نوێژى رێبوار دوو ركاتە لەو كاتەى كەلە شارى خۆى دەردەچێت هەتا دەگەڕێتەوەى بۆى، لەبەر وتەكەى عائیشە – رضي الله عنها – كە دەڵێـت: (( أول ما فرضت الصلاة فرضت ركعتين، فأقرت صلاة السفر وأتمت صلاة الحضر))، وفي رواية : (( وزيد في صلاة الحضر))^(١) واتە: یەكەم جار كە نوێژ فەرز بوو دوو ركات بوو، جا نوێژى سەفەر وەكو خۆى مایەوە (بەدوو ركاتى) و نوێژى كەسی نیشتەجێ تەواوكرا بۆ چوار ركات.
وە ئەنەسی كوڕى مالك ـ رضي الله عنه ـ  دەڵێت: ((خرجنا مع النبي ﷺ من المدينة إلى مكة فصلى ركعتين ركعتين حتى رجعنا إلى المدينة))^(٢)، واتە: لەگەڵ پێغەمبەرى خوادا  ـ ﷺ ـ  لە مەدینەوە دەرچووین وبەڕێكەوتین بۆ مەككە و هەتا گەڕاینەوە بۆ مەدینە پێغەمبەرى خوا  ـ ﷺ ـ  نوێژەكانى دوو ركات دوو ركات دەكرد.
بەڵام ئەگەر لەگەڵ ئیمامێكدا نوێژى كرد كە چوار ركاتى دەكرد ئەوا ئەمیش هەر چوار ركات دەكات، ئیتر لەسەرەتاوە گەیشتبێت بەنوێژەكە یاخود بەشێكى لەدەست چووبێت، لەبەر گشتێتى ئەو فەرموودەیەى كە پێغەمبەرى خوا  ـ ﷺ ـ  فەرموویەتى:  (( إذا سمعتم الإقامة فامشوا إلى الصلاة وعليكم السكينة والوقار، ولا تسرعوا، فما أدركتم فصلوا، وما فاتكم فأتموا))^(٢)واتە: ئەگەر بیستتان قامەت كرا ئەوا بەئارامى و قورسی وسەنگینیەوە بڕۆن بۆ نوێژ وپەلەپەل مەكەن، ئەوەى فریاى كەوتن نوێژبكەن و ئەوەش فریاى نەكەوتن دواتر تەواوى بكەن.
جا گشتێتى ئەو بەشەى كە دەفەرموێت: (( ما أدركتم فصلوا، وما فاتكم فأتموا)) ئەو رێبوارانەش دەگرێتەوە كەلە پشتى ئیمامێكەوە نوێژ دەكەن كە چوار ركات دەكات و جگە لەوانیش دەگرێتەوە. وە پرسیار كرا لە ابن عباس c كە بۆچی رێبوار دوو ركات دەكات ئەگەر خۆى بەتەنها نوێژ بكات بەڵام چوار ركات دەكات ئەگەر لە پشت ئیمامێكی موقیمەوە نوێژ بكــات؟ ئەویش ووتى: ئەوە سوننەتە.
