بسم الله الرحمن الرحیم

سوپاس و ستایش بۆ خواى گەورە وە درودو سڵاو لە سەر گیانى پێغەمبەرى خوا وە لەسەر خێزان و كەس وكارى ئیماندارو هاوەڵان و شوێن كەوتوانى تا رۆژى دوایى.
پێشەكى سوپاسى هەستى بەڕێزتان دەكەین كە خۆشحاڵى خۆتت دەربڕیوە سەبارەت بە دانانى ئەم سایتە، داواكارین هەمووان پێی بەهرە مەند سود بەخش ببن، وە ڕێگەیەكیش بێت بۆ ناساندنى ئیسلامى ڕاستەقینە بە موسڵمانانى كورد زوبان ـ ئامین ـ.
براى بەڕێزمان كات كە ژیانى موسڵمان دەگرێتەوە،گرنگىیەكى تایبەتى هەیە لە لاى خواى پەروەردگار، بۆیە دەبینین مرۆڤى بەرپرسیار كردووە لەوەى كە ئەو گەوهەرە بەنرخە چۆن، و لە چیدا سەرفى بكات بیباتە سەر ؟
خواى پەروەردگار فەرموویەتى: [وَالْعَصْرِ ] (سورة العصر) واتە: سوێند بێت بە كات و زەمانە، یان بەكاتى تایبەت بە عەسر.
ئاشكراشە كە ئەم سوێند خواردنەش لە لایەن خواى پەروەردگارەوە بە كات و زەمانە، بەڵگەو نیشانەیە لە سەر گرنگى كات، بۆیە سوێندى پێدەخوات.
وە پێغەمبەرى خواش لەو بارەیەوە فەرموویەتى: "لا تزول قدما ابن آدم يوم القيامة من عند ربه حتى يسأل عن خمس....عن عمره فيما أفناه، وعن شبابه فيما أبلاه،.." صححه العلامة الألباني في السلسلة الصحيحة، برقم(946)
واتە: هیچ بەندەیەك لە بەندەكانى خواى پەروەردگار هەنگاو هەڵناگرێت تاكو پرسیارى لێ نەكرێت سەبارەت بە پێنج شت (لە هەندێك ڕیوایەتدا هاتووە: بە چوار شت)
سەبارەت بە تەمەنى لە چیدا سەرفى كردووە، و سەبارەت بە لاوێتى لە چیدا بە سەرى بردووە ؟
جا توخوا برام: پێش ئەوەى وەڵامى پرسیارەكەت بدەمەوە، كە ئەو كردارانە حەرامن یان نە ؟!بە هەر بیانوویەكەوە بێت ؟!!
ئایا شیاوە موسڵمان كاتى زێڕینى خۆى بەو كارە پڕ و پوچانەوە بە سەر بەرێت ؟!یان پێویستە لە باشترین كار و كرداردا بە سەرى بەرێت، كە ببێتە هۆى بە دەست هێنانى ڕەزامەندى پەروەردگار، و گەیشتن بە بەهەشتى بەرین، و ڕزگار بوون لە ئاگرى دۆزەخى هەتا هەتایى، و بێتە سودمەندى موسڵمانان، و پێشخستنیان لە بوارە جۆر بەجۆرەكانى ژیانى دونیا ؟!
برام: پێشەكى وەڵامەكەتم لە لا ڕوون و ئاشكرایە، و دڵنیام جارێكى تریش بیر لەوە ناكەیتەوە كە كە بەڵگەى ئەوەم بۆ بێنیتەوە كە ئەگەر ئەو ئیشانە ئەنجام نەدەم دەبێت خەریكى باسكردنى ئەم و ئەو دەبەم، یان سەیرى نامووسى ئەم و ئەو دەبیت، چونكە ئەگەر موسڵمان بۆ ئەوە هەوڵبدات كە من و تۆش باوەڕمان پێ یە و باسمان لێ وە كرد، ئەوا ئەو كاتە كاتى ئەوەمان نابێت كە باسى ئەم و ئەو بكەین، و سەیرى نامووسى ئەم و ئەو بكەین، بەڵكو هەست بە بەرپرسیاى دەكەین لە هەموو چركەیەكى ژیانمان هەروەكو لە فەرموودەكەى سەرەوە دا هاتووە (...عن عمره فيما أفناه، وعن شبابه فيما أبلاه،..) لەو كاتەشدا دڵخۆش دەبین بە وڵامەكەمان.
