بێگومان ڕۆژوو چه‌ند ڕێز و فەزڵ و تایبه‌تمه‌ندییه‌كی هه‌یه ، له‌وانه :
یەکەم : ڕۆژوو یه‌كێكه له‌و كرده‌وانه‌ی كه‌خودا په‌یمانی داوه به‌هۆیه‌وه له‌خاوه‌نه‌كه‌ی خۆش بێت و پاداشتێكی گه‌وره‌ی بداته‌وه .
دووەم : ڕۆژوو خێرێكی گه‌وره‌یه بۆ موسوڵمان گه‌ر بزانێت .
سێیەم : ڕۆژوو هۆكارێكه له‌هۆكاره‌كانی به‌ده‌ست هێنانی ته‌قوا وخۆ پارێزی
چوارەم : ڕۆژوو پارێزه‌ره ، ومرۆڤی موسوڵمان خۆی پێ ده‌پارێزێت له‌ئاگر .
پێنجەم : ڕۆژوو پارێزه‌ری مرۆڤه له شه‌هه‌وات و ئاره‌زووه‌كان .
شەشەم : به‌ڕۆژوو بوونی یه‌ك ڕۆژ له‌پێناو خوادا حه‌فتا ساڵ مرۆڤ له‌ئاگری دۆزه‌خ دوور دەخاته‌وه
حەوتەم : به‌ڕۆژوو بوونی یه‌ك ڕۆژ له‌پێناو خوادا به‌قه‌د دووری نێوان ئاسمان وزه‌وی مرۆڤ له‌ئاگری دۆزه‌خ دوور دەخاته‌وه .
هەشتەم : ڕۆژوو ئامۆژگاری پێغه‌مبه‌ره صلی الله علیه وسلم ،و هاوشێوه‌ی نییه
نۆیەم : ڕۆژوو خاوه‌نه‌كه‌ی له‌ده‌رگای ڕه‌یانه‌وه ده‌كاته ژووره‌وه بۆ نێو به‌هه‌شت
دەیەم : ڕۆژوو ده‌بێته هۆی سڕینه‌وه‌ی تاوانه‌كان .
یانزەیەم : پاداشتی ڕۆژووانان پاداشتێكی دیاری نه‌كراوه :
دوانزەیەم : ڕۆژووان دوو خۆشی بۆ هه‌یه :
سیانزەیەم : بۆنی ده‌می ڕۆژووان له‌لای خوا له بۆنی میسك خۆشتره :
چواردەیەم : ڕۆژوو وله‌گه‌ڵ قورئانی پیرۆزدا ده‌بنه شه‌فاعه‌ت كار بۆ خاوه‌نه‌كه‌یان له‌ڕۆژی دواییدا .
پانزەیەم : ڕۆژوو دەبێتە هۆى بەدەستهێنانى چه‌ند ژوورێكی به‌رزی له‌نێو به‌هه‌شتدا .
فه‌زڵ و پاداشت و تایبه‌ت مه‌ندییه‌كانی ڕۆژوو
بێگومان ڕۆژوو چه‌ند ڕێز و تایبه‌تمه‌ندییه‌كی هه‌یه ، له‌وانه :
یەکەم : ڕۆژوو یه‌كێكه له‌و كرده‌وانه‌ی كه‌خودا په‌یمانی داوه به‌هۆیه‌وه له‌خاوه‌نه‌كه‌ی خۆش بێت و پاداشتێكی گه‌وره‌ی بداته‌وه .
چه‌نده‌ها ئایه‌تى ڕون و ئاشكراى قورئانى پیرۆز هاتوون ، هانى ڕۆژوو گرتن ده‌ده‌ن وه‌كو هۆكارێك بۆ نزیك بوونه‌وه له خواى بالآده‌ست و به‌توانا ، له‌گه‌ڵ ئاماژه‌كردن بۆ چاكه‌كانى ئه‌م په‌رستنه ، وه‌كو : [وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ ...... أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا] (1)
واته : خواى په‌روه‌ردگار ... ، وه بۆ ڕۆژووانى پیاوان و ئافره‌تان ... لێخۆشبوون و پاداشتێكى گه‌وره‌ى بۆ ئاماده‌كردون .