وە نوێژى جەماعەت لەسەر كەسی رێبوار ناكەوێت و دەبێت بچێت بۆ جەماعەت، لەبەر ئەوەى خواى گەورە تەنانەت لەكاتى شەڕ وكوشتاریشدا فەرمانى پێ كردووە وفەرموویەتى: (وَإِذَا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ فَلْتَقُمْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَلْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذَا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِنْ وَرَائِكُمْ وَلْتَأْتِ طَائِفَةٌ أُخْرَى لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ ) (النساء:102) . واتە: وە ئەگەر لەگۆڕەپانى جەنگ بویت ـ ئەى پەیامبەرى خوا  ـ ﷺ ـ و ویستت پێش نوێژیان پێبكەى ، با كۆمەڵێكیان لەگەڵتا هەستن بۆ نوێژكردن ، و با چەكەكانیان بە دەستیانەوە بێت ، جا كاتێك ئەمانە چوونە سوژدەوە با ئەو كۆمەڵەیەى لە پاشتانەوەن ڕوبەڕوى دوژمن بوەستنەوە ، وكۆمەڵەى یەكەم ڕكاتى دووەمیان تەواو دەكەن و سەلام ئەدەنەوە ، پاشان كۆمەڵەكەى تر ـ كە نوێژیان دەست پێنەكردوە ـ دێن ، و ئیقتیدا بە نوێژەكەى تۆوە بكەن لەڕكاتى یەكەمیان ، پاشان خۆیان ڕكاتى دووەم بۆ خۆیان تەواو بكەن ، و با وریاى دوژمنەكانیان بن و چەكەكانیان بە دەستیانەوە بێت.  
جا بۆیە ئەگەر لەشوێنێكى ترى جگە لەشوێن و شارەكەى خۆى بوو ئەوا واجبە لەسەرى كە ئامادەى نوێژى جەماعەت بێت ئەگەر گوێى لە بانگ بوو، مەگەر دوور بێت یان ترسی لەدەستدانى هاورێكانى هەبێت، ئەوەش لەبەر ئەوەى دەقەكان هەموو ئاماژەن بۆ واجبێتى نوێژى جەماعەت لەسەر كەسێك كە گوێبیستى بانگ یان قامەت بێت.
سەبارەت بە نوێژە سوننەتەكانیش ئەوا كەسی رێبوار هەموو نوێژە سوننەتەكان دەكات جگە لە راتبەى نیوەڕۆ و مەغریب و عیشا، بەڵام هەریەك لە نوێژەكانى وەكو ویتر وشەونوێژ و چێشتەنگاو و دووركاتى بەیانى و جگە لەوانەیش دەكات.
بەڵام كۆكردنەوەى نوێژ (جەمع) ئەگەر بەڕێوە بوو ئەوا باشترە نیوەڕۆ و عەصر كۆبكاتەوە و مەغریب و عیشاش پێكەوە كۆبكاتەوە، ئیتر یان كۆكردنەوەو پێشخستن واتە عەصر بهێنێت بۆ لاى نیوەڕۆ یاخود كۆكردنەوەو دواخستن ئەوەش بەگوێرەى ئەوەى كامیانى بۆ دەگونجێت وئاسانە و هەركامیانى بۆ سووك وئاسان بوو ئەوا باشترە بۆى.
بەڵام ئەگەر بەڕێوە نەبوو وە نیشتەجێ بوو لە شوێنێك ئەوا نوێژەكان كۆناكاتەوە و ئەگەریش كۆیان بكاتەوە هیچی تێدا نییە، لەبەر ئەوەى هەردووكى لە پێغەمبەرى خواوە  ـ ﷺ ـ  هاتووە.
سەبارەت بە رۆژوى رێبوار لە رەمەزاندا باشتر وایە بەرۆژو بێت و ئەگەریش نەیگرێت ئاساییە وهیچی تێدا نییە، مەگەر رۆژو نەگرتن ئاسانتر بێت بۆى ئەوا باشترە، چونكە خواى گەورە پێى خۆشە روخصەتەكانى وەربگیرێت.
والحمد لله رب العالمين.
سەرچاوە : کتێبی فتاوى أرکان الإسلام: زاناى پایەبەرز : محمد بن صالح العثیمین - رحمه الله -

(١) أخرجه البخاري: كتاب تقصير الصلاة/ باب يقصر إذا خرج من موضعه (1090). ومسلم: كتاب صلاة المسافرين وقصرها/ باب صلاة المسافرين وقصرها(685).
(٢) أخرجه البخاري: كتاب تقصير الصلاة/ باب ما جاء في التقصير (1081). ومسلم: كتاب صلاة المسافرين وقصرها (693).
(٣) تقدم تخريجه .