لەم حاڵەتانە غوسڵ واجب دەبێ : 
یەكەم: دابەزینى مەنى بە شەهوەتەوە ئیتر بەخەبەر بێت یان خەوتوو، بەڵام لەكاتى خەودا ئەگەریش هەست بە شەهوەت نەكات هەر غوسڵى لەسەر واجب دەبێت، چونكە كەسی خەوتوو جارى وا هەیە لەشگران دەبێت و هەست بە خۆى ناكات، جا بۆیە ئەگەر مەنى لێوە دەرچوو بە شەهوەتەوە لەهەرحاڵێكدا بێت ئەوا غوسڵى لەسەر واجب دەبێت. 
دووەم: جیماع، ئەگەر پیاو جیماعى لەگەڵ خێزانەكەیدا كرد، بەوەى كە سەرى زەكەرى چووە ناو دامێنى خێزانیەوە یان زیاتر ئەوا غوسڵى لەسەر واجب دەبێت، لەبەر ئەوەى پێغەمبەرى خوا ﷺ دەفەرموێت: ((الماء من الماء))(1) .
 واتە: حاڵەت و كاتى بەكارهێنانى ئاو بۆ غوسڵ بریتیە لە دابەزینى ئاوى مەنى.

وە لە فەرموودەیەكدا دەفەرموێت: ((إذا جلس بين شعبها الأربع ثم جهدها فقد وجب الغسل))(2).
 واتە: ئەگەر پیاو لە نێوان چوارپەلى خێزانەكەیدا دانیشت و هەوڵى لەگەڵدا دا ئەوا غوسڵ واجب دەبێت، ئەگەریش ئاو دانەبەزێت.

وە ئەم بابەتە - جیماع بەبێ ئاوهاتنەوە- حوكمەكەى نەزانراوە لاى زۆرێك لە خەڵكى، تەنانەت خەڵكى وا هەیە چەندین هەفتە و مانگى بەسەردا تێپەڕ دەبێت و جیماع لەگەڵ خێزانیدا دەكات و ئاوى نایەتەوەو غوسڵیش ناكات لەبەر نەزانین ونەفامى، ئەمەش ترسناكى خۆى هەیە، چونكە پێویست و واجبە مرۆڤ سنوورى شەرعى خوا بزانێت، بەوەى كە پیاو ئەگەر جیماعى لەگەڵ خێزانیدا كرد و با ئاویشی نەیەتەوە ئەوا غوسڵ لەسەر خۆى و خێزانى واجب دەبێت، لەبەر ئەو فەرموودەیەى كە پێشتر باسمان كرد. 
سێ یەم: دەرچونى خوێنى حەیز و زەیسانى، ئافرەت ئەگەر كەوتە حەیزەوە و دواتر پاك بوویەوە ئەوا غوسڵى لەسەر واجبە، لەبەر ئایەتى: (وَيَسْأَلونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذىً فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ) (البقرة:222) واتە: وە پرسیارت لێدەكەن ـ ئەى پەیامبەرى خوا ﷺ ـ لەبارەى خوێنى حەیز و سوڕى مانگانەى ئافرەتانەوە ـ كە بریتیە لەو خوێنەى لەڕەحمى ئافرەتانەوە دێتە دەرەوە بە فیترەت لە چەند كاتێكى دیاریكراودا ـ ؟ تۆش لەوەڵامدا پێیان بڵێ : ئەو خوێنە پیسیەكى قیزەونە ، و زیان دەگەیەنێت بەوەى كە نزیكى بكەوێتەوە ، بۆیە خۆتان بە دووربگرن لە جووتبون لەگەڵ ئافرەتان لەماوەى سوڕى مانگانەدا هەتا خوێنەكە دەبڕێتەوە ، جا ئەگەر خوێنەكە بڕایەوە ، و خۆیان پاككردەوە ، ئەوسا لەگەڵیاندا جووت ببن لەو شوێنەوەى كە خواى پەروەردگار بۆى حەڵاڵكردون ، كە پێشەوەیەتى نەك پاشەوەى . بێگومان خواى پەروەردگار ئەو بەندانەى خۆش دەوێت كە زۆر داواى لێخۆشبون دەكەن و زۆر تەوبە دەكەن ، و بەندە خۆپاكڕاگرانى خۆش دەوێت كە خۆیان لە خراپە و پیسى بەدوور دەگرن.

وە هەروەها لەبەر فەرمانى پێغەمبەرى خوا ﷺ كە فەرمانى كردووە ئافرەت ئەگەر بە ئەندازەى كاتى نەمانى خوێنى سوڕى مانگانە دانیشت و كۆتایی پێ هات ئەوا غوسڵ بكات، وە ئافرەتی زەیسانیش هەمان حاڵەتى هەیە كە غوسڵى لەسەرە. 
وە شێواز و چۆنێتى غوسڵ بۆ حەیز و زەیسانى هەمان شێوازى غوسڵى لەشگرانى هەیە، هەندێك لە زانایانیش بە سوننەتیان داناوە بۆ غوسڵى سوڕى مانگانە بە ئاوى نەبك (السدر) خۆیان بشۆن چونكە ئەوە باشترە بۆ پاكژكردنەوە و خاوێن بوونەوەى. 
هەروەها هەندێ لە زانایان یەكێكى تر لە هۆكار و پێویستیەكانى غوسڵ دەگەڕێننەوە بۆ مردن، بەبەڵگەى فەرمایشتى پێغەمبەرى خوا ﷺ بۆ ئەو ئافرەتانەى كە كچەكەى پێغەمبەریان شۆرد و پێیانى فەرموو: ((  اغسلنها ثلاثاً، أو خمساً، أو سبعاً، أو أكثر من ذلك إن رأيتن ذلك))(3) 
 واتە: سێ جار یان پێنج جار یان حەوت جار یان زیاتر بیشۆن ئەگەر بەباشتان زانى. وە هەروەها لە باسی بەسەرهاتى ئەو پیاوەى كە وڵاخەكەى فڕێى داو كوشتى لە عەرەفە و بەجلی ئیحرامەوە ئەوەبوو پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرمووى: (( اغسلوه بماء وسدر وكفنوه في ثوبيه))(4). 
 واتە: بە ئاو و سیدر بیشۆن و بە پۆشاكەكەى خۆى كفنى بكەن.

جا بۆیە ئەو زانایانە دەڵێن: مردن یەكێكە لە هۆكارەكان بۆ واجب بوونى غوسڵ، بەڵام واجبێتیەكە لێرەدا پەیوەستە بە كەسە زیندووەكانەوە، چونكە مردوو ئەركى لەسەر هەڵگیراوە بە مردنەكەى، بەڵام زیندووەكان لەسەریانە كە مردوەكەیان بشۆن لەبەر فەرمانى پێغەمبەرى خوا ﷺ بەو كارە. 

سەرچاوە : کتێبی فتاوى أرکان الإسلام ، زاناى پایەبەرز : محمد بن صالح العثیمین - رحمه الله - 

(1) أخرجه مسلم، كتاب الحيض، باب إنما الماء من الماء (343) .
(2) أخرجه البخاري، كتاب الغسل، باب إذا التقى الختانان، (291)، ومسلم، كتاب الحيض، باب نسبة الماء من الماء (348) .
(3) أخرجه البخاري، كتاب الجنائز، باب غسل الميت ووضوئه بالماء والسدر (1253)، ومسلم، كتاب الجنائز، باب في غسل الميت (939) .
(7) أخرجه البخاري، كتاب الجنائز، باب كيف يكفن المحرم (1267)، ومسلم، كتاب الحج، باب ما يفعل بالمحرم إذا مات (1206) .