وەکو موسڵمان چۆن بڕوانینە وەرزی زستان ؟ وە چ نیشانەیەکى تواناى و دەسەڵاتى خواى تێدایە؟
بۆ وەڵامى ئەم پرسیارە بەیارمەتى خواى گەورە چەند سەرنج و تێڕامان و هەڵوێستەیەک لەگەڵ ئەم وەرزەدا دەخەینە ڕوو بەئومێدی ئەوەی خودا یارمەتی دەرمان بێت بۆ بەکار هێنانی لەچاکەدا :
هەڵوێستەی یەکەم : تێڕامان وتێفکرین :
بێگومان باشترین شت بیر کردنەوەیە لە ئایەت و نیشانە وبەڵگەکانی خودا و عەجیب و غەریبی دروست کراوەکانی.
وە زۆر ئایەت و نیشانە و بەڵگە هەیە کە تا ئێستا کەس پەی پێ نەبردووە ، ونەبینراوە ، تەمەن هەموو دەڕوات بێ ئەوەی بەتەواوی وردەکاری بزانرێت .
بەڵام ورد ببنەوە لە حیکمەتی ئەو گەرم و ساردیەیی کە هەیە ، وەهەروەها دروست بوونی ئەو گژ وگیایەی کەهەیە ...هتد، ئایا کەس بیر لەوردەکاری وحیکمەتەکانی دەکاتەوە ؟!
هەڵوێستەی دووەم : ئایەت ونیشانە وبەڵگەکانی خودا لەزستاندا :
1 - هەورە بروسکە :
خوای پەروەردگار فەرموویەتی : (وَيُرسِلُ الصَّوَاعِقَ فَيُصِيبُ بِهَا مَن يَشَاءُ وَهُم يُجَادِلُونَ فِي اللهِ وَهُوَ شَدِيدُ المِحَالِ) [الرعد:13].
پێغه‌مبه‌رى خوا - ﷺ - پیاوێك له هاوه‌ڵانى نارد بۆ لاى یه‌كێك له پیاوه گه‌وره‌كانى جاهیلى و بانگى كرد بۆ لاى خواى گه‌وره، ئه‌ویش گاڵته‌ى پێدا هات و وتى: خوایه‌كه‌ت كه منى بۆ لا بانگ ده‌كه‌یت چیه؟ ئایا له ئاسنه؟ له مسه؟ له زیوه؟ له ئاڵتوونه؟ هاوه‌ڵه‌كه گه‌ڕایه‌وه بۆ لاى پێغه‌مبه‌رى خواو - ﷺ - هه‌واڵه‌كه‌ى پێ راگه‌یاند، پێغه‌مبه‌رى خوا - ﷺ - دووباره ناردیه‌وه بۆ لاى، ئه‌ویش هه‌مان قسه‌ى پێشترى كرد، هاوه‌ڵه‌كه گه‌ڕایه‌وه بۆ لاى پێغه‌مبه‌رى خواو - ﷺ - هه‌واڵه‌كه‌ى پێ راگه‌یاند، پێغه‌مبه‌رى خوا - ﷺ - بۆ سێیه‌م جار ناردیه‌وه بۆ لاى، ئه‌ویش هه‌مان قسه‌ى پێشترى كرد، هاوه‌ڵه‌كه گه‌ڕایه‌وه بۆ لاى پێغه‌مبه‌رى خواو - ﷺ - هه‌واڵه‌كه‌ى پێ راگه‌یاند، خواى گه‌وره هه‌وره بروسكه‌یه‌كى نارده سه‌رى و لێیداو سوتاندى، خواى گه‌وره ئه‌م ئایه‌ته‌ى دابه‌زاند: وه خوای گه‌وره هه‌وره بروسكه ئه‌نێرێت و ئه‌یدات له هه‌ر كه‌سێك كه ویستی لێ بێت و له‌ناوی ئه‌دات ، وه ئه‌وان مشتومڕو ده‌مه‌قاڵێ ئه‌كه‌ن ده‌رباره‌ی خوای گه‌وره‌و گومانیان هه‌یه له گه‌وره‌یى خواى گه‌وره ، له كاتێكدا سزاو هێزو تواناى خوای گه‌وره زۆر سه‌خته .
2 - هەورە گرمە :
ابن عباس دەڵێت : جولەکەکان هاتن بۆلای پێغەمبەر ﷺ و گوتیان : (ئەی باوکی قاسم لەبارەی هەورە گرمە هەواڵمان پێبدە و ئایە چی یە ؟ )
فەرمووی : { ملك من الملائكة موكل بالسحاب معه مخاريق من نار يسوق بها السحاب حيث شاء الله }
واتە : فریشتەیەکە لەفریشتەکان کەتایبەتە بەهەور وقامچی ئاگرینی پێیە وبەو شێوەیەی خودا دەیەوێ هەورەکان لێ دەخوڕێ .
گوتیان : ( ئەی ئەو دەنگە چی یە کەگوێمان لێ دەبێ ؟ )
فەرمووی : { زجره بالسحاب إذا زجره حتى ينتهي إلى حيث أمر }
واتە : توڕە بوونیەتی لەهەورەکان تاوەکو بچن بۆ ئەو جێگەیەیی کەدەیەوێ وفەرمانی پێ کردوون .
گوتیان : ( ڕاست دەکەیت ) [السلسلة الصحيحة للألباني:1872].
3 - باران وسەرما :
خوای گەورە فەرموویەتی : {أًلَمَ تَرَ أَنَ اللهَ يُزجِي سَحَاباً ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَينَهُ ثُمَّ يَجعَلُهُ رُكَاماً فَتَرَى الوَدقَ يَخرُجُ مِن خِلالِهِ وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِن جِبَالٍ فِيهَا مِن بَرَدٍ فَيُصِيبُ بِهِ مَنَ يَشَاءُ وَيَصرِفُهُ عَن مَّن يَشَاءُ يَكَادُ سَنَا بَرقِهِ يَذهَبُ بِالأَ بصَارِ } [النور:43].
واتە : ئایا نابینی خوای گه‌وره ئه‌و هه‌ورانه به‌ڕێ ئه‌كات بۆ هه‌ر شوێنێك كه ویستی لێ بێت ، پاشان ئه‌و په‌ڵه هه‌ورانه هه‌موویان كۆ ده‌كاته‌وه‌و یه‌ك ده‌گرن ، دوای ئه‌وه كه‌ڵه‌كه‌یان ئه‌كات به‌سه‌ر یه‌كدا ، وه ده‌بینیت باران له‌ناو ئه‌و هه‌ورانه‌وه دێته خواره‌وه ، وه خوای گه‌وره له به‌رزی ئاسمانه‌وه بۆ شاخه به‌رزه‌كانیش ته‌رزه ئه‌بارێنێ، یاخود له ئاسمانه‌وه به ئه‌ندازه‌ى شاخ ته‌رزه ده‌بارێنێت، یاخود له ئاسمان شاخى ته‌رزه هه‌یه دایده‌به‌زێنێت ، ویستی لێ بێت له هه‌ر شوێنێك دایبه‌زێنێ دای ئه‌به‌زێنێ ، وه ویستیشی لێ بێت له هه‌ر شوێنێكی تر لایدات لایئه‌دات ، وه تیشكی ئه‌و هه‌وره بروسكه‌یه نزیكه كه له چاو بدات و چاو به‌رێت له‌به‌ر به‌هێزی تیشكه‌كه‌ی.
هەڵوێستەی سێ یەم : شکایەتی حاڵ :
ئەبو هورەیرە دەڵێت : پێغەمبەری خوا ﷺ فەرمووی : { اشتكت النار إلى ربها فقالت: يا رب. أكل بعضي بعضاً فجعل لها نفسين؛ نفس في الشتاء ونفس في الصيف فشدة ما تجدون من البرد من زمهريرها وشدة ما تجدون من الحر من سمومها } [رواه البخاري ومسلم].
