یەکەم : لەبەهەشتدا شەو و ڕۆژ و مانگ و خۆر نی یە ، خەڵکەکەی بەبەردەوامی لە نور و ڕوناکیدان ، و هەست بەشەو دەکەن بەئەندازەی ئەوەی کە پەردەکان دادەدەنەوە ،و دەرگاکان دادەخرێت ، وەهەروەها هەست بە ئەندازەی ڕۆژ دەکەن بەلابردنی پەردەکان و کردنەوەی دەرگاکان.

وەئەوەی هاتووە لەبارەی سبەینان و ئێواران و هەینی و ئەمانەوە ، مەبەست لێی ئەندازەی کاتەکەیەتی لەدونیادا .

خوای پەروەردگار فەرموویەتی: ( وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِيهَا بُكْرَةً وَعَشِيًّا ) مريم/62 .
واتە: وه‌ هه‌موو به‌یانیان و ئێوارانێك ڕزق و ڕۆزی خۆیان پێ ئه‌درێ (هه‌رچه‌نده‌ له‌به‌هه‌شتدا شه‌و ورۆژ نیه‌و ژیانێكى هه‌میشه‌ییه‌و نورو روناكیه‌و هه‌موو كات له‌ نازو نیعمه‌تدان). 

ئیمامی القرطبي ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەڵێت: ئایەتی ( وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِيهَا بُكْرَةً وَعَشِيًّا) : واتە: ئەوانەی کەحەزیان لێیەتی لەخواردن وخواردنەوە ، لەبەیانیان وئێواراندا ، واتە: لەئەندازە و مودەی ئەو دوو کاتەدا ، چونكه لەوێ نە بەیانی و نە ئێوارە بوونی نی یە .
وە زانایان دەڵێن: لەبەهەشتدا شەو و ڕۆژ نی یە ، بەڵکو ئەوان لەنورێکی بەردەوامدان وهەست بەشەو دەکەن بەئەندازەی ئەوەی کەپەردەکان دادەدەن ،ودەرگاکان دادەخەن ، وەهەروەها هەست بەئەندازەی ڕۆژ دەکەن بەلابردنی پەردەکان وکردنەوەی دەرگاکان.
 أبو الفرج الجوزي والمهدوي باسی ئەمەیان کردووە.
 "تفسير القرطبي" (11/ 126).

وە ئیمامی شەنقیتی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەڵێت : " فەرمایشتی خوای پەروەردگار لەم ئایەتەدا : ( وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِيهَا بُكْرَةً وَعَشِيًّا)، پرسیارێکی ڕوونی تێدایە ، ئەوەش ئەوەیە بوترێت: هۆکار چی یە باسی شەو وڕۆژ کراوە لەکاتێکدا بەهەشت ڕوناکیەکی بەردەوامە وشەوی تێدا نی یە  ؟.

زانایان چەند جۆرە وەڵامێکی ئەم پرسیارەیان داوەتەوە:

یەکەم: مەبەست لەبەیانیان وئێوارن: 
ئەندازەی ئەو کاتەیە ، وەک ئایەتی: (غدوها شهر ورواحها شهر)

 وەڵامی دووەم: عەرەب لەو زەمانەدا پێی وا بووە ئەوەی نانی سبەینان وئێوارانی دەس کەوێت ، ئەوا لەنیعمەتدایە ، بۆیە ئەم ئایەتە دابەزی وەک هەڵنانیان ، هەرچەند لەبەهەشتدا زۆر لەوە زیاتر هەیە ، ئەمە لە (قتادة، والحسن، ويحيى بن أبي كثير)ـەوە گێڕدراوەتەوە.

وەڵامی سێیەم: عەرەب کاتێ بیان ویستایە بڵێن بەردەوام لەجێگەیەکین کەلیمەی ( بەیانیان و ئێوارەیان) بەکار دەهێنا ودەیان گوت: من لە لای فڵانم لەبەیانیان وئێواراندا ، مەبەستان ئەوەبوو بەردەوام لای ئەون ومەبەستیان تەنها ئەو دوو کاتە نی یە  .

وەڵامی چوارەم: (البکرة) کاتی زووی بەیانی ئەو کاتە بێت کەپێش سەرقاڵ بوونیانە بەخۆشی و لەزەتەکانیانەوە، و(العشي): کاتی لێ بوونەوە بێت لەخۆشی ولەزەتەکانیان ، چونکە ماوەیەک دەکەوێتە نێوانیان و لەحاڵەتێکەوە دەچن بۆ حاڵەتێکی تر .
 "أضواء البيان" (3/ 470).

دووەم:

بینینی خودا لەلایەن باوەڕدارانەوە لەڕۆژی هەینی دایە ، لەسەحیحی مسلم (2833)دا هاتووە ئەنەسی کوڕی مالیک لەپێغەمبەری خواوە صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ گێڕاویەتیەوە ودەڵێت: (إِنَّ فِي الْجَنَّةِ لَسُوقًا، يَأْتُونَهَا كُلَّ جُمُعَةٍ، فَتَهُبُّ رِيحُ الشَّمَالِ فَتَحْثُو فِي وُجُوهِهِمْ وَثِيَابِهِمْ، فَيَزْدَادُونَ حُسْنًا وَجَمَالًا، فَيَرْجِعُونَ إِلَى أَهْلِيهِمْ ، وَقَدِ ازْدَادُوا حُسْنًا وَجَمَالًا، فَيَقُولُ لَهُمْ أَهْلُوهُمْ: وَاللهِ لَقَدِ ازْدَدْتُمْ بَعْدَنَا حُسْنًا وَجَمَالًا، فَيَقُولُونَ: وَأَنْتُمْ، وَاللهِ لَقَدِ ازْدَدْتُمْ بَعْدَنَا حُسْنًا وَجَمَالًا).
واتە: لەبەهەشتدا بازاڕێک هەیە لەڕۆژانی هەینی دا بۆی دەچن بایەک لەباکورە هەڵدەکات و دەدا لەدەم وچاو وجلەکانیان ، ودەگەڕێنەوە بۆلای خێزانەکانیان ،وئەوەندەی تر جوان دەبنەوە ، خێزانەکانیان پێیان دەڵێن: سوێند بەخودا زۆر جوان وقەشەنگ تر بوون ، ئەوانیش دەڵێن: ئێوەش بەهەمان شێوە ، سوێند بەخودا زۆر جوان وقەشەنگ تر بوون.

ئیمامی النووي ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەڵێت: " واتای: ( يأتونها كل جمعة) : واتە: بەئەندازەی  هەموو ڕۆژێکی هەینی لەهەموو حەفتەیەکدا ، لەوێ حەفتەی حەقیقی نی یە  . "شرح مسلم" (17/ 170).

وە الملا علي القاري دوای نەقڵ کردنی قسەکەی( النووي) دەڵێت: " دەڵێم:  شەو وڕۆژ بەدادانی پەردە ولابردنی دەزانرێت هەروەک لەهەندێ لەخەبەرەکاندا هاتووە ، بەمە ڕۆژی هەینی وڕۆژانی جەژنە دەزانرێت ، وئەو سەردان ویەکتر بینینەی کەبەو هۆیەوە دروست دەبێت .
"مرقاة المفاتيح" (9/ 3580).

بەکورتی دەتوانین بڵێین:
لەبەهەشتدا شەو و ڕۆژ نی یە و هەموو نور وڕوناکیە و بۆیە باسی بەیانیان و ئێواران کراوە وەک نموونەیە بەڵکو خەڵک لێی تێ بگەن و لایان غەریب نەبێت ، واللە ٲعلم.