ئەو ڕۆژانەى کە باش نین و مەکروهن ڕۆژووى تیا بگیرێت کامانەن؟: ماڵپەڕی وەڵامەکان
ئەو ڕۆژانەى کە باش نین و مەکروهن ڕۆژووى تیا بگیرێت کامانەن؟
وەڵامی پرسیارەکە بە پوختی:

رۆژوى مه‌كروه چه‌ند جۆرێكه‌:
جۆرى یه‌كه‌م: به‌رۆژو بوونى هه‌موو رۆژێك مه‌كروهه‌
جۆرى دووه‌م: به‌رۆژو بوونى كۆتایی شه‌عبان مه‌كروهه‌, مه‌گه‌ر كه‌سێك عاده‌تى بێت رۆژو بگرێت
جۆرى سێ یه‌م: به‌رۆژوبونى رۆژى عه‌ره‌فه‌ بۆ حاجى مه‌كروهه‌
جۆرى چواره‌م: به‌ته‌نها به‌رۆژو بوونى رۆژى هه‌ینى مه‌كروهه‌,
جۆرى پێنجه‌م: به‌تاك دانانى رۆژى شه‌ممه‌ به‌ته‌نها بۆ رۆژوگرتن:
جۆرى شه‌شه‌م: به‌ته‌نها به‌رۆژوبوون له‌ مانگى ره‌جه‌بدا مه‌كروهه‌:

رۆژوى مه‌كروه چه‌ند جۆرێكه‌: 
جۆرى یه‌كه‌م: به‌رۆژو بوونى هه‌موو رۆژێك مه‌كروهه‌, له‌به‌ر ئه‌م فه‌رموودانه‌: 
1- فه‌رمووده‌ى عبدالله ى كوڕى عه‌مرى كوڕى عاص رضي الله عنهما، كه‌ ده‌ڵێت: پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ـ پێى ووتم: ((إِنَّكَ تَصُومُ الدَّهْرَ، وَتَقُومُ اللَّيْلَ؟)). قُلْتُ: نَعَمْ قَالَ: ((إِنَّكَ إِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ هَجَمَتْ لَهُ الْعَيْنُ(1 )، وَنَفِهَتْ لَهُ النَّفْسُ(2)، لاَ صَامَ مَنْ صَامَ الدَّهْرَ، صُمْ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ مِنَ الشَّهْرِ صَوْمُ الدَّهْرِ كُلِّهِ)). قَالَ فَقُلْتُ:فَإِنِّي أُطِيقُ أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ؟ قَالَ: ((فَصُمْ صَوْمَ دَاوُدَ علیه السلام كَانَ يَصُومُ يَوْمًا وَيُفْطِرُ يَوْمًا وَلاَ يَفِرُّ إِذَا لاَقَى))،واته‌: پێى ووتم: ئایا تۆ به‌رۆژ رۆژو ده‌گریت و به‌شه‌ویش شه‌ونوێژ ده‌كه‌یت؟ ووتم: به‌ڵآ, ئه‌ویش فه‌رمووى: ئه‌گه‌ر وا بكه‌یت ئه‌وا بینایی چاووت لاواز ده‌بێت و نه‌فست بێزار ده‌بێت, رۆژى نه‌گرتووه‌ ئه‌و كه‌سه‌ى كه‌ هه‌موو رۆژێك به‌رۆژوه‌, به‌ڵكو سێ رۆژ له‌ مانگێكدا به‌رۆژو به‌ ئه‌وه‌ وه‌كو رۆژوى هه‌موو رۆژێك وه‌هایه‌. منیش ووتم: من له‌وه‌ زیاتر ده‌توانم؟ ئه‌ویش فه‌رمووى: ده‌ رۆژوى داود علیه السلام بگره‌ ئه‌و رۆژێك به‌رۆژو ده‌بوو وه‌ رۆژێك به‌رۆژو نه‌ده‌بوو وه‌ كه‌ به‌دوژمنیش بگه‌یشتایه‌ له‌شه‌ڕدا ڕاى نه‌ده‌كرد. 
وفي لفظٍ((ألم أُخْبَرْ أنّك تصومُ النهارَ وتقومُ اللّيلَ؟))،فقلت:بلى يارسول الله،قال: ((فلا تفعلْ))، وفيه:((صُمْ صِيامَ نبيِّ الله داود علیه السلام ولا تزد عليه))،واته‌: هه‌واڵم پێ دراوه‌ كه‌ تۆ به‌رۆژ به‌رۆژو ده‌بیت و به‌شه‌ویش شه‌ونوێژ ده‌كه‌یت؟ ووتم: به‌ڵێ وایه‌ ئه‌ى پێغه‌مبه‌رى خوا , ئه‌ویش فه‌رمووى: كارى وامه‌كه‌, وه‌ هاتووه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى: رۆژوى پێغه‌مبه‌رى خوا داود علیه السلام بگره‌ و زیادى مه‌كه‌ له‌وه‌. 
وفي لفظٍ((لا صام من صام الأبد)) مرتين(3 ).واته‌: رۆژوى نه‌گرتووه‌ ئه‌و كه‌سه‌ى كه‌ هه‌موو رۆژێك به‌رۆژوه‌ . دووجار ئه‌مه‌ى فه‌رموو. 
جۆرى دووه‌م: به‌رۆژو بوونى كۆتایی شه‌عبان مه‌كروهه‌, مه‌گه‌ر كه‌سێك عاده‌تى بێت رۆژو بگرێت. له‌به‌ر ئه‌م فه‌رموودانه‌ى خواره‌وه‌: 
1- فه‌رمووده‌ى ئه‌بی هوره‌یره‌ ـ رضي الله عنه ـ كه‌ ده‌ڵێت: پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ـ فه‌رموویه‌تى: ((إِذَا انْتَصَفَ شَعْبَانُ فَلَا تَصُومُوا ))، واته‌: ئه‌گه‌ر مانگى شه‌عبان نیوه‌ بوو ئه‌وا رۆژو مه‌گــرن. 
ولفظ الترمذي: ((إذا بَقِيَ نِصْفٌ من شعبان فلا تصوموا))، واته‌: ئه‌گه‌ر نیوه‌ى شه‌عبان مایه‌وه‌ ئه‌وا رۆژو مه‌گرن.
ولفظ ابن ماجه: ((إِذَا كَانَ النِّصْفُ مِنْ شَعْبَانَ فَلاَ تصوموا حَتَّى يَجِيءَ رَمَضَانُ))(4). واته‌: ئه‌گه‌ر مانگى شه‌عبان نیوه‌ بوو ئه‌وا رۆژو مه‌گرن هه‌تا ره‌مه‌زان دێت. 
پێشه‌وا شێخى ئیسلام ابن تیمیه‌ رحمه‌الله ده‌ڵێت: (( هه‌ندێك له‌ هاوه‌لآنمان ده‌ڵێن: سوننه‌ت نیه‌ رۆژوى دواى نیوه‌ى شه‌عبان بگیرێت مه‌گه‌ر كه‌سێك كه‌پێشتر رۆژوى گرتبێت))(5). 
پێشه‌وا الترمذي رحمه الله ده‌ڵێـت: (( ماناى فه‌رمووده‌كه‌ لاى هه‌ندێك له‌ ئه‌هلى عیلم ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كه‌سێك به‌رۆژو نه‌بووه‌ هه‌تا نیوه‌ى شه‌عبان, جا ئه‌گه‌ر نیوه‌ى شه‌عبان مایه‌وه‌ ده‌ست ده‌كات به‌ رۆژوبوون له‌به‌ر حاڵى ره‌مه‌زان))( 6).

جۆرى سێ یه‌م: به‌رۆژوبونى رۆژى عه‌ره‌فه‌ بۆ حاجى مه‌كروهه‌, له‌به‌ر ئه‌م فه‌رموودانه‌ى خواره‌وه‌: 
1- فه‌رمووده‌ى عوقبه‌ى كوڕى عامر ـ رضي الله عنه ـ ده‌ڵێت: پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ـ فه‌رموویه‌تى: ((يَوْمُ عَرَفَةَ، وَيَوْمُ النَّحْرِ، وَأَيَّامُ التَّشْرِيقِ عِيدُنَا أَهْلَ الْإِسْلَامِ وَهِيَ أَيَّامُ أَكْلٍ وَشُرْبٍ))( 7).واته‌: رۆژى عه‌ره‌فه‌ و رۆژى قوربان و رۆژانى ته‌شریق جه‌ژنى ئێمه‌ى ئه‌هلى ئیسلامه‌ و رۆژانى خواردن و خواردنه‌وه‌ن.