دووەم : ڕۆژوو خێرێكی گه‌وره‌یه بۆ موسوڵمان گه‌ر بزانێت .
هه‌روه‌كو خواى گه‌وره فه‌رموویه‌تى : [ وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ] (2)، واته : بێگومان ڕۆژوو گرتن چاكتره بۆتان ئه‌گه‌ر به‌و كاره بزانن.
سێیەم : ڕۆژوو هۆكارێكه له‌هۆكاره‌كانی به‌ده‌ست هێنانی ته‌قوا وخۆ پارێزی خواى په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێ : [ يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ](3)
واته : ئه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه ڕۆژووی مانگی ڕه‌مه‌زانتان له‌سه‌ر فه‌رز كراوه هه‌روه‌كو چۆن له‌سه‌ر ئوممه‌تانی پێش ئێوه‌ش فه‌رز كرابوو ، به‌ڵكو ته‌قوای خوای گه‌وره بكه‌ن و خۆتان بپارێزن له سزاى خوا .
چوارەم : ڕۆژوو پارێزه‌ره ، ومرۆڤی موسوڵمان خۆی پێ ده‌پارێزێت له‌ئاگر .
پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ﷺ ـ ده‌فه‌رمووێت : " الصِّيامُ جُنَّةٌ يَسْتَجِنُّ بِهَا العَبْدُ مِنَ النَّارِ " (4) ، واته : ڕۆژوو پارێزه‌ره به‌نده‌ى موسوڵمان خۆى پێ ده‌پارێزێت له ئاگرى دۆزه‌خ .
پێنجەم : ڕۆژوو پارێزه‌ری مرۆڤه له شه‌هه‌وات و ئاره‌زووه‌كان .
پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ﷺ ـ فه‌رمان ده‌كات به‌و كه‌سانه‌ى كه ئاره‌زووى ژن هێنانیان لا به‌هێزه و تواناى ژن هێنانیان نیه ، فه‌رمانیان پێ ده‌كات به ڕۆژوو گرتن و كردوویه‌تى به سه‌ر كوت كه‌رى ئه‌و ئاره‌زووانه ، چونكه تواناى ئه‌ندامه‌كان كۆت ده‌كات له ناردنیان و ئه‌ندامه‌كان ئارام ده‌كات و هه‌موو هێزێك جڵه‌و ده‌كات له‌سه‌ر كه‌شی . ئه‌وه‌ش سه‌لمێنراوه كه ڕۆژوو كاریگه‌ریه‌كى سه‌ر سووڕ هێنه‌رى هه‌یه بۆ پاراستنى ئه‌ندامه‌كانى له‌ش و هێزه ده‌رونیه‌كان .
له‌به‌ر هه‌موو ئه‌مانه پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رموویه‌تى : " يا مشعرَ الشبابِ مَن استطاعَ منكم الباءَةَ (5)فَلْيَتَزَوَّجْ ، فإنَّهُ أغضُّ لِلْبَصرِ ، وأحْصَنُ للفرجِ ومَنْ لم يَسْتَطِعْ ، فَعَلَيْهِ بالصَّومِ ، فإنَّه لّهُ وِجَاء " (6)
واته : ئه‌ى كۆمه‌ڵى لاوان هه‌ر یه‌كێك له ئێوه تواناى ژن هێنانى هه‌بوو با ژن بهێنێت ، چونكه زیاتر چاو ده‌پارێزێت له بینینى ناڕه‌وا ، و پارێزه‌ریشه له كه‌وتنه داوێن پیسیه‌وه ، ئه‌وه‌ش تواناى ژن هێنانى نه‌بوو ، با په‌نا به‌رێته به‌ر ڕۆژوو گرتن ، چونكه سه‌ركوت كه‌ره‌وه‌ى ئاره‌زووه‌كانه .