دواى ئەم پێشەكى یە دەڵێم: كردنى دومینە و شەترەنج و دامە و تاوڵى وهەموو یاریەكى هاوشێوەى ئەمانە هەموو حەرام و قەدەغەكراون، چونكە هۆكارى بەفیڕۆدانى كاتن و نانەوەى ڕق و كینە و دژایەتى یە لە نێوان ئەنجام دەرانیدا، هۆكارى دوركەوتنەوەیە لە نوێژ و یادى خوا، هەروەكو خواى پەروەردگار فەرموویەتى: [يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ * إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ ] (سورة المائدة 90-91)
پێشەوا (الطبري) لە ڕاڤەى ئەم ئایەتەدا فەرموویەتى: ((إنما يُريد لكم الشيطانُ شربَ الخمر والمياسرةَ بالقِدَاح، ويحسِّن ذلك لكم، إرادةً منه أن يوقع بينكم العَداوَة والبغضاءَ في شربكم الخمر ومياسرتكم بالقداح، ليعادي بعضكم بعضًا، ويبغِّض بعضَكم إلى بعض، فيشتِّت أمركم بعد تأليف الله بينكم بالإيمان، وجمعه بينكم بأخوّة الإسلام، [وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللّهِ] ، يقول: ويصرفكم بغلبة هذه الخمر بسكرها إياكم عليكم، وباشتغالكم بهذا الميسر، [عَن ذِكْرِ اللّهِ] الذي به صلاح دنياكم وآخرتكم، [ وَعَنِ الصَّلاَةِ] التي فرضها عليكم ربكم، فهل أنتم منتهون)) تفسير الطبري ج 10 ص 565
واتە: شەیتان ئەیەوێت لەو شتانەى كە باسكراون لە ئایەتەكەدا، بۆتانى بڕازێنێتەوە، بۆ ئەوەى دژایەتى بخاتە نێوانتانەوە، و لەو شتانەدا، بۆ ئەوەى كە دژایەتى یەكتر بكەن و ڕقتان لە یەكتر بێت، و پەرتەوازەتان بكات، دواى ئەوەى كە باوەڕ كۆى كردوونەتەوە، كردوونى بە براى یەكتر بە موسڵمان بوونتان، و هەر بەو كارانەشە كە لە ئایەتەكەدا قەدەغەكراون دوورتان دەخاتەوە لە یادى خوا، و
نوێژكردنەكانتان، جا ئێوە واز دەهێنن ؟!
وە لە (تفسير القرآن العظيم) دا هاتووە كە علی كوڕى أبو طالب (رضي الله عنه) فەرموویەتى: ((الشَطْرَنج من الميسر)) ج 3 ص 178. واتە: شیترەنجیش لە (میسر) دەژمێردرێت.
هەروەها پێشەوا (ابن كثير) فەرموویەتى: ((وقال القاسم بن محمد: كل ما ألهى عن ذكر الله وعن الصلاة، فهو من الميسر)) (تفسير ابن كثير: ج / 3ص 178)، واتە: هەموو شتێك كە لە یادى خوا و نوێژ بێ ئاگا بكات، بە (میسر) دەژمێردرێت.
هەروەها فەرموویەتى: ((وأما الشطرنج فقد قال عبد الله بن عمر: أنه شرّ من النرد. وتقدم عن علي أنه قال: هو من الميسر، ونص على تحريمه مالك، وأبو حنيفة، وأحمد، وكرهه الشافعي، رحمهم الله تعالى)) (تفسير ابن كثير -ج 3 / ص 179)
.واتە: سەبارەت بە شیترەنج عبدالله ى كوڕى عمر فەرموویەتى: ئەوا شترەنج لە زاران خراپ ترە، وە پێشتریش باسى ئەوەمان كرد كە علی (رضي الله عنه) فەرموویەتى: جۆرێكە لە میسر، پێشەوایان: (مالك)، و (أحمد)، و (أبو حنيفة) بەڕەحەت بن، بە حەرامیان داناوە، و پێشەوا (الشافعي) یش بە مەكرووهى داناوە، ڕەحمەتى خوا لە هەموویان بێت.