جا عه‌ره‌فه‌ جه‌ژنه‌ بۆ ئه‌و خه‌ڵكه‌ى كه‌له‌ عه‌ره‌فات وه‌ستاون بۆ حه‌ج له‌به‌ر كۆبونه‌وه‌یان له‌و شوێنه‌دا وه‌كو كۆبوونه‌وه‌ى خه‌ڵكى له‌ رۆژى جه‌ژندا( 8).
جۆرى چواره‌م: به‌ته‌نها به‌رۆژو بوونى رۆژى هه‌ینى مه‌كروهه‌, لهبه‌ر ئه‌م فه‌رموودانه‌: 
فه‌رمووده‌ى ئه‌بی هوره‌یره‌ ـ رضي الله عنه ـ كه‌ ده‌ڵێت: بیستم پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ـ فه‌رمووى: ((لَا يَصُومُ أَحَدُكُمْ يَوْمَ الجُمُعَةِ إِلَّا أَنْ يَصُومَ قَبْلَهُ أَوْ يَصُومَ بَعْدَهُ))، واته‌: كه‌ستان رۆژى هه‌ینى به‌ته‌نها رۆژو نه‌گرێت مه‌گه‌ر رۆژێك له‌ پێشیه‌وه‌ یان له‌پاشیه‌وه‌ رۆژو بگرێت. وفي وراية لمسلم: ((لَا تَخُصُّوا لَيْلَةَ الجُمُعَةِ بِقِيَامٍ مِنْ بَيْنِ اللَّيَالِي،وَلَا تَخُصُّوا يَوْمَ الجُمُعَةِ بِصِيَامٍ مِنْ بَيْنِ الْأَيَّامِ إِلَّا أَنْ يَكُونَ فِي صَوْمٍ يَصُومُهُ أَحَدُكُمْ))(9). واته‌: شه‌وى هه‌ینى له‌نێو شه‌وه‌كاندا تایبه‌ت مه‌كه‌ن بۆ شه‌ونوێژ و هه‌روه‌ها رۆژى هه‌ینیش له‌نێو رۆژه‌كاندا تایبه‌ت مه‌كه‌ن بۆ رۆژو گرتن مه‌گه‌ر كه‌سێكتان كه‌ خۆى عاده‌تى وه‌هابوو كه‌ رۆژ نارۆژێك رۆژوى ده‌گرت. 
جۆرى پێنجه‌م: به‌تاك دانانى رۆژى شه‌ممه‌ به‌ته‌نها بۆ رۆژوگرتن: 
فعن الصماء رضي الله عنها، أن النبي ـ ـ قال: ((لاَ تَصُومُوا يَوْمَ السَّبْتِ إِلاَّ فِيمَا افْتُرِضَ عَلَيْكُمْ، وَإِنْ لَمْ يَجِدْ أَحَدُكُمْ إِلاَّ لِحَاءَ(10) عِنَبَةٍ أَوْ عُودَ شَجَرَةٍ فَلْيَمْضُغْهُ))(11).
واته‌: پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ـ ده‌فه‌رموێت: رۆژى شه‌ممه‌ به‌رۆژو مه‌بن مه‌گه‌ر رۆژوى فه‌رز نه‌بێت, ئه‌گه‌ریش یه‌كێكتان هیچی ده‌ست نه‌كه‌وت ته‌نها توێكڵه‌ دارێكى ترێ یان لقه‌دارێك نه‌بێت با بیمژێت.