واتە : ئاگر شکایەتی حاڵی بردە لای خودا وگوتی خودایە : هەندێکم هەندێکمی خوارد ، بۆیە دوو هەناسەی پێ دا ؛ هەناسەیەک لەزستاندا ، ودانەیەکیش لەهاویندا ، جا ئەو ساردیەیی کەلە زستاندا هەستی پێ دەکەن هی ساردی زەمهەریرە ، و ئەو گەرمیە زۆرەی کە لەهاویندا هەستی پێدەکەن هەناسە و گڕی دۆزەخە .
دەی براکەم بیر بکەرەوە لەساردی زەمهەری دۆزەخ کاتێ کەلەدونیادا دونیا ساردە ، چونکە بەستنەوەی ڕوداوەکانى دونیا بەدوا ڕۆژەوە ئیمانی باوەڕدار زیاد دەکات.
هەڵوێستەی چوارەم : زستان وتەمەنی مرۆڤ :
بەگەیشتمان بەم زستانە بەشێک لەتەمەنمان کەم دەبێتەوە ودەبێتە شاهید بۆمان یاخود شاهید لەسەرمان ، بۆیە کەسی باوەڕدار لەگەڵ خۆیدا دەدوێت و دەڵێت :
دوێنێ چوو و ئەوەش کەتیایدا بوو .
و سبەی ئومێدە و ڕەنگە پێی نەگەیت .
جا گەر تۆ سبەی بمێنیت ئەوا ڕزقی سبەی لەگەڵ سبەی دێت .
پاشان ڕەنگە تۆ هەم و غەمی چەندین ساڵت لەدڵتدا هەڵگرتبێ ، وەهەروەها هەمی بەرز‌بوونەوەی نرخ ودابەزینی ، و خەمی زستان پێش هاتنی ، و خەمی هاوین پێش ئەوەی بێت هەموو ئەمانەت لەدڵتدا هەڵگرتبێ !، دەی چ جێگەیەکت لەدڵە لاوازەکەتدا هێشتۆتەوە بۆ خەم خواردن لەدواڕۆژ ؟
لەکاتێکدا هەر ڕۆژە ولەتەمەنت کەم دەبێتەوە وتۆش خەمبار نابیت.
شاعیر دەڵێت :
مضى الدهر والأيام والذنب حاصل * وجاء رسول الموت والقلب غافل
نعيمك في الدنيا غرور وحسرة * وعيشك في الدنيا محال وباطل
واتە : ساڵ و ڕۆژەکان چوون و تاوان ڕوویداوە . . و نێردراوی مردن هات ودڵ بێ ئاگایە .
خۆشیەکانت لەدونیادا غڕوڕ و خەفەتە . . و ژیانت لەدونیادا مەحاڵ وباتڵە .
هەڵوێستەی پێنجەم : یەک جەستە و لاشه .
برا و خوشکی موسوڵمان :
ئێمە لەم وەرزەداین وچەندان کەسی موسوڵمان و هاونیشتمانیمان هەن کەوەک ئێمە نوێژ دەکەن ولەگەڵمان دەژین ، و حەجمان لەگەڵدا دەکەن ،بۆیە پێویسته هەست بەکەم کورتیەکانیان بکەین ودەستی هاوکاری بۆ هەژاران درێژ بکەین وخۆپەرست وبێ باک نەبین لەئاست ئازار ونەهامەتی موسوڵماناندا ، و هەریەکەمان هەر جل وسۆبا وهەر ئامێرێکی تری زیادەی هەیە بیبەخشێت .
ساختەكردنی شەهادە لەپێناو كارو پیشەداپاراستنى ژینگە لە فەرمودەکانى پێغەمبەرى خوا صلى الله علیه وسلمچوینەتە ناو خانوویەكی نوێ ، و دەمانەوێت خواردنێك دروست بكەین بەمەبەستی ناساندنی خانووە نوێكە ئایا حوكمی ئەمە چیە ؟دروستە داوا لە کچ بکرێ کە سازش (تنازل) لە بەشە میراتى خۆى بکات بۆ براکەى؟ئایا دروستە کارەبا بدرێت لەدەرگا لە ترسی دز؟