تێبینى: بەكارهێنانى ووشەى (المكروه) لە لاى زانایان و پێشەوایانى كۆنمان، زۆربەى جار بە مەبەستى حەرام دێت، هەروەكو شێخى پایەبەرزى ئسلام (ابن القیم) فەرموویەتى " وغلط كثير من المتأخرين من أتباع الأئمة على أئمتهم بسبب ذلك، حيث تورع الأئمة عن إطلاق لفظ التحريم، وأطلقوا لفظ الكراهة، فنفى المتأخرون التحريم عما أطلق عليه الأئمة، ثم سهل عليهم لفظ الكراهة، وخفت مؤنته عليهم فحمله بعضهم على التنزيه فحصل بسببه غلط عظيم على الشريعة، وعلى الأئمة " (إعلام الموقعين 1 / 39)
واتە: زۆر لە پاشینان، لە شوێن كەوتوانى پێشەوایانى ئیسلام بە هۆى ئەوەوە بە هەڵەدا چوون، لە كاتێك دا پێشەوایان خۆیان گرتۆتەوە لە بەكار ووشەى حەرام، و لە جیاتىدا ووشەى مەكرهیان بە كارهێناوە، بۆیە دەبینین ئەوانەى كە لە پاش ئەوان هاتوون، هیچ لەو كردار و گوفتارانەیان بە حەرام دانەناوە كە ووشەى مەكروهیان بۆ بەكارهێنراوە، بەمەش ووشەى مەكروهیان لە لا ئاسان بووە، و لێكدانەوەشیان لەلا ئاسان بووە، بەڵكو: ووتویانە: بۆ كەراهەتى (تنزیه) ى یە بۆیە بە هۆیەوە هەڵەیەكى زۆر دراوەتە پاڵ ئاینى ئیسلامى پیرۆز، و ئەو پێشەوا بەرێزانەش !
وە لە فەرموودەشدا هاتووە كە پێغەمبەرى خوا (ﷺ) فەرموویەتى "من لعب بالنرد فقد عصى الله ورسوله " (الموطأ (2/958) والمسند (4/394) وسنن أبي داود برقم (4938) وسنن ابن ماجة برقم (3762) وحسنه العلامة الألباني في: صحيح الجامع، برقم 6529 ).
واتە: هەركەسێك یارى بە تاوڵى بكات، ئەوا سەرپێچى خوا و پێغەمبەرەكەى كردووە.
وە فەرموویەتى: " من لعب بالنَّرْدَشير فكأنما صَبَغ يده في لحم خنزير ودَمه ". (صحيح مسلم، برقم 2260)
واتە: هەركەسێك یارى بە تاوڵى بكات، وەكو ئەوەیە دەستى خستبێتە گۆشتى بەراز و خوێنەكەیەوە
كەواتە براى موسڵمان: كاتە زێڕینەكانت بە شتێكەوە مەشغوڵ بكەى، سودى دونیا و دوا ڕۆژى خۆت و موسڵمانانى تێدا بێت، وە ئەوەش زۆر ناشیاو و ناقۆڵایە كە بووترێت: ئەگەر ئەمە نەكەم دەڕۆم سەیرى
نامووسى ئەم و ئەو دەكەم !!! ئەى ئەگەر ئەو تاوانەت دەست نەكەوێت، ئایا چ تاوانێكى تر هەڵدەبژێریت ؟!!! ڕەنگە ئەم جارەیان نۆبەى كوشتنى ئەم و ئەو بێت !!! یان ستەم كردن لەم و لەو لە كاتێكیشدا دەزانیت هەمووى تاوان و سەرپێچى كردنى خواى پەروەردگارە، ئەم بیانوو هێنانەوەش عەرەب ووەتەنى: ((العذر أقبح من الذنب))، واتە: بیانووەكە لە ئەنجامدانى تاوانەكە ناشرینترە.
داواكارم لە پەروەردگار من و ئێوەش بپارێزێت لەو تاوانە، و واشمان لێ نەكات كە بە بیانووى ناقۆڵا و نا درووست تاوان بۆ خۆمان بشەرعێنین، بەڵكو دەبێت بزانین تاوان هەر تاوانە، بە هەر بڕوبیانوویەكەوە بێت، هەر پەروەردگاریشە وەڵام دەرەوەى بەندەكانى و بەتواناشە بە سەر ئەو كارەدا.
وَآخِرُ دَعْوَانا أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
لە لایەن مامۆستا (عدنان بارام) ەوە وەڵام دراوەتەوە