سزاى ئەو كەسەى كە جلى شۆڕ دەكاتەوە بە مەبەستى لووت بەرزى و خۆبەگەورەزانین ئەوەیە كە خواى گەورە لە رۆژى دواییدا تەماشاى ناكات و قسەى لەگەڵدا ناكات و پاكى ناكاتەوە وسزایەكى بە ئازارى بۆ هەیە.

بەڵام سزاى ئەو كەسەى كە مەبەستى لووت بەرزى و خۆبەگەورەزانین نییە ئەوەیە كە ئەوەندەى شۆڕبۆتەوە لەخوار قولەپێكانەوە سزا دەدرێت بە ئاگر، چونكە پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: ((ثلاثة لا يكلمهم الله يوم القيامة، ولا ينظر إليهم، ولا يزكيهم ولهم عذاب أليم: المسبل، والمنان، والمنفق سلعته بالحلف الكاذب))^(١) 
واتە: سێ جۆر كەس هەن كە خواى گەورە لە رۆژى دواییدا قسەیان لەگەڵ ناكات و سەیریان ناكات و پاكیان ناكاتەوە وسزایەكى بەئازاریان بۆ هەیە ئەوانیش: كەسی جلشۆڕ و منەتكار و ئەو كەسەى كەبە سوێندى درۆ شمەكەكەى دەفرۆشێت.

وە هەروەها پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: ((من جر ثوبه خيلاء لم ينظر الله إليه يوم القيامة))^(٢)

 واتە: ئەو كەسەى كە بە فەخر وخۆبەگەورەزانینەوە جلەكەى شۆڕبكاتەوە ئەوا خواى گەورە سەیرى ناكات لە رۆژى دواییدا.

بەڵام ئەو كەسەى كەمەبەستى فەخر و خۆبەگەورەزانین نییە لە جل شۆڕیەكەیدا ئەوا لە صەحیحى بوخاریدا هاتووە لە فەرموودەكەى ئەبو هورەیرەوە رضي الله عنه  لە پێغەمبەرى خواوە ﷺ كە فەرموویەتى: ((ما أسفل من الكعبين من الإزار ففي النار))^(٣)

 واتە: ئەو جلەى كەلە خوار قولەپێكانەوەیە ئەوا لەناو ئاگردایە. جا لێرەدا پەیوەستى نەكرد بە فەخر وخۆبەگەورەزانینەوە، وە ڕاستیش نییە كە پەیوەست بكرێت بەوەوە بینا لەسەر فەرموودەكەى پێشوو، چونكە ئەبوسەعیدى خودرى رضي الله عنه  دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: ((أزرةُ المؤمن إلى نصف الساق ولا حرج –أو قال-: لا جناح عليه فيها بينه وبين الكعبين، وما كان أسفل من ذلك فهو في النار، ومن جر إزاره بطراً لم ينظر الله إليه يوم القيامة))^(٤) رواه مالك، وأبو داود، والنسائي، وابن ماجه، وابن حبان في صحيحه ذكره في كتاب الترغيب والترهيب في الترغيب في القميص ص88 ج3 واتە: ئەندازە وسنورى جلى خوارەوەى كەسی باوەڕدار هەتا نیوەى قاچێتى و هیچی تێدا نییە وتاوانبار نابێت ئەگەر جلەكەى لەنێوان قاچ و قولەپێیدا بێت، بەڵام لە قولەپێ بە خوار ئەوا لە ئاگردایە و ئەو كەسەشی جلەكەى شۆڕ بكاتەوە بە مەبەستى فەخر وخۆبەگەورەزانینەوە ئەوا خواى گەورە لەرۆژى دواییدا سەیرى ناكات.

ئەوەش لەبەر ئەوەى ئەو دوو كاروكردارە جیاوازن و سزاكەشیان جیاوازە، وە هەركاتیش حوكم و هۆكار جیاوازبوون ئەوا حەملى موتڵەق بۆ سەر موقەیەد نابێت لەبەر ئەوەى دژەوانە و پێچەوانەى یەكتر ڕوودەدات.

وە ئەوەشى بیانو بۆ خۆى دەهێنێتەوە بە هۆى فەرموودەكەى ئەبوبەكرەوە رضي الله عنه  ئەوا پێى دەڵێین: ئەو فەرموودەیە بەڵگە نییە بۆت و بیانونییە بەدەستەوە لە دوو ڕووەوە:

ڕووى یەكەم: ئەبوبەكر رضي الله عنه  ووتى: ((إن أحد شقي ثوبي يسترخي إلا أن أتعاهد ذلك منه ..))^(٥).

 واتە: لایەكى جلەكەم هەر شۆڕدەبێتەوە مەگەر بەرزى بكەمەوە ... بۆیە ئەو جلەكەى خۆى بە ئارەزوومەندانە شۆڕنەكردەوە بەڵكو دادەبەزى و دەهاتە خوارەوە لەگەڵ ئەوەشدا ئەو هەمیشە هەڵى دەكێشا بۆ سەرەوە. جا ئەوانەى كە جلیان شۆڕدەكەنەوە و لافی ئەوە لێ دەدەن كە مەبەستیان فەخر و شانازى نییە ئەوا پێیان دەڵێین: ئەگەر مەبەستتان لە جل شۆڕیەكەتان بۆ خوار قوولەپێ فەخر وشانازى نەبێت ئەوا بەئەندازەى ئەو دابەزینە سزا دەدرێن بە ئاگر، وە ئەگەریش جل شۆڕیەكەتان بۆ فەخر وشانازى بێت ئەوا بەسزایەكى لەوە گەورەتر سزا دەدرێن كە خواى گەورە قسەتان لەگەڵدا ناكات و تەماشاتان ناكات و پاكتان ناكاتەوە و سزایەكى سەختیشتان بۆ هەیە.

ڕووى دووەم: ئەبوبەكر رضي الله عنه  پێغەمبەرى خوا ﷺ پاكانەى(تەزكیە) بۆكرد كە ئەو لەو جۆرە كەسانە نییە بۆ فەخر وخۆبەگەورەزانین جل شۆڕبكاتەوە، جا كەس لەو جۆرە كەسانەى كە جلیان شۆڕدەكەنەوە ئەو تەزكیەیان بۆ دراوە؟ بەڵام بەداخەوە شەیتان دەرگاى شوێن كەوتنى (متشابە) دەكاتەوە بۆ كەسانێك بۆ ئەوەى بیانوو بهێننەوە بۆ خۆیان و كارەكەیان. والله يهدي من يشاء إلى صراط مستقيم، نسأل الله لنا ولهم الهداية والعافية . حرر في 29/6/1399هـ .

سەرچاوە : کتێبی فتاوى أرکان الإسلام: زاناى پایەبەرز : محمد بن صالح العثیمین - رحمه الله –