پێشه‌وا الترمذي رحمه الله ده‌ڵێت: (( وه‌ ماناى كه‌راهه‌ت له‌مه‌دا ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كه‌سێك رۆژى شه‌ممه‌ تایبه‌ت بكات بۆ رۆژوگرتن, چونكه‌ جوله‌كه‌ رۆژى شه‌ممه‌ به‌ گه‌وره‌ ومه‌زن داده‌نێن))(12)
وه‌ شێخى ئیسلام ابن تیمیه‌ رحمه‌الله ده‌ڵێت: (( له‌به‌ر ئه‌وه‌ى رۆژى شه‌ممه‌ جه‌ژنى ئه‌هلى كیتابه‌ و به‌ته‌نها ئه‌و رۆژه‌ به‌رۆژوبوون به‌بێ رۆژه‌كانى تر ئه‌وا به‌ گه‌وره‌ ڕاگرتنێتى, بۆیه‌ ئه‌و كاره‌ مه‌كروهه‌ وه‌كو چۆن مه‌كروهه‌ به‌ته‌نها به‌گه‌وره‌راگرتنى عاشورا له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ئه‌هلى كیتاب به‌گه‌وره‌ى ڕاده‌گرن, وه‌ به‌ته‌نها كردنه‌وه‌ى ره‌جه‌بیش له‌به‌ر ئه‌وه‌ى هاوبه‌ش په‌یداكه‌ران به‌گه‌وره‌ى ڕاده‌گرن, وه‌ ابن عقیل له‌ هۆكارى ئه‌وه‌دا ده‌ڵێت: له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ئه‌و رۆژه‌ رۆژێكه‌ جوله‌كه‌ تایبه‌تیان كردووه‌ بۆ ئیش وكار نه‌كردن كه‌ پێى ده‌وترێت (ئیمساك) وه‌ رۆژوگریش گومانى ئیش وكار نه‌كردنى لێ ده‌كرێت, بۆیه‌ رۆژوه‌كه‌ى ده‌بێته‌ خۆچوواندن به‌وان))( 13).
به‌ڵام به‌رۆژوبوونى شه‌ممه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ینیدا یان له‌گه‌ڵ یه‌ك شه‌ممه‌دا ئه‌وا كه‌راهه‌ته‌كه‌ ناهێڵێت به‌ڕه‌هایی, له‌به‌ر ئه‌وه‌ى پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ـ چووه‌ ژووره‌وه‌ بۆ لاى دایكى باوه‌ڕداران جوه‌یریه‌ و ئه‌و رۆژه‌ هه‌ینی بوو وه‌ به‌رۆژویش بوو, پێى فه‌رموو(( ئایا دوێنێ به‌رۆژو بوویت؟)) ووتى: نه‌خێر, ئه‌ویش فه‌رمووى: (( ئه‌ى ده‌ته‌وێت سبه‌ینێ رۆژوبگریت؟)) ووتى: نه‌خێر, ئه‌ویش فه‌رمووى: (( كه‌واته‌ رۆژوه‌كه‌ت بشكێنه‌)) ( 14).
كه‌وابوو نه‌هى له‌ رۆژوى شه‌ممه‌ بۆ به‌ته‌نها گرتنى ئه‌و رۆژه‌یه‌ بۆ رۆژوگرتن, به‌ڵام ئه‌گه‌ر رۆژێك له‌ پێشیه‌وه‌ یان له‌ پاشیه‌وه‌ى له‌گه‌ڵدا بگیرێت ئه‌وا دروسته‌(15).
وه‌ به‌ڵگه‌ له‌سه‌ر دروستێتى رۆژوگرتنى رۆژێكى پێشوو یان پاش له‌گه‌ڵ شه‌ممه‌دا ئه‌و به‌ڵگانه‌یه‌ كه‌ باسیان كراو هه‌روه‌ها فه‌رمووده‌كه‌ى ئوم سه‌له‌مه‌یه‌ كه‌ رضي الله عنها كه‌ ده‌ڵێت: پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ـ له‌نێو رۆژه‌كاندا زیاتر رۆژانى شه‌ممه‌ و یه‌ك شه‌ممه‌ به‌رۆژو ده‌بوو, وه‌ ده‌یفه‌رموو: ((إنهما يوما عيد المشركين، فأنا أحب أن أخالفهم))(16).واته‌: ئه‌و دوو رۆژه‌ رۆژانى جه‌ژنى هاوبه‌ش په‌یداكه‌رانن و بۆیه‌ من پێم خۆشه‌ پێچه‌وانه‌یان بكه‌م.
