پیاوچاكێك له شاره‌كه‌ماندا مردووه‌و جێگایه‌یه‌ك له‌سه‌ر گۆڕه‌كه‌ى دروستكراوه و بووه به خوو نه‌ریت له‌ناوماندا كه‌هه‌موو ساڵێك له‌كاتێكدا به‌پیاو و ئافره‌ته‌وه ده‌ڕۆین بۆ سه‌ر گۆڕه‌كه‌و سێ ڕۆژ ده‌مێنینه‌وه له‌سه‌رى و وه‌سف وستایش وزیكرو باسى چاكه‌ى مردووه‌كه ده‌كه‌ین ، تكایه ڕوونكردنه‌وه‌مان بده‌نێ سه‌باره‌ت به دروستێتى ئه‌م كاره.
ئه‌م كاره دروست نیه ، به‌ڵكو بریتیه له داهێنراوێك كه‌خه‌ڵك دایهێناوه، دروست نیه هیچ بینایه‌یه‌ك له‌سه‌ر گۆڕ دروست بكرێت مزگه‌وت بێت یان گومه‌ز یان هه‌رناوێكى ترى هه‌بێت. وه گۆڕه‌كان له‌سه‌رده‌مى پێغه‌مبه‌رو صلى الله علیه وسلم هاوه‌ڵانیدا له گۆڕستانى به‌قیع وجگه له‌ویش هه‌موو دیارو به‌ده‌ره‌وه بوون وهیچ بینایه‌كیان له‌سه‌ر نه‌بوو وه پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم نه‌هى كردووه له بینادروستكردن له‌سه‌رگۆڕو به‌رزكردنه‌وه‌ى و ده‌فه‌رموێت " لعن الله اليهود والنصارى اتخذوا قبور أنبيائهم مساجد" متفق على صحته.
ئه‌م كاره دروست نیه ، به‌ڵكو بریتیه له داهێنراوێك كه‌خه‌ڵك دایهێناوه، دروست نیه هیچ بینایه‌یه‌ك له‌سه‌ر گۆڕ دروست بكرێت مزگه‌وت بێت یان گومه‌ز یان هه‌رناوێكى ترى هه‌بێت. وه گۆڕه‌كان له‌سه‌رده‌مى پێغه‌مبه‌رو صلى الله علیه وسلم هاوه‌ڵانیدا له گۆڕستانى به‌قیع وجگه له‌ویش هه‌موو دیارو به‌ده‌ره‌وه بوون وهیچ بینایه‌كیان له‌سه‌ر نه‌بوو وه پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم نه‌هى كردووه له بینادروستكردن له‌سه‌رگۆڕو به‌رزكردنه‌وه‌ى و ده‌فه‌رموێت " لعن الله اليهود والنصارى اتخذوا قبور أنبيائهم مساجد" متفق على صحته.
وقال جابر بن عبدالله الأنصاري رضي الله عنه :" نهى رسول الله (ﷺ) ان يجصص القبر, وأن يقعد عليه, وأن يبنى عليه" رواه مسلم في صحيحه.
بۆیه بینا دروستكردن له‌سه‌ر گۆڕ و به‌رزكردنه‌وه‌ى و ڕازاندنه‌وه‌وبابه‌تى جوانكارى پێوه هه‌ڵواسین و په‌رده هه‌موو ئه‌مانه مونكه‌رن وهۆكارێك ن بۆ هاوبه‌ش په‌یداكردن بۆ خوا, وه به‌م شێوه‌یه سه‌ردانكردنى گۆڕستان وه‌كو پرسیاركار باسى كرد به‌مه‌به‌ستى مانه‌وه له‌لایداو زیكرو خوارده‌مه‌نى خواردن و ده‌ست پێداهێنانى و پاڕانه‌وه لاى و نوێژكردن لایدا هه‌موو ئه‌مانه داهێنراون ودروست نیه, به‌ڵكو شێوه دروسته‌كه‌ى ئه‌وه‌یه كه سه‌ردانى گۆڕ بكرێت به‌مه‌به‌ستى بیرخستنه‌وه‌و پاڕانه‌وه له‌خودا بۆیان وبه‌زه‌یی نواندن بۆیان وپاشان به‌جێهێشتنیان.
وه سوننه‌ته بۆئه‌و كه‌سه‌ى كه‌سه‌ردانى گۆڕستان ده‌كات بڵێت " السلام عليكم أهل الديار من المؤمنين والمسلمين, وإنا إن شاءالله بكم لاحقون, نسأل الله لنا ولكم العافية, يرحم الله المستقدمين منا والمستأخرين"
واته: سه‌لامى خواتان لێ بێ ئه‌ى ئه‌وكه‌سانه‌ى كه له كۆمه‌ڵێ ماڵن(مه‌به‌ستى گۆڕه‌كان بوو)له‌موسوڵمانان وباوه‌ڕداران به‌ویستى خوا ئێمه‌ش ئه‌گه‌ین پێتان،داواى سه‌لامه‌تى له‌ئاگرى دۆزه‌خ بۆخۆمان وئێوه‌ش ئه‌كه‌ین، خواى گه‌وره ڕه‌حم به‌وكه‌سانه‌مان بكات كه‌پێشكه‌وت ومردن وه‌له‌وانه‌شمان كه‌دواكه‌وتوون وماون. وه وێنه‌ى ئه‌مانه له نزاكان, ئه‌مه ئه‌و شێوه‌یه‌یه كه پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) هاوه‌لێنى له‌سه‌ر فێركردووه.
وروى الترمذي عن ابن عباس قال: مر النبي (ﷺ) على قبور المدينة فقال:" السلام عليكم يا أهل القبور, يغفرالله لنا ولكم انتم سلفنا ونحن بالأثر".
واته: پێغه‌مبه‌ر(صلى الله علیه وسلم) داى به‌لاى گۆڕه‌كانى مه‌دینه‌دا وفه‌رمووى: سه‌لامتان لێ بێ ئه‌ى خاوه‌نى گۆڕه‌كان، خوا له‌ئێمه‌و ئێوه‌ش خۆش بێت،ئێوه پێشمان كه‌وتن وئێمه‌ش به‌دوا تانه‌وه‌ین.
به‌ڵام مانه‌وه لاى گۆڕ به‌مه‌به‌ستى خواردن وخواردنه‌وه‌و زیكرو نوێژكردن وقورئان خوێندن هه‌موو ئه‌مانه نادروستن وهیچ بنچینه‌یه‌كیان له‌شه‌رعدا نیه. به‌ڵام پاڕانه‌وه له مردوو داواكردن لێیان هه‌موو ئه‌مانه هاوبه‌ش بڕیاردانى گه‌وره‌ن بۆ خواو, وه ئه‌مانه له كرده‌وه‌ى بت په‌رسته‌كانى سه‌رده‌مى پێغه‌مبه‌رن( صلى الله علیه وسلم) .
پێویسته له‌وجۆره كارانه وریابین و خه‌ڵكیش بێداربكه‌ینه‌وه و چاوڕۆشنیان بكه‌ین له‌دیندا به زانست بۆ ئه‌وه‌ى پارێزراوبن له‌و هاوبه‌ش بڕیاردانه زیانبه‌خشه, ئه‌مه‌ش ئه‌ركى زانایانه كه منه‌تى ناوه به‌سه‌ریان له تێگه‌یشتن له‌دین و زانینى ئه‌وه‌ى كه خوا پێغه‌مبه‌رانى پێ ڕه‌وانه كردووه, هه‌ر وه‌ك خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت :[ ادعُ إلى سَبيلِ رَبِّكَ بِالحِكْمَةِ وَالمَوْعِظَةِ الحَسَنَةِ وَجَادِلهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ] (النحل: 125)
واته: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه وسلم،( ئه‌ی ئیماندار) بانگه‌واز بكه بۆ لای به‌رنامه‌و ڕێبازی په‌روه‌ردگارت به‌حیكمه‌ت و دانایی (بۆ هه‌ندێك) و ئامۆژگاری جوان و به‌جێ، (بۆ هه‌ندێكی تر)و گفتو گۆو موجاده‌له به‌جوانترین شێوه (له‌گه‌ڵ هه‌ندێكی تردا به تایبه‌تی خاوه‌ن كتێبه‌كان).
وه هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت : [ وَلَقَدْ بَعَثْنا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولاً أَنِ عْبُدُاللهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ ] (النحل: 36)
واته: سوێند به خوا بێگومان ئێمه له‌ناو هه‌ر گه‌ل و نه‌ته‌وه‌یه‌كدا پێغه‌مبه‌رێكمان ڕه‌وانه‌كردووه‌و پێمان ڕاگه‌یاندووه كه پێیان بڵێت: ته‌نها خوا بپه‌رستن، خۆتان دووره په‌رێز بگرن له هه‌موو په‌رستراوێكی تر.
وه هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت: [ قُلْ هَذِهِ سَبِيلي أَدْعُو إِلَى اللهِ عَلى بَصِيرَةٍ أَنا وَمَنِ اتَّبَعَنِي وَسُبْحَانَ اللهِ وَمَاأَنا مِنَ المُشْرِكِينَ] (یوسف: 108)
واته:(ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه وسلم! تۆ) بڵێ: ئا ئه‌مه ڕێگه‌و ڕێبازمه: من و شوێنكه‌وتوانم بانگ ده‌كه‌ین بۆ لای خوای په‌روه‌ردگار له‌سه‌ر بنچینه‌و بناغه‌یه‌كی ڕوون و ئاشكرا، پاكی و بێگه‌ردیش بۆ زاتی په‌روه‌ردگاره، من هیچ كاتێك له موشریك و هاوه‌ڵگه‌ران نیم.
وه هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت: [ وَمَنْ أَحسَنُ قَوْلاً مِّمَّنْ دَعَا إِلَى اللهِ وَعَمِلَ صَالِحَاً وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ المُسْلِمِيْنَ ] (فێلت: 33)
واته: جا كێ له‌و كه‌سه جوان گفتار ترو قسه‌ی به‌جێ تره كه بانگه‌وازی كردووه بۆ لای خوا، كاروكرده‌وه‌ی چاكیشی ئه‌نجام داوه، وتوشیه‌تی: به‌ڕاستی من له ڕیزی موسڵماناندام.
ئایه‌ت له‌م باره‌یه‌وه زۆره.وه كاتێكیش كه پێغه‌مبه‌ر( ﷺ ) معاذى نارد بۆ یه‌مه‌ن پێی فه‌رموو:
"إنك تأتي قوماً من أهل الكتاب فادعهم إلى أن يشهدوا أن لاإله إلاَّ الله وأنَ محمد رسول الله" وفي رواية للبخاري رحمه الله " فادعهم إلى أن يوحدوا الله فإن هم أجابوك لذلك فأعلمهم أن الله افترض عليهم خمس صلوات في كل يوم وليلة, فإن هم أجابوك لذلك فأعلمهم أن الله افترض عليهم صدقة في أموالهم تؤخذ من أغنيائهم فترد على فقرائهم, فإن أجابوك لذلك فإياك وكرائم أموالهم, واتق دعوة المظلوم فإنه ليس بينها وبين الله حجاب " متفق على صحته.
واته: تۆ ئه‌چى بۆلاى گه‌لێك له خاوه‌ن كتێبه‌كان جا بانگیان بكه بۆ ئه‌وه‌ى كه‌شایه‌تى بده‌ن كه‌جگه له‌خواى گه‌وره هیچ كه‌سێكى تر شایه‌نى په‌رستن نیه وه‌موحه‌مه‌دیش پێغه‌مبه‌رى خوایه. وه‌له‌گێڕانه‌وه‌كه‌ى بوخاریدا هاتووه "جاداوایان لێ بكه كه‌خوا به‌تاكى بپه‌رستن جائه‌گه‌ر وه‌ڵامیان دایته‌وه بۆئه‌مه فێریان بكه كه‌خواى گه‌وره پێنج نوێژى له‌سه‌ر فه‌رز كردوون له‌هه‌موو شه‌وو ڕۆژێكدا جائه‌گه‌ر وه‌ڵامیان بۆ ئه‌مه دایته‌وه فێریان بكه كه‌خواى گه‌وره خێرى له‌ماڵه‌كانیان(واته : زه‌كات) فه‌رزكردووه كه له ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانیان وه‌رده‌گیرێت و ئه‌درێ به‌هه‌ژاره‌كانیان جا ئه‌گه‌ر وه‌لاَمیان بۆ ئه‌مه‌دایته‌وه. ووریابه‌و دوور بكه‌وه له‌ماڵه به‌نرخه‌كانیان، وه‌خۆت بپارێزه له‌نزاو دوعاى سته‌م لێ كراو چونكه له نێوان ئه‌و وخواى گه‌وره‌دا هیچ په‌رده و ڕێگرێك نیه.
فه‌رمانى پێكرد كه‌به‌بانگه‌واز بۆلاى یه‌كخواپه‌رستى ده‌ست پێبكات وخۆپاراستن له هاوبه‌ش بڕیاردان بۆ خوا له‌گه‌ڵ باوه‌ڕهێنان به پێغه‌مبه‌رو شاهێدى دان به په‌یامه‌كه‌ى. به‌هۆى ئه‌وه‌وه زانرا كه بانگه‌وازكردن بۆ چاككردنى بیروباوه‌ڕو پاراستنى له‌پێش هه‌موو ئه‌حكامه‌كانى تره‌وه‌ن؛چونكه بیروباوه‌ڕ بنه‌ڕه‌ته‌و ئه‌حكامه‌كانى ترى له‌سه‌ر داده‌مه‌زرێت, هه‌ر وه‌ك خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت: [ وَلَوا أشْرَكُوا لَحَبِطَ عَنْهُمْ مَّاكانُوا يَعْمَلُونَ ] الأنعام:88 .
وه هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت : [ وَلَقَدْ أُوْحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الخَاسِرِينَ ] زمر: 65 وه‌ئایه‌تى تریش له‌م باره‌یه‌وه زۆره.
وەڵامى زاناى پایەبەرز : شێخ عبدالعزیز بن عبدالله بن باز - رحمه الله -
لە کتێبی : شرح الصدور بفتاوى القبور
دووڕووى (نیفاق) و جۆرەکانى و نیشانەکانى کەسی مونافیق حوکمـی خوێندنەوەی بورجەکان چ کاتێک شوێنکەوتنی هەواو ئارەزوو دەبێتە هاوبەش بڕیاردانی گەورە و چ کاتێک دەبێتە تاوان ؟ئامۆژگارى ئاراستەى ئەو كەسانە بكەن كەسەردانى قەبران دەكەن ونەزریان بۆ ئەنجام ئەدەنحوکمى ئەو کەسە چیە کە مرۆڤێک بە خوا و پێغەمبەرى خۆى بزانێ