شەشەم : به‌ڕۆژوو بوونی یه‌ك ڕۆژ له‌پێناو خوادا ده‌بێته هۆی ئه‌وه‌ی خودا به‌هۆیه‌وه مه‌سافه‌ی دووری حه‌فتا ساڵ مرۆڤ له‌ئاگری دۆزه‌خ دوور بخاته‌وه
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ ده‌فه‌رمووێت : " مَا مِنْ عَبْدٍ يَصُومُ يَوْمَاً في سَبيلِ اللهِ إلا بَاعَدَ اللهُ بِذَلِكَ وَجْهَهُ عَن النَّارِ سَبْعينَ خَريفاً " (7)
واته : هه‌ر به‌نده‌یه‌ك له به‌نده‌كانى خوا ڕۆژێك به ڕۆژوو بێت له پێناوى خواى په‌روه‌ردگار ، ئیللا به هۆیه‌وه خواى په‌روه‌ردگار ڕوومه‌تى له ئاگرى دۆزه‌خ ( 70 ) حه‌فتا پایز ( واته : ساڵ ) دوور ده‌خاته‌وه .
حەوتەم : وه‌هه‌روه‌ها به‌ڕۆژوو بوونی یه‌ك ڕۆژ له‌پێناو خوادا ده‌بێته هۆی ئه‌وه‌ی خودا به‌هۆیه‌وه به‌قه‌د دووری نێوان ئاسمان وزه‌وی مرۆڤ له‌ئاگری دۆزه‌خ دوور بخاته‌وه .
پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ﷺ ـ ده‌فه‌رمووێت : " مَنْ صَامَ يَوْمَاً في سَبيلِ اللهِ ، جَعَلَ اللهُ بَيْنَهُ وَبَيْنَ النَّارِ خَنْدَقَاً كَمَا بَيْنَ السَّماءِ وَالأرضِ " (8)
واته : هه‌ر كه‌سێك ڕۆژێك به ڕۆژوو بێت له پێناوى خوادا ، خواى په‌روه‌ردگار به‌و كاره‌ى دۆڵێك له نێوان ئه‌و و ئاگردا درووست ده‌كات ، دوورى نێوانیان وه‌كو دوورى نێوان ئاسمان و زه‌وى ده‌بێت .
هەشتەم : ڕۆژوو ئامۆژگاری پێغه‌مبه‌ره صلی الله علیه وسلم ، هاوشێوه‌ی نییه
له ( أبو أمامة ) وه ده‌گێڕنه‌وه ـ رضي الله عنه ـ كه فه‌رموویه‌تى : ووتم ئه‌ى پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ﷺ ـ كرده‌وه‌یه‌كم پیشانده به هۆیه‌وه بڕۆمه به‌هه‌شته‌وه، ئه‌ویش فه‌رمووى :
" عَلَيْكَ بِالصَّوْمِ ، لا مِثْلَ لَهُ " (9)
واته : به‌ڕۆژوو به ، ڕۆژوو هاوشێوه‌ى نیه .
نۆیەم : ڕۆژوو خاوه‌نه‌كه‌ی له‌ده‌رگای ڕه‌یانه‌وه ده‌كاته ژووره‌وه بۆ نێو به‌هه‌شت له (سهل ) ى كوڕى ( سعد ) ه‌وه ـ رضي الله عنه ـ ده‌گێڕنه‌وه فه‌رموویه‌تى : پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ﷺ ـ فه‌رموویه‌تى : " إنَّ في الجَنَّةِ باباً يُقالُ لَهُ الرَّيان يَدْخُلُ مِنْهُ الصَّائِمُونَ يومَ القيامةِ ، لا يَدْخُلُ مِنْهُ أحَدٌ غَيْرَهُم ، فإذا دَخَلُوا أُغْلِقَ ، فَلَم يَدْخُلْ مِنهُ أَحَدٌ ، فإذا دَخَلَ آخرُهُم أُغْلِقَ ، وَمَنْ دَخَلَ شَرِبَ وَمَنْ شَرِبَ لم يَظْمَأ أَبَداً " (10)
واته : به‌یه‌كێك له ده‌رگاكانى به‌هه‌شت ده‌وترێت ( الرَّيان ) ، ته‌نها ڕۆژووانى لێوه ده‌چێته ژووره‌وه له ڕۆژى دوایدا ، هیچ كه‌سێك جگه له ڕۆژووانان له‌م ده‌رگایه‌وه ناچێته ژووره‌وه ، ئه‌م ده‌رگایه دواى چونه ژووره‌وه‌ى ڕۆژووانان داده‌خرێت ، ئیتر كه‌سی لێوه ناچێته ژووره‌وه ، یان : ئه‌گه‌ر دوا كه‌سی ڕۆژووانان چووه به‌هه‌شته‌وه ئه‌وا ئه‌م ده‌رگه‌یه داده‌خرێت ، ئه‌و كه‌سه‌یش له‌م ده‌رگایه بڕواته ژووره‌وه ئاوێك ده‌خواته‌وه ، ئه‌وه‌ش ئه‌و ئاوه بخواته‌وه هه‌رگیز تیونوى نابێت .
دەیەم : ڕۆژوو ده‌بێته هۆی سڕینه‌وه‌ی تاوانه‌كان .
هه‌روه‌ها هاوبه‌شیش ده‌بێت له‌گه‌ڵ نوێژ و زه‌كاتدا بۆ كه‌فاره‌تى تاوانى ئه‌و فیتنانه‌ى توشى پیاوان ده‌بن له بوارى داراى و كه‌س وكار و دراوسێ كانیه‌وه .
له ( حذيفة ) كوڕى ( اليمان ) ه‌وه ـ رضي الله عنه ـ ده‌گێڕنه‌وه كه فه‌رموویه‌تى : پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ﷺ ـ فه‌رموویه‌تى : " فِتْنَةُ الرَّجُلِ في أَهْلِهِ و مَالِهِ و جَارِهِ ، تُكَفِّرُها الصَّلاةُ والصِّيامُ والصَّدَقَةُ " (11)
واته : به‌ڵاو ناخۆشی و ناڕه‌حه‌ت كه‌تووشی مرۆڤی باوه‌ڕدار ده‌بێت، له‌ناو خێزان و ماڵ و سامانیدا، وه له‌خودی خۆی و منداڵه‌كانیدا، وه‌له‌دراوسێكانیدا، ئه‌وا ڕۆژوو نوێژو خێرو صه‌ده‌قه‌و فه‌رمان به‌چاكه‌كردن و ڕێگریكردن له‌خراپه ده‌یسڕێته‌وه‌و ده‌بێته كه‌فاره‌ت بۆی.
یانزەیەم : پاداشتی ڕۆژووانان پاداشتێكی دیاری نه‌كراوه :
دوانزەیەم : ڕۆژووان دوو خۆشی بۆ هه‌یه :
سیانزەیەم : بۆنی ده‌می ڕۆژووان له‌لای خوا له بۆنی میسك خۆشتره :
له ( أبو هريرة ) وه ـ رضي الله عنه ـ ده‌گێڕنه‌وه كه فه‌رموویه‌تى : پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ﷺ ـ فه‌رموویه‌تى :
" قالَ اللهُ : كُلُّ عَمَلِ ابنِ آدم لَهُ إلا الصَّيام (12) ، فَإنَّهُ لي و أنَا أَجْزي بِهِ ، والصِّيامُ جُنَّةٌ ، وإذا كَانَ يَوْمُ صَوْمِ أحَدِكُم ، فَلا يَرْفَثُ ، ولا يَصْخَبُ ، فإنْ سَابَّهُ أحدٌ أو قاتَلَهُ فَلْيَقُل : إنّي امرُؤٌ صائم(13) ، والذي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لخَلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللهِ مِنْ رِيحِ المِسْكِ ، لِلصَّائِمِ فَرْحَتانِ يَفْرَحْهُما : إذا أَفطَرَ فَرِحَ ، وإذا لَقِيَ رَبَّهُ فَرِحَ بِصَومِهِ "(14).
واته : خواى په‌روه‌ردگار فه‌رموویه‌تى : هه‌موو كرده‌وه‌ى ئاده‌میزاد بۆ خۆیه‌تى ته‌نها ڕۆژوو نه‌بێ بۆ منه ( واته : هه‌مووى پاداشتێكى دیارى كراوى هه‌یه ڕۆژوو نه‌بێ پاداشتى دیارى نه‌كراوه ) ، ڕۆژووش پارێزه‌ره له ئاگرى دۆزه‌خ ، هه‌ر یه‌كێ له ئێمه به ڕۆژوو بوو باواز له ووته‌ى پڕو پوچ بێنێ و هاوار نه‌كات ، وه ئه‌گه‌ر كه‌سێك جوێنى به یه‌كێك له ئێوه‌دا یان شه‌ڕى پێ گێڕا با بڵێ : من به‌ڕۆژووم ، سوێند بیت به‌و زاته‌ى كه نه‌فسى ( محمد ) ى به‌ده‌سته : بۆنى ده‌مى ڕۆژووان لاى خوا خۆشتره له بۆنى میسك ، ڕۆژووان دوو خۆشی هه‌یه و ده‌ستى ده‌كه‌وێت : ئه‌گه‌ر ڕۆژوو بشكێنێ پێ خۆشحاڵ ده‌بێت ، وه ئه‌گه‌ر چاوى به خواى خۆى كه‌وت خۆشحاڵه به‌ڕۆژوو گرتنه‌كه‌ى .
له ڕیوایه‌تى ئیمامى ( البخاري ) دا " يَتْرُكُ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ وشَهْوَتَهُ مِنْ أَجْلي ، الصِّيامُ لي وأنَا أجْزي بِهِ ، والحَسَنَةُ بِعَشْرِ أمْثَالِها " .
واته : ڕۆژووان واز له خواردن و خواردنه‌وه و ئاره‌زووه‌كانى دێنێ ، ڕۆژوو گرتن بۆ منه‌و ته‌نها منیش پاداشتى ده‌ده‌مه‌وه ، ڕۆژوو پاداشتێكى دیارى نه‌كراوم بۆ دانراوه ، چاكه‌ش به ده ئه‌وه‌نده‌ى خۆى پاداشت ده‌درێته‌وه .
به‌ڵام له ڕیوایه‌تى ئیمامى (مسلم ) دا به‌م شێوه‌یه هاتووه : " كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ يُضَاعَفُ ، الحَسَنَةُ بَعَشْرِ أمْثالِها ، إلى سَبْعِ مِئَة ضعف ، قالَ اللهُ تعالى : إلا الصَّوْم ، فإنَّهُ لي وأنا أجزي بِهِ ، يَدَعُ شَهْوَتَهُ وطَعَامَهُ مِنْ أَجْلي ، ولِلصَّائِمِ فَرْحَتانِ : فَرْحَةٌ عِنْدَ فِطْرِهِ ، وفَرْحَةٌ عِنْدَ لِقاءِ رَبِّهِ ، وَلَخَلُوفِ فَمِ الصَّائِمِ عِنْدَ اللهِ أطْيَبُ مِنْ رِيحِ المِسكِ " .
واته : هه‌موو كرده‌وه‌یه‌كى نه‌وه و ڕۆڵه‌كانى ئاده‌م پاداشته‌كه‌ى چه‌نده جارى خۆى زیاد ده‌كرێت ، چاكه‌یه‌ك به ده جار ئه‌وه‌نده‌ى خۆى تاوه‌كو ( 700) حه‌وسه‌د جارى خۆى ، خواى په‌روه‌ردگار فه‌رموویه‌تى : ... هتد
چواردەیەم : ڕۆژوو وله‌گه‌ڵ قورئانی پیرۆزدا ده‌بنه شه‌فاعه‌ت كار بۆ خاوه‌نه‌كه‌یان له‌ڕۆژی دواییدا .
پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ﷺ ـ فه‌رموویه‌تى : " الصِّيامُ والقُرآنُ يَشْفَعانِ لِلْعَبْدِ يَومَ القيامةِ ، يقولُ الصِّيامُ : أيْ رَبِّ مَنَعْتُهُ الطعامَ والشَّهوةَ فَشَفِعْني فيهِ ، ويقولُ القرآنُ : مَنَعْتُهُ النَّومَ بالليلِ ، فَشَفِّعْني فيهِ ، قالَ : فَيُشَفَّعان "(15) .
واته : ڕۆژوو و قورئانى پیرۆز شه‌فاعه‌ته ده‌كه‌ن بۆ خاوه‌نه‌كانیان له ڕۆژى دوایدا ، ڕۆژوو ده‌ڵێت : په‌روه‌ردگارم خواردن و ئاره‌زووه‌كانم لێ قه‌ده‌غه كردبوو له دنیادا ، خوایه له‌به‌ر من لێی خۆشبه ، قورئانیش ده‌ڵێ : منیش شه‌وان خه‌وم لێ قه‌ده‌غه كرد بوو ، جا خوایه له‌به‌ر من لێی خۆشبه ، پاشان فه‌رمووى : خواى په‌روه‌ردگار له‌به‌ر ئه‌وان لێی خۆش ده‌بێت ، واته : هه‌ردوو ده‌بن به‌شه‌فاعه‌تكار بۆی .
پانزەیەم : خوای په‌روه‌ردگار چه‌ند ژوورێكی به‌رزی له‌نێو به‌هه‌شتدا بۆ ئه‌و كه‌سانه ده‌ست نیشان كردووه كه زۆر به‌ڕۆژوو ده‌بن
پێغه‌مبه‌رى خوا ـ ﷺ ـ فه‌رموویه‌تى : ((إنَّ في الجنَّةِ لغُرفًا يرى ظُهورِها من بطونُها، وَ بطونِها من ظُهورُها … هي لمن أطابَ الكَلامَ، وأطعمَ الطَّعامَ، وأدام الصِّيامَ، وصلَّى باللَّيلِ والنَّاسُ نيامٌ)) (16).
واته: ((له به‌هه‌شتدا چه‌ندین جێگا و ژوور هه‌یه له ده‌ره‌وه ناوه‌وه ده‌بینرێت و له ناوه‌وه‌ش ده‌ره‌وه ده‌بینرێت ……پرسیاركرا: ئه‌وانه بۆكێ دروست كراون؟ فه‌رمووى: بۆ ئه‌و كه‌سانه‌یه كه‌قسه‌ى جوان و ڕێك و پێك ده‌كه‌ن و خواردن ده‌به‌خشنه برا موسوڵمانه‌كانیان وه‌له سه‌ر ڕۆژووگرتنى (سوننه‌ت) به‌رده‌وامن وه شه‌ونوێژ ده‌كه‌ن له كاتێكدا خه‌ڵكان نوستون)).
===========
(1) الأحزاب : 35.
(2) سورة البقرة الآية 184.
(3) سورة البقرة الآية 183.
(4) أخرجه أحمد : (3/296) عن جابر ، وأحمد: (4/22) عن عثمان بن أبي العاص ، وهو حديث صحيح.
(5) الباءة : بریتیە لە هەموو جۆەر توانایەك بۆ ژن هێنان .
(6) أخرجه البخاري : ( 4 / 106 ) رقم : ( 1905 ) ومسلم رقم : ( 1400 ) عن ابن مسعود .
(7) أخرجه البخاري : (6 / 35) رقم : (2840) ومسلم رقم : (1153) عن أبي سعيد الخدري ، واللفظ لمسلم ، وقوله : "سبعين خريفاً" : ، أي : مسيرة سبعين عاما . قاله الحافظ في (الفتح) : ( 6 / 48 ) .
