ئەو هۆكارانەی كە ئیسلام گرتویەتیە بەر بۆ ڕزگار كردنی كۆیلە:
ئیسلام چەندەها هۆكاری گرتۆتە بەر بۆ ڕزگار كردنی كۆیلە وە توێژەرەوەكان وای دەبینن كە ئەو هۆكارانە كارا بوون بۆ هەڵوەشاندنەوەی یاسای كۆیلایەتی بە شێوەیەكی پلە پلەیی:
هۆكاری یەكەم: بەڵێن نامە نوسین: (المكاتبة):
 واتە: مۆڵەت دان‌و ئازادی دانێكی پەیوەست بە دیل بەوەی ماوەیەكی كاتی پێ‌بدرێت تێیدا كار بكات بە شێوەیەكی ئازاد بۆ ئەوەی ئازادی خۆی بكڕێتەوە لە خاوەنەكەی بە بڕێك پارە كە خۆی‌و خاوەنەكەی لەسەری ڕێك كەوتوون ئەویش لەو ماوەیەدا هەوڵ دەدات ‌و كار دەكات تا پەیدای بكات، وە خوای گەورەیش فەرمانی بە موسڵمانان كردووە بە گشتی كە یارمەتی ئەو دیلانە بدەن لە ڕێگای زەكات ‌وخێرو سەدەقەوە بۆ ئەوەی بتوانن خۆیان ئازاد بكەن.
وە زۆرێك لە زانایان فەرموویانە: پێویستە لەسەر خاوەن ماڵ كە بەڵێن نامەیەك بنوسێت لەگەڵ بەندەكەیدا هەر كاتێك داوای لێ‌كرد وئەویش خێرو وەفاو ئەمانەت و باوەڕێكی ڕاستی لێ‌بینی، بەڵگەیشیان ئەم ئایەتەیە كە خوای گەورە دەفەرمێت: 
[وَالَّذِينَ يَبْتَغُونَ الْكِتَابَ مِمَّا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ فَكَاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِيهِمْ خَيْرًا وَآَتُوهُمْ مِنْ مَالِ اللَّهِ الَّذِي آَتَاكُمْ] [النور: 33] .
لەم ئایەتەدا خوای گەورە فەرمان دەكات بە خاوەنەكانیان بە نوسینی بەڵێن نامە لە گەڵیاندا، وە فەرمان دەكات بە خاوەنەكانیان ‌وبە موسڵمانان بە یارمەتی دانانیان بۆ دانەوەی ئەو پارەیەی كە ئازاد كردنیان ڕاوەستاوە لەسەری.
هۆكاری دووەم: دانانی ئازاد كردنی بەندە وەكو كەفارەت ‌وسڕڕەوەیەك بۆ زۆرێك لە تاوان‌و هەڵەو سەرپێچی‌و سوێند خواردنەكان: بۆ نمونە دەبینین لە شەریعەتی ئیسلامدا ئازادكردنی بەندەیەك دانراوە وەكو كەفارەتێك بۆ كەسێك كە باوەڕدارێكی بەهەڵە كوشتبێت، خوای گەورە دەفەرمێت: [وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ إِلَّا أَنْ يَصَّدَّقُوا فَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ فَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ وَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ تَوْبَةً مِنَ اللَّهِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا] [النساء: 92] .
