ئایا حوكمى نزیكبونه‌وه چیه به‌سه‌ربڕینى ئاژه‌ڵ لاى گۆڕى پیاوچاكان وه‌ووتنى (به‌حه‌قى ئه‌م پیاو چاكه‌یه‌ت شیفاى نه‌خۆشمان بده یان فڵان ناخۆشیمان له‌سه‌ر لابده)؟
وه‌كو ئاشكرایه به‌به‌ڵگه‌ى قورئان وفه‌رمووده كه نزیك بوونه‌وه له خوا به‌سه‌ربڕینى ئاژه‌ڵ بۆ جگه له خوا له ئه‌ولیاو جن و بته‌كان و جگه له‌وانیش له هه‌ر دروستكراوێكى ترى خوا هاوبه‌ش بڕیاردانه بۆ خواى تاك و ته‌نها و كاروكرده‌وه‌ى نه‌فامى وهاوبه‌ش په‌یداكه‌ره‌كانه ، وه خواى په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێت:[ قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَاي وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ (162) لا شَرِيكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ (163) ] (الانعام)
وه (نسك) بریتیه له سه‌ربڕین, وه خواى په‌روه‌ردگار له‌م ئایه‌ته‌دا ڕوونى ده‌كاته‌وه كه سه‌ربڕین بۆ جگه له خوا هابه‌ش بڕیاردانه بۆ خوا وه‌كو نوێژكردن بۆ جگه له خوا, خواى په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێت:[ إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ (1) فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ ] خواى گه‌وره له‌م سوره‌ته پیرۆزه‌دا فه‌رمان ده‌كات كه نوێژوسه‌ربڕین بۆ په‌روه‌ردگارى بكات نه‌ك وه‌كو هاوبه‌ش بڕیارده‌ره‌كان كه سه‌ربڕین وسوجده‌بردنیان بۆ جگه له خوا بوو. وه خواى په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێت: [ وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِيَّاهُ ] (إسراء : 23).
واته : په‌روه‌ردگاری تۆ بڕیاریداوه كه جگه له‌و كه‌سی تر نه‌په‌رستن
وه‌كو ئاشكرایه به‌به‌ڵگه‌ى قورئان وفه‌رمووده كه نزیك بوونه‌وه له خوا به‌سه‌ربڕینى ئاژه‌ڵ بۆ جگه له خوا له ئه‌ولیاو جن و بته‌كان و جگه له‌وانیش له هه‌ر دروستكراوێكى ترى خوا هاوبه‌ش بڕیاردانه بۆ خواى تاك و ته‌نها و كاروكرده‌وه‌ى نه‌فامى وهاوبه‌ش په‌یداكه‌ره‌كانه, وه خواى په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێت:[ قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَاي وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ (162) لا شَرِيكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ (163) ] (الانعام)
وه (نسك) بریتیه له سه‌ربڕین ، وه خواى په‌روه‌ردگار له‌م ئایه‌ته‌دا ڕوونى ده‌كاته‌وه كه سه‌ربڕین بۆ جگه له خوا هابه‌ش بڕیاردانه بۆ خوا وه‌كو نوێژكردن بۆ جگه له خوا ، خواى په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێت:[ إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ (1) فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ ] خواى گه‌وره له‌م سوره‌ته پیرۆزه‌دا فه‌رمان ده‌كات كه نوێژوسه‌ربڕین بۆ په‌روه‌ردگارى بكات نه‌ك وه‌كو هاوبه‌ش بڕیارده‌ره‌كان كه سه‌ربڕین وسوجده‌بردنیان بۆ جگه له خوا بوو. وه خواى په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێت: [ وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِيَّاهُ ] (إسراء : 23).
واته : په‌روه‌ردگاری تۆ بڕیاریداوه كه جگه له‌و كه‌سی تر نه‌په‌رستن
وه خواى په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێت : [ وَمَا أُمِرُوا إِلاَّ لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ ] ( البينة: 5)
وه ئایه‌ت سه‌باره‌ت به‌م باسه زۆره, سه‌ربڕین بریتیه له په‌رستش بۆیه ته‌نها ده‌بێت بۆ خواى بكرێت.
وفي صحيح مسلم عن أميرالمؤمنين علي بن أبي طالب قال:قال رسول الله (ﷺ) :" لعن الله من ذبح لغيرالله"
به‌ڵام ووته‌ى كه‌سێك كه بڵێت: داوا له خوا ده‌كه‌م به حه‌قى پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) یان حه‌قى پیاوچاكان یان له‌به‌ر خاترى پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) یان پیاوچاكان ئه‌م ووتانه نابنه هاوبه‌ش بڕیاردان بۆخوا به‌ڵام بیدعه‌یه لاى زۆرینه‌ى زانایان وه هۆكارن بۆ شرك ،چونكه پاڕانه‌وه په‌رستنه وچۆنێتیه‌كه‌شى له‌و كارانه‌یه كه‌شیاوى ده‌ست لێدان وگۆڕین نین، وه‌له پێغه‌مبه‌ره‌وه (صلى الله علیه وسلم) هیچ فه‌رمووده‌یه‌ك نه‌هاتووه كه ڕێگه به‌م جۆره كارانه بدات ، وه دروست نیه بۆ موسڵمانیش كه هۆكارو وه‌سیله‌یه‌ك دابهێنن كه خوا ڕێگه‌ى پێ نه‌دابێت, لقوله تعالى [ أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنْ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ ] (شورى: 21 )
وه له‌به‌ر فه‌رمووده‌ى پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) كه ده‌فه‌رموێت " من أَحدث في أَمرنا هذا ما ليس منهُ فهو رد" متفق على صحته.
