فەرموویەتى: پێغەمبەر ﷺ دەفەرمووێ: " ثَلاثُ دَعَواتٍ مُسْتَجَابَاتٍ: دَعْوَةُ الصَّائِمِ، وَدَعْوَةُ المَظْلُومِ، وَدَعْوَةُ المُسَافِر " (2)
واتە: سێ پاڕانەوە هەن وەڵام دەدرێنەوە: پاڕانەوەى ڕۆژووان و پاڕانەوەى ستەم لێكروا و پاڕانەوەى رێبوار.
وە سوننەتە دواى ڕۆژوو شکاندن ئەم دوعایە بکەى کە پێغەمبەرى خوا ﷺ لە كاتى بەربانگ دا دەیفەرموو:" ذَهَبَ الظَّمَأ وَابْتَلَّت العُرُوقُ، وَثَبَتَ الأَجْرُ إِنْ شَاءَ اللهُ " (3)
واتە: تیونوێتى نەما قورگ تەڕ بوو، پاشان پاداشتیشمان جێگیر بوو بەویستى خوا.
جا ئەگەر کەسێک بە جوتبون ڕۆژوەکەى بشکێنێ ئەوا چەند سونەتێکى لە دەست دەچێت لەوانە : 
 سوننەتى شکاندن بە خورما و ئاو
وە هەروەها غافڵ بوون لە دوعا و پاڕانەوە
وە دوعاى دواى ڕۆژوو شکاندن
خواى گەورەش زاناترە

ستافى وەڵامەکان
============
(1) (أخرجه أحمد: (3 / 163)، وأبو داود: (2 / 306)، و ابن خزيمة: (3 / 277 ـ 278)، والترمذي: (3 / 70) من طريقين عن أنس رضي الله عنه، وسنده صحيح.)
(2) أخرجه العقيلي في (الضعفاء): (1/72)، وأبو مسلم الكَّجي في (جزئ) ومن طريقه ابن ماسي في (جزء الأنصاري): (ق9/ب) وسنده صحيح له لا عنعنة يحيي ابن أبي كثير. وله شاهد: وهو الآتي بعده.
أخرجه أبو داود: (2/306)، والبيهقي: (4/239)، والحاكم: (1/422)، وابن السني رقم: (128) والنسائي في (عمل اليوم والليلة) رقم: (269)، والبيهقي: (2/185) وقال: (إسناده حسن).قلنا: وهو كما قال.