واتە: بۆ هیچ باوەڕدارێك نییە كە باوەڕدارێك بكوژێت مەگەر بەهەڵە، وەهەر كەسێك باوەڕدارێك بكوژێت بە هەڵە ئەوا دەبێت بەندەیەكی باوەڕدار ئازاد بكات چ پیاو بێت یان ئافرەت، وە دەبێت خوێنی كوژراوەكە بدات بە كەس وكاری كوژراوەكە، مەگەر كەس و كاری كوژراوەكە لێ‌ی خۆش بن، وە ئەگەر موسڵمانە كوژراوەكە لە ووڵاتی كافرانی جەنگاوەردا بوو كۆچی نەكرد بوو بۆ ووڵاتی موسڵمانان ئەوا خوێنی نییە وتەنها بكوژە موسڵمانەكە بەندەیەكی باوەڕدار ئازاد دەكات، وە ئەگەر موسڵمانە كوژراوەكە لە ووڵاتی كافرانی پەیمان لەگەڵ بەستراودا بوو ئەوا بكوژە موسڵمانەكە دەبێت خوێنی كوژراوەكە بدات بە كەس و كاری وبەندەیەكی باوەڕداریش ئازاد بكات، وە ئەگەر نەیبوو بەندەیەك ئازاد بكات یاخود بەندە نەبوو-وەكو ئێستا- ئەوا دەبێت دوو مانگ لەسەر یەك بەڕۆژوو بێت، خوای گەورە ئەم شتانەی تەشریع كردووە تا تەوبەكەتان لێ‌ قەبوڵ بكات، وەخوای گەورە زانا وكاربەجێ‌یە.
هەروەها تێبینی ئەوە دەكەین كە ئازاد كردنی بەندە دانراوە بە كەفارەت بۆ كەسێك كە (ظهار) بكات لە خێزانەكەی (واتە: حەرامی بكات لە خۆی وەكو حەرامێتی دایك ‌وخوشكی بەوەی كە پێی بڵێت: تۆ وەكو پشتی دایكم وابی لە من واتە: وەكو دایكم لێم حەرام بێت) پاشان ئەگەر ویستی لەو شتە بگەڕێتەوە‌و خێزانەكەی بگەڕێنێتەوە ژێر ڕكێفی خۆی ‌ولێی حەڵاڵ بێتەوە ئەوا دەبێت بەندەیەك ئازاد بكات.
خوای گەورە دەفەرمێت: [وَالَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا قَالُوا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَتَمَاسَّا...] [المجادلة: 3] .
واتە: ئەو پیاوانەی كە(ظهار) لە خێزانەكانیان دەكەن پاشان دەیانەوێت بگەڕێنەوە لەو قسەیەو كۆببنەوە لەگەڵ خێزانەكانیاندا ئەوا دەبێت بەندەیەكی باوەڕدار ئازاد بكەن پێش ئەوەی كۆببنەوە لەگەڵ خێزانەكانیاندا...
هەروەها ئازاد كردنی بەندە دانراوە وەكو یەكێك لەكەفارەتەكانی سوێند خواردن، خوای گەورە دەفەرمێت: [لَا يُؤَاخِذُكُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَكِنْ يُؤَاخِذُكُمْ بِمَا عَقَّدْتُمُ الْأَيْمَانَ فَكَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاكِينَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ...] [المائدة: 89] .
واتە: خوای گەورە لۆمەتان ناكات لەو سوێندانەی كە بەدەمتاندا دێت ولەغوە، ئەم جۆرەیان كەفارەتی نییە، بەڵام لۆمەتان دەكات لەو سوێندانەی كە لە دڵتانەوە دادەمەزرێت ومەبەستتانەو نییتتانە وپاشان دەیشكێنن ونایبەنە سەر ئەوا دەبێت كەفارەتەكەی بدەن كە بریتییە لە: دانی ژەمە خواردنێك بە دە كەسی هەژار لە خواردنی سەرەكی خۆتان، یاخود پۆشاك دروست كردن بۆیان، یاخود ئازاد كردنی بەندەیەك، وەئەگەر كەسێك توانای یەكێك لەم سێ‌ كەفارەتەی نەبوو ئەوا دەبێت سێ‌ رۆژ بە ڕۆژوو بێت.
هۆكاری سێ‌یەم: هاندان بۆ ئازاد كردنی بەندە لە پێناوی ڕەزامەندی خوای گەورە:
خوای گەورە دەفەرمێت: [فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْعَقَبَةُ  فَكُّ رَقَبَةٍ... ] [البلد: 11-13] .