وفي رواية لمسلم و علقها البخاري في صحيحه جازماً بها:" من عمل عملاً ليس عليه أَمرنا فهو رد" وه واتاى ووته‌ى "فهو رد" واته ده‌درێته‌وه به‌سه‌ر خاوه‌نه‌كه‌یدا و وه‌رناگیرێت, بۆیه ئه‌ركى موسڵمانانه كه په‌یوه‌ست بن به‌وه‌ى خوا ڕه‌واى داوه بۆمان و ووریا بین له‌وه‌ى كه خه‌ڵك دایده‌هێنێت له دیندا.
به‌ڵام ته‌وه‌سولى ڕێگه پێدراو بریته له داواكردن له خوا به ناووسیفاته به‌رز وپیرۆزه‌كانى و به‌یه‌كخواپه‌رستى و به‌كرده‌وه چاكه‌كان؛ له‌وانه ئیمان به‌خواو به پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ى (صلى الله علیه وسلم) و خۆشه‌ویستى خواو پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ى (صلى الله علیه وسلم) و هاوشێوه‌كانیان له كرده‌وه‌ى چاك وخێر وه به‌ڵگه‌ش له‌سه‌ر ئه‌مه زۆره, له‌وانه:
وته‌ى خواى گه‌وره [ وَلِلَّهِ الأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا ] (اعراف: 180).
واته: خواى گه‌وره هه‌رچى ناوى جوانه هه‌یه‌تى جا به‌و ناوانه لێی بپاڕێنه‌وه.
وه هه‌روه‌ها پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) گوێى لێبوو كه پیاوێك ده‌یوت " اللهُم إِنِّي أسأَلُكَ بِأَني أشهد أنك أنتَ اللهُ لاإله إلاَّأنت الأحد الصمد الذي لم يلد ولم يولد ولم يكن له كفواً أحد" فقال (ﷺ) " لقد سأل الله باسمه الذي إذا سئل به أعطى, وإذا دعىَ بهِ أَجاب" أخرجه أهل السنن الأربع وصححه ابن حبان.
واته: خوایه من به‌ڕاستى داوات لێ ده‌كه‌م به‌وه‌ى كه شایه‌تى ئه‌ده‌م كه‌تۆ به‌ڕاستى ئه‌و خوایه‌ى كه‌كه‌س جگه له‌تۆ شایه‌نى په‌رستن نیه وه‌تۆ تاك وبێ نیازو هیچ كه‌سێكت لێ نه‌بووه وله‌هیچ كه‌سیش نه‌بوویت وه كه‌س هاوشێوه‌و هاوشانى تۆ نیه.جا پێغه‌مبه‌ر(صلى الله علیه وسلم) فه‌رمووى: ئه‌وپیاوه به‌و ناوه‌ى خوا داواى له‌خوا كرد كه‌ئه‌گه‌ر به‌و ناوه داواى بكه‌یت ئه‌تداتێ وه‌ئه‌گه‌ر لێى بپاڕێیته‌وه وه‌ڵامت ئه‌داته‌وه.
وه یه‌كێكى تر له‌به‌ڵگه‌كان بریتیه له‌و فه‌رمووده‌یه‌ى كه‌باسى سێ كه‌سه‌كه ده‌كات كه داوایان له خوا كرد به كرده‌وه چاكه‌كانیان:
یه‌كه‌میان داواى له‌خوا كرد به گوێڕایه‌ڵى و چاكه‌ى بۆ دایك وباوكى
دووه‌میان به خۆگرتنه‌وه‌ى له زیناوداوێن پیسى دواى ئه‌وه‌ى كه ده‌شیتوانى ئه‌نجامى بدات
سێهه‌میان به كۆكردنه‌وه وهه‌ڵگرتنى كرێى كرێكارێك وپاشان پێدانه‌وه‌ى, بۆیه خواى گه‌وره داواكانیانى وه‌رگرت و ئه‌و تاوێره‌ى كه به‌ر ئه‌شكه‌وته‌كه‌ى لێگرتبوون به ئیزنى خوا لاچوو ئه‌مانیش ده‌ربازبوون وئه‌و ناخۆشیه‌یان له‌سه‌ر لاچوو, وه‌ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌ش صه‌حیحه.
وەڵامى زاناى پایەبەرز : شێخ عبدالعزیز بن عبدالله بن باز - رحمه الله -
لە کتێبی : شرح الصدور بفتاوى القبور
بیدعە چیە؟ چۆن بیناسین؟ جۆرەکانى چین؟ هۆكارەكانی درووست بوونی چین؟ چۆن خۆمان بپارێزین؟ زيانەکانى چین؟حوكمى مانه‌وه له‌سه‌ر گۆڕدروست کردنی خواردن و دابەش کردنی لەڕۆژی یادی لەدایک بوونی پێغەمبەردا صلی الله علیه وسلم بیدعەکانى مانگى موحەڕەم چین؟حوكمى ئاهەنگ گێڕان بەبۆنەى جەژنى دایكەوە
