ئایا دووڕویی (نیفاق) چیه، وە جۆره‌كانى چین؟ وە نیشانەکانى کەسی مونافیق چیە؟
دووڕوویی بریتیه له ده‌رخستنى ئیسلام و خێر به‌ڕووكه‌ش وڕواڵه‌ت و شاردنه‌وه‌ى كوفر و خراپه‌ش له‌ناخه‌وه، به‌وه‌ش ناونراوه له‌به‌رئه‌وه‌ى له‌دیوێكه‌وه یاخود له ڕوویه‌كه‌وه دێته ناو ئیسلامه‌وه و له ڕووه‌كه‌ى تره‌وه ده‌چێته ده‌ره‌وه، خواى گه‌وره‌ش فه‌رموویه‌تى:[... إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ (67)] واته: به‌دڵنیایه‌وه دووڕووان گه‌لێكى ده‌رچوون له باوه‌ڕهێنان به‌خواى په‌روه‌ردگار و په‌یامبه‌ره‌كه‌ى- ﷺ -.
دووڕوییش دوو جـۆره:
یه‌كه‌م: دووڕویی له بیروباوه‌ڕدا: ئه‌وه‌ش بریتیه له دووڕویی گه‌وره و خاوه‌نه‌كه‌ى له‌بازنه‌ى ئیسلام ده‌باته ده‌ره‌وه به‌یه‌كجارى، و له‌رۆژى دواییشدا له‌دۆزه‌خدان و ته‌نانه‌ن له‌به‌شى هه‌ره‌خواره‌وه‌ى ئاگردان، وه خواى گه‌وره وه‌صفیانى كردووه به هه‌موو صیفاتێكى خراپ له كوفر و باوه‌ڕنه‌هێنان و گاڵته‌كردن به‌دین وهه‌ڵگرانى و خۆدانه‌پاڵ و ده‌ست تێكه‌ڵ كردنى ته‌واوه‌تى له‌گه‌ڵ دوژمنانى دیندا به‌هۆى به‌شداربوون و هاوبه‌شیان له‌خاڵێكدا كه ئه‌ویش دژایه‌تى كردنى ئیسلامه.
ئه‌مه‌ش شه‌ش جۆره:
1- به‌درۆخستنه‌وه‌ى پێغه‌مبه‌ر - ﷺ - .
2- به‌درۆخستنه‌وه‌ى هه‌ندێك له‌و په‌یامه‌ى كه پێغه‌مبه‌ر - ﷺ - هێناویه‌تى.
3- ڕق لێبوونیان له پێغه‌مبه‌ر - ﷺ - .
4- ڕق لێبوون له هه‌ندێك له‌و په‌یامه‌ى كه پێغه‌مبه‌ر - ﷺ - هێناویه‌تى.
5- خۆشحاڵ بووون به لاوازبوون و ژێركه‌وتنى دینى پێغه‌مبه‌ر - ﷺ - .
6- حه‌زنه‌كردن و قه‌ڵس بوون به سه‌ركه‌وتن و بڵاوبوونه‌وه‌ى دینى پێغه‌مبه‌ر - ﷺ - .
دووه‌م: دووڕویی له كرداردا: ئه‌مه‌ش بریتیه له ئه‌نجامدانى به‌شێك له كاروكردارى دووڕوه‌كان له‌گه‌ڵ مانه‌وه‌ى بنچینه‌ى ئیمانێكى ناته‌واو له دڵدا، كه خاوه‌نه‌كه‌ى له بازنه‌ى ئیسلام ناباته ده‌ره‌وه، به‌ڵام هۆكارێكه بۆ ئه‌وه، به‌ڵگه‌ش ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌یه: " أَرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ كَانَ مُنَافِقًا خَالِصًا وَمَنْ كَانَتْ فِيهِ خَصْلَةٌ مِنْهُنَّ كَانَتْ فِيهِ خَصْلَةٌ مِنَ النِّفَاقِ حَتَّى يَدَعَهَا إِذَا اؤْتُمِنَ خَانَ وَإِذَا حَدَّثَ كَذَبَ وَإِذَا عَاهَدَ غَدَرَ وَإِذا خَاصم فجر" متفق عليه. واته: چوار ڕه‌فتار و سیفه‌ت هه‌ن هه‌ركه‌س تێیدا هه‌بێت ئه‌وا دووڕویه‌كى ته‌واوه، وه هه‌ركه‌سیش یه‌كێكیانى تێدا بێت ئه‌وا یه‌ك سیفه‌ت و نیشانه‌ى دووڕویی تێدایه هه‌تا وازى لێ ده‌هێنێت ئه‌وانیش بریتین له: كاتێك به‌ده‌ست پاك و جێى متمانه دانرا و ناپاكى بكات، وه ئه‌گه‌ریش قسه‌ى كرد درۆ بكات، وه ئه‌گه‌ریش په‌یمان بدات ده‌یشكێنێت و ئه‌گه‌ر گفتوگۆ بكات له‌حه‌ق لاده‌دات و ناڕه‌وایی ده‌كات.
جگه له‌و نیشانانه سیفاتى تریش هه‌ن وه‌كو : ته‌مبه‌ڵى بۆ ئه‌نجامدانى نوێژى به‌كۆمه‌ڵ له مزگه‌وتدا، وه له‌به‌ر ترسناكى و سه‌ختى ئه‌م جۆره دووڕوییه‌یه كه هاوه‌ڵان ترساون له‌وه‌ى تێى بكه‌ون و به‌خۆیان نه‌زانن، وه‌كو چۆن ابن ابی ملیكه ده‌ڵێت: " گه‌یشتووم به سی له هاوه‌ڵانى پێغه‌مبه‌رى خوا - ﷺ - هه‌موویان ترساون له خۆیان له نیفاق و دووڕویی".
وەرگیراوە لە کتێبی : (إعانة الخطباء والأئمة بفقه إمامة الأمة)
لە نوسینى شێخ : محمد بن زيد بن محمد المدخلي
حوکمی ئەو کەسانەی باوەڕیان وایە کە پێغەمبەر نورێکە لە نوری خوا و مرۆڤ نییەچ کاتێک شوێنکەوتنی هەواو ئارەزوو دەبێتە هاوبەش بڕیاردانی گەورە و چ کاتێک دەبێتە تاوان ؟حوکمـی خوێندنەوەی بورجەکان ئایا سوێند خواردن بە جگە لە خوای پەروەردگار هاوەڵبڕیاردان و شیركی بچوكە یان گەورەیە ؟حوکمی باوەڕ بوون بە (بورجەکان) و خوێندنەوەیان چییە کە بڵاو دەکرێنەوە لە ڕۆژنامە و تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان ؟