واتە: بۆچی مرۆڤـ خۆی گورج وگۆڵ وچالاك ناكات وئەو بەربەستانە نابڕێت كە بوونەتە كۆسپ لە ڕێگەی گوێڕایەڵی كردنی خوای گەورە، وە یەكێك لەو گوێڕایەڵییانە بریتییە لە ئازاد كردنی كۆیلە. 
وە پێغەمبەرـ ﷺ ـ دەفەرمێت: (أيما رجل أعتق امراً مسلماً استنقذ الله تعالى بكل عضوٍ منه عضواً منه من النار). واتە: (هەر كەسێك بەندەیەكی موسڵمان ئازاد بكات، ئەوا خوای گەورە بەهۆی هەر ئەندامێكی ئەو بەندەیەوە كە ئازادی كردووە ئەندامێكی ئەو كەسە ئازاد دەكات لە ئاگری دۆزەخ، سەعیدی كوڕی مەرجانە دەفەرمێت: ئەم فەرمووودەیەم برد بۆ علی كوڕی حسین، ئەویش بەندەیەكی هەبوو كە عبدالله بن جعفر دابووی پێ‌ی بە دە هەزار درهەم، یاخود هەزار دینار یەكسەر ئازادی كرد) (رواه البخاري)
هۆكاری چوارەم: ئیسلام بەشێك لە زەكاتی داناوە بۆ ئازاد كردنی بەندە:
خوای گەورە دەفەرمێت:
 [إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ...] [التوبة: 60] .
واتە: تەنها زەكات بەم كەسانە  شەرعی یەو دروستە پێیان بدرێت: هەژاران ونەداران وفەرمانبەرانی-ئەوانەی كە فەرمانڕەوا دەیاننێرێت بۆ كۆكردنەوەی زەكات- وئەو كافرانەی كە تازە موسڵمان بوونە بۆ دامەزاندنی دڵیان لەسەر ئیسلام، و بۆ ئازاد كردنی بەندە....
هۆكاری پێنجەم: هاندانی موسڵمان بۆ دانانی بەشێك لە خێرو سەدەقە گشتی یەكانیان بۆ ئازاد كردنی بەندە: خوای گەورە دەفەرمێت: [لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آَمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآَخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآَتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ ....] [البقرة: 177] .
واتە: چاكە ئەوە نی یە كە ڕوو بكەنە ڕۆژهەڵات وڕۆژئاوا بەڵكو چاكە ئەوەیە كەباوەڕ بهێنن بە خوای گەورە وڕۆژی دوایی و فریشتەكان وپەرتوكەكان وپێغەمبەران، وە لەكاتی خۆشویستنی ماڵ وپارەدا بیبەخشن بە خزم وهەتیوو نەدار وڕێبوار وداواكەر وكۆیلە بۆ ئازاد كردنی... 
هۆكاری شەشەم: منداڵا بوونی بەندە لە خاوەنەكەی: چونكە منداڵەكەی دەبێتە هۆی ئازاد بوونی لە پاش مردنی خاوەنەكەی.
هۆكاری حەوتەم: ئەگەر بەندەیەك دوو خاوەنی هەبێت یەكێكیان بەشەكەی خۆی ئازاد بكات ئەوكاتە ئیسلام بڕیاری داوە دەبێت ئەوی تریش بەشەكەی خۆی ڕزگار بكات‌و بەندەكە بە تەواوی ئازاد بكرێت.
هۆكاری هەشتەم: ئازاد كردنی بەندە دانراوە بە كە فارەتی لێدانی: پێغەمبەرـ ﷺ ـ دەفەرمێت: (من ضرب غلاماً له حداً لم يأته أو لطمه فإن كفارته أن يعتقه)(رواه مسلم ).
واتە: هەركەسێك غولامێكی هەبێت وسزای حەددی لێ‌ بدات و هیچ تاوانێكی وایشی نەكردبێت كە حەددی لەسەر پێویست بكات، یاخود لێ‌ ی بدات ئەوا كەفارەت ولێخوشبوونەكەی ئەوەیە كە ئازادی بكات.

مامۆستا صلاح الدین عبدالکریم