به‌ كورتى به‌لاى منه‌وه‌ ووته‌ى په‌سه‌ند ئه‌وه‌یه‌ كه‌ نه‌هى كردنه‌كه‌ بۆ به‌ته‌نها به‌رۆژو بوونه‌ له‌ رۆژى شه‌ممه‌دا و ئه‌گه‌ر رۆژێك له‌گه‌ڵیدا بگیرێت ئیتر هه‌ینى بێت یان یه‌ك شه‌ممه‌ ئه‌وا كه‌راهه‌ته‌كه‌ نامێنێت و دروسته‌ والله تعالى أعلم.

جۆرى شه‌شه‌م: به‌ته‌نها به‌رۆژوبوون له‌ مانگى ره‌جه‌بدا مه‌كروهه‌:
مه‌كروهه‌ كه‌ مانگى ره‌جه‌ب تاك بكرێته‌وه‌و تایبه‌ت بكرێت بۆ رۆژوگرتن, چونكه‌ ئه‌وه‌ له‌ دروشمه‌كانى نه‌فامى و جاهلیه‌, ئه‌وان مانگى ره‌جه‌بیان گه‌وره‌ ڕاده‌گرت, وه‌ ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ ره‌جه‌بدا مانگى تریش رۆژو بگرێت ئه‌وا كه‌راهه‌ته‌كه‌ نامێنێت,
پێشه‌وا ابن مفلح رحمه الله ده‌ڵێت: ((هیچ مانگێك جگه‌ له‌ ره‌جه‌ب مه‌كروه نیه‌, و خاوه‌نى ( المحرر) ده‌ڵێت: خیلاف له‌وه‌دا نابینین...))( 17).
وه‌ خرشة بن الحرّ ده‌ڵێت: (( عومه‌رم بینی كه‌ له‌ ناو ده‌ستى خه‌ڵكى ده‌دا هه‌تا ده‌یكردنه‌ ناو مه‌نجه‌ڵدا (بۆ خواردن) و ده‌یووت: بـخۆن چونكه‌ ئه‌وه‌ مانگێكه‌ ئه‌هلى جاهیلی به‌ گه‌وره‌یان داده‌نا و مه‌زنیان ڕاده‌گرت))(18).
وه‌ ابن عومه‌ر ـ رضي الله عنه ـ كه‌ خه‌ڵكى ده‌بینی وا خۆیان ئاماده‌ ده‌كه‌ن بۆ ره‌جه‌ب ئه‌وه‌ى پێ ناخۆش بوو(19).
وه‌ ئه‌گه‌ریش ته‌نانه‌ت رۆژێكیش بێت له‌ مانگى ره‌جه‌ب به‌رۆژو نه‌بێت ئه‌وا كه‌راهه‌ته‌كه‌ نامێنێت, یان مانگێكى ترى له‌گه‌ڵدا بگیرێت دیسان كه‌راهه‌ته‌كه‌ نامێنێت( 20).

سوود وەرگیراوە لە کتێبی : (الصیام في الإسلام) لە نوسینى : شێخ سَعِيد بن عَلي بن وَهْف القَحْطَانِي - رحمه الله -
وەرگێڕانى : ستافى وەڵامەکان

 ================

(1) هجمت له العين:هجوم العين غورها،ودخولها في مكانها من الضعف.[جامع الأصول،6/ 334].
(2) نفهت له النفس: أعيت وسئمت. جامع الأصول لابن الأثير، 6/ 334.
(3) متفق عليه: البخاري، برقم 1975، و1977، و1979، ومسلم، برقم 1159، وتقدم تخريجه في صيام يوم وإفطار يوم في النوع التاسع من أنواع التطوع.
(4) أبو داود، كتاب الصيام، باب كراهية ذلك، برقم 2337، والترمذي، كتاب الصوم، باب ما جاء في كراهية الصوم في النصف الثاني من شعبان لحال رمضان، برقم 738، وابن ماجه، كتاب الصيام، باب ما جاء في النهي أن يقدم رمضان بصوم إلا من صام صوماً فوافقه، برقم 1651، والنسائي في الكبرى، 2/ 172، وأحمد، 2/ 442، وصححه الألباني في صحيح سنن أبي داود، 2/ 53، وفي صحيح الترمذي، 1/ 392، وصحيح ابن ماجه، 2/ 61.
