بەڵێ جارى واهەیە سووك دەكرێت چونكە پێغەمبەرى خوا  ﷺ  بەلاى دوو گۆڕدا تێپەڕبوو فەرمووى:
((إنهما ليعذبان، وما يعذبان في كبير، بلى إنه كبير، أما أحدهما فكان لا يستبرئ)) أو قال: ((لا يستتر من البول، وأما الآخر فكان يمشي بالنميمة)) ثم أخذ جريدة رطبة فشقها نصفين فغرز في كل قبر واحدة وقال: ((لعله يخفف عنهما ما لم ييبسا))^(١)
 واتە: (خاوەنى ئەم دوو گۆڕە ئێستا سزا دەدرێن و لەسەر شتانێكیش سزا دەدرێن كە ((بەلاى خۆیانەوە)) گەورە نین، نەخێر بەڵكو گەورەن، جا یەكێكیان خۆى پاك نەدەكردەوە لە میز و ئەوى تریشیان قسەى دەهێناو دەبرد لەنێو خەڵكیدا)، پاشان دوو پەلى دارخورماى تەڕى هێنا و هەریەكەیانى لەسەر گۆڕێك چەقاند وفەرمووى: ( بەڵكو سزاكەیان لەسەر سووك بكرێت هەتا ئەم دوو پەلە تەڕن و ووشك نەبونەتەوە). ئەمەش بەڵگەیە لەسەر ئەوەى دەشێت سزاى گۆڕ سووك بكرێت لەسەر مردوەكە، بەڵام پەیوەندى ئەو دوو پەلە دارخورمایە چیە بە سووك كردنى سزا لەسەر ئەو دوو كەسە؟
1- ووتراوە: چونكە ئەو دوو پەلە دارخورمایە تەسبیحات دەكەن هەتا تەڕبن و وشك نەبنەوە، وە تەسبیحاتیش سزا لەسەر مردوى ناوگۆڕ سووك دەكات، وە لەسەر ئەم هۆكارە – كە دەكرێت دوور بێت – دەڵێن كەوابوو سوننەتە مرۆڤ بچێتە سەر گۆڕستان و تەسبیحات بكات لەپێناو سووك بوونى سزاى ناو گۆڕ لەسەر مردوو.
2- هەندێ لە زانایان ووتویانە: ئەم لێكدانەوەیە لاوازە چونكە ئەو دوو پەلە دارخورمایە ئەگەر تەڕیش نەبن هەر تەسبیحات دەكەن لەبەر ئەم ئایەتە:(تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالأَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ) (الإسراء: من الآية44)
واتە: ئاسمانەكان وزەویش پاكى وبآگەردى خواى پەروەردگار ڕادەگەیەنن(تەسبیحاتى دەكەن)، وئەوانەش كەلەنیوانیاندان لەهەموو دروست كراوەكانى ، وە هەموو شتێك لەم بوونەوەرەدا پاكى وبآگەردى خواى پەروەردگار ڕادەگەیەنێت لەگەڵ ستایسش وشوكرانەبژێركردنی ، ــ بەڵام ئەى خەڵكینە ــ ئێوە لێیان تآناگەن ، خواى پاك وبآگەردیش حەلیمە بەرامبەر بەندەكانى ، پەلەناكات لەسزادانى ئەوانەى كە سەرپێچى دەكەن ، و لێبوردەیشە بەرامبەریان. وە تەسبیحى وردەبەرد بیستراوە لەبەردەمى پێغەمبەرى خوادا  ﷺ  لەگەڵ ئەوەى كە زیخ و وردەبەرد ووشكیشن، كەوابوو هۆكارەكە چییە؟
هۆكارەكە: ئەوەیە كە پێغەمبەرى خوا  ﷺ  ئومێدى وایە لە خوا كە هەتا ئەو دوو پەلە دارخورمایە تەڕن و تەڕاییان تێدایە بەڵكو خواى میهرەبان سزاى ئەو دوو كەسە سووك بكات، واتە ماوەكە زۆر نییە و درێژ نییە، ئەوەش لەبەر ئاگاداركردنەوە لەو كارانەى كە كردبوویان، چونكە تاوانەكانیان گەورەبوون وەكو لەریواتەكەدا هاتووە كە دەفەرموێت: ((بلى إنه كبير)) كە یەكێكیان خۆى پاك نەدەكردەوە لە میز، وە ئاشكرایشە كە ئەگەر خۆى پاك نەكردبێتەوە لە میز كەواتە بەبێ پاكوخاوێنى و بەبێ دەستنوێژ نوێژى كردووە، وە ئەوەى تریشیان قسەهێنان و بردنى دەكرد و نێوانى خەڵكى تێك دەدا و دوژمنایەتى وڕق وكینەى دەخستە نێوانیانەوە، جا كارەكە گەورەیە لەڕاستیدا، جا ئەوە نزیكترە لە حەق وڕاستیەوە كە ئەوكارەى پێغەمبەرى خوا  ﷺ  شەفاعەتێكى كاتى بووە وەكو وریاكردنەوە وئاگاداركردنەوەیەك بۆ ئوممەت نەوەك بەخیلی بێت لەلایەن پێغەمبەرەوە بە شەفاعەت كردنى هەمیشەیی.