(8) أخرجه الترمذي : ( 1624 ) من حديث أبي أمامة ، وفي سنده لين ، الواليد بن جميل : صدوق يخطيء لكنه توبع ، فأخرجه الطبراني في ( الكبير ) : ( 8 / 260 ، 274 ، 280 ) من طريقين عن القاسم عن أبي أمامة ، وفي الباب عن أبي الدرداء : أخرجه الطبرانيي في ( الصغير ) : ( 1 / 273 ) وفيه ضعف . والحديث صحيح .
(9) أخرجه النسائي : ( 4 / 165 )، وابن حبان :( ص : 232 – موارد ) ، والحاكم :( 1 / 421 )، وسنده صحيح .
(10) أخرجه البخاري : ( 4 / 95 ) رقم : ( 1896 ) ومسلم رقم : ( 1152 ) ، والزيادة الاخيرة لابن خزيمة في ( صحيحة ) رقم : ( 1903 )
(11) أخرجه البخاري : ( 2 / 7 ) رقم : ( 1895 ) ومسلم رقم : ( 144 ) .
(12) واتە پاداشتی دیاری كراوی هەیە جگە لە ڕۆژوو نەبێت پاداشتەكەی دیاری نەكراوە .
(13) ئەو كارەش بە ووتەیەكی بیستراو دەبیت بۆ ئەوەی جوێندەر و شەڕگێڕ واز لە كارەكەیان بیهێنن ، یان ووتراوە : ئەم ووتەیە لە دەرونی خۆیدا ئەبێت بۆ ئەوەی ڕۆژووان دوور بخاتەوە لە جوێن و شەڕ كردن . ووتەی یەكەم ووتەی پەسەند و هەڵبژاردەیە و لە ووتەی دووەم ڕون ترە.
(14) أخرجه البخاري : ( 4 / 88 ) رقم : ( 1904 ) ، ومسلم رقم : ( 1151 ) واللفظ للبخاري .
(15) أخرجه أحمد : ( 6626 ) ، والحاكم : ( 1 / 554 ) ، وأبو نعيم : ( 8 / 161 ) من طرق عن حُيَي بن عبدالله ، عن عبد الرحمن الحُبُلى ، عن عبد الله بن عمرو ، وسنده حسن ، وقال الهيثمي في (مجمع الزوائد) : ( 3 / 181 ) بعد أن زاد نسبته للطبراني في ( الكبير ) : ( ورجال الصحيح ) .
سودێك : لەم فەرموودەیەو هاوشێوەكانی ـ كە تیایدا باس لە كردەوكان دەكات لەسەر شێوەی بینراو و بەرجەستەدا ـ وەردەگیرێت ئەوەیە : كە پێویستە بڕوایەكی تەواومان هەبێت بەم فەرموودانە ، بەبێ گۆڕین (تحریف) و لێكدانەوەی هەڵە ( تأویل ) بۆیان ، ئەم كارەیش ڕێگاو ڕێبازی پیاو چاكانی پێشینە ( طریقة السلف الصالح ) ، بێگومان ئەم ڕێگایەش سەلامەت ترین و زانستی ترین و پتەوترین ڕێگەیە ( أسلم وأعلم وأحكم ) ، جگە لەوەیش كە یەكێكە لە مەرجەكانی ئیمان خوای پایەبەرز دەفەرمووێت:[ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ] سورة البقرة
(16) أخرجه: احمد ((المسند))(5/343)، والترمذي ((السنن)) (2527) وقال حديث غريب، والطبراني ((المعجم الكبير)) (3466)، والحاكم ((المستدرك)) (1/80) وصححه على شرطهما ووافقه الذهبي، و حسنه الشيخ الألباني في ((صحيح سنن الترمذي)) (2051).
چاكه و تایبه‌تمه‌ندیه‌كانى مانگى ڕه‌مه‌زان چین؟سودەكانی ڕۆژووی ڕەمەزان لە ڕووى ئاینى و تەندروستیەوە چیە؟فەزڵ و چاکەکانى مانگی ڕەمەزان کامانەن ؟ڕۆژوو گرتن لەبەر فەرمانى باوک نەک لەبەر ڕەزامەندی خواى گەورەفەزڵ و چاکەى ڕۆژوو گرتن چیە؟