(5) كتاب الصيام من شرح العمدة، 2/ 648.
(6) سنن الترمذي، على الحديث رقم 738.
(7) أبو داود، برقم 2419، والترمذي، برقم 773، والنسائي، برقم 3004، وصححه الألباني في صحيح سنن أبي داود، 2/ 73، وفي غيره، وتقدم تخريجه في تحريم صيام يوم النحر والفطر وأيام التشريق.
(8) انظر: زاد المعاد، 2/ 78.
(9) متفق عليه: البخاري، كتاب الصيام، باب صوم يوم الجمعة، وإذا أصبح صائماً يوم الجمعة فعليه أن يفطر، برقم 1985، ومسلم، كتاب الصيام، باب كراهة إفراد يوم الجمعة بصوم لا يوافق عادته، برقم 1144.
(10) لحاء:اللحاء:قشر الشجر،وأراد به قشر العنبة التي يجمع ماؤها.[جامع الأصول، 6/ 361].
(11) أبو داود، كتاب الصوم، باب النهي أن يخصّ يوم السبت بصوم، برقم 2421، والترمذي، كتاب الصوم، باب ما جاء في صيام يوم السبت، برقم 744، وابن ماجه، كتاب الصيام، باب ما جاء في صيام يوم السبت، برقم 1726، وأحمد في الـمسند، 29/ 230، برقم 17686، عـن عبد الله بن بسر المازني، و45/ 7، برقم 27075،عن عبد الله بن بسر عن أخته الصماء،والنسائي في الكبرى،برقم 2762، والحديث صححه الألباني في صحيح سنن أبي داود،2/ 74،وفي صحيح سنن الترمذي، 1/ 394، وفي صحيح سنن ابن ماجه، 2/ 80،وفي الإرواء،برقم 960. وقال محققو المسند، 29/ 230: ((هذا الحديث رجاله ثقات إلا أنه أُعِلَّ بالاضطراب))، وقال الحاكم، 1/ 435: ((صحيح على شرط البخاري)).
(12) سنن الترمذي،بعد الحديث رقم 744، پێشه‌وا ابن خوزه‌یمه‌ رحمه‌الله له‌ صه‌حیحه‌كه‌یدا 3/316 دا ده‌ڵێت: (( وا گومان ده‌به‌م كه‌ نه‌هى كردنه‌كه‌ له‌ رۆژوى ئه‌و رۆژه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ جوله‌كه‌ به‌گه‌وره‌ى ده‌زانن و به‌مه‌زن ڕاى ده‌گرن و له‌برى هه‌ینى كردوویانه‌ به‌ جه‌ژن)). 
(13) كتاب الصيام من شرح العمدة لابن تيمية،2/ 665،والفروع لابن مفلح، 5/ 104.
(14) البخاري،برقم 1986،وتقدم تخريجه في حكم صيام يوم الجمعة في النوع الرابع من الصيام المكروه.
(15) نيل الأوطار، للشوكاني، 3/ 203.
(16) أخرجه الإمام أحمد بلفظه، 44/ 330، برقم 26750، والنسائي في الكبرى، برقم 2775، وصححه ابن خزيمة،برقم 2167،وقال الألباني عن إسناد ابن خزيمة، 3/ 318:((إسناده ضعيف))،وقد ذكره الحافظ ابن حجر في البلوغ،ولم يذكر تخريجه عند الإمام أحمد،وحسّن إسناد الإمام أحمد محققو المسند،44/331، فقالوا:((إسناده حسن))،ثم ذكروا طرق التخريج هناك،44/ 331،جزاهم الله خيراً.
(17) كتاب الفروع لابن مفلح، 5/ 99.
(18) أخرجه ابن أبي شيبة في المصنف، 3/102،قال الألباني في إرواء الغليل،4/ 112: ((وهذا سند صحيح ))، وأخرجه الطبراني في الأوسط، 8/ 310.
(19) أخرجه ابن أبي شيبة في المصنف، 3/102،قال الألباني في إرواء الغليل،4/114: ((وهذا سند صحيح على شرط الشيخين)).
(20) انظر:الفروع لاين مفلح،5/ 99،الإنصاف للمرداوي مع الشرح الكبير،7/ 529، والشرح الممتع لابن عثيمين، 6/ 476.