وە بەسەرسامیەوە و ڕەدكردنەوەى ئەو ووتەیە دەڵێین: هەندێ لە زانایان - عفا الله عنهم – دەڵێن سوننەتە مرۆڤ پەل یان لقەدارێكى تەڕ یان هاوشێوەى ئەوە لەسەر گۆڕ دابنێت بەئومێدى سووككردنى سزاى ناوگۆڕ لەسەر مردووەكە، بەڵام لەڕاستیدا ئەم قسەیە زۆر دوورە لە حەق وصەوابەوە و ئەو كارە دروست نییە لەبەر چەند هۆكارێك:
یەكەم: ئێمە پێمان ڕانەگەینراوە كە ئەو مردووە سزا دەدرێت بەپێچەوانەى پێغەمبەرەوە  ﷺ  .   
دووەم: ئێمە ئەگەر ئەو كارە بكەین ئەوا خراپەمان بەرانبەر بە مردووەكە كردووە، چونكە گومانى خراپمان پێى بردووە كە سزا دەدرێت، جا ئێمە چوزانین لەوانەیە لە ناو خۆشی ونازونیعەمەتدا بێت، وەدوور نییە كە ئەو مردووە لەوانە بێت كە خواى گەورە لێى خۆش بووبێت و لەپێش مردنى سەركەوتوی كردبێت بۆ تۆبە و بەپاكیەوە وەفاتى كردبێت، جا لەو كاتەشدا شایەنى سزادان نییە.
سێ یەم: ئەم بۆچوونە پێچەوانەى حاڵى سەلەفی صالحە لەكاتێكدا ئەوان زۆر زاناتر و شارەزاتر بوون بە شەریعەتى خوا كەچى یەكێك لە هاوەڵان ئەو كارەیان نەكرد، جا چۆن ئێمە بیكەین.
چوارەم: خواى گەورە لەوە چاكترى بۆ ڕەوا داوین ئەویش ئەوەیە كە هەركات پێغەمبەرى خوا  ﷺ  لە ناشتنى مردوو دەبوویەوە لەسەرى دەوەستا و دەیفەرموو: "استغفروا لأخيكم واسألوا له التثبيت فإنه الآن يسأل"^(٢) واتە: داواى لێخۆشبوون بۆ براكەتان بكەن و داوا بكەن خوا دامەزراو وزمان پاراوى بكات چونكە ئەو ئێستا پرسیارى لێ دەكرێت.

سەرچاوە : کتێبی فتاوى أرکان الإسلام: زاناى پایەبەرز : محمد بن صالح العثیمین - رحمه الله –

(١) أخرجه البخاري، كتاب الجنائز باب عذاب القبر من الغيبة والبول (1378)، ومسلم كتاب الطهارة، باب الدليل على نجاسة البول ووجوب الاستبراء منه (292).
(٢) رواه أبو داود، كتاب الجنائز، باب الاستغفار عند القبر للميت في وقت الانصراف (3221).