لەو فەرموودانەى كە سەبارەت بە فەزڵ و چاكەى مانگى موحەڕەم هاتوون :
1 ـ لە (أبو هريرة) (رضي الله عنه) دەگێڕنەوە كە فەرموویەتى: پێغەمبەرى خوا (ﷺ) فەرموویەتى: " أفضل الصيام بعد رمضان، شهر الله المحرم... " (2)
واتە: باشترینى ڕۆژووەكان دواى ڕۆژووى ڕەمەزان ڕۆژووى مانگى موحەڕەمە.
2 ـ وە لە (ابن عباس) (رضي الله عنه) دەگێڕنەوە كە فەرموویەتى: پێغەمبەرى خوا (ﷺ) كۆچى كرد بۆ مەدینە بینى گاورەكان (الیهود) عاشورا بە ڕۆژوو دەبن، ئەویش فەرمووى: " ما هذا ؟ " ئەمانە بۆچى بە ڕۆژوو دەبن ؟
پێیان فەرموو:
ئەمە ڕۆژێكى پیرۆزە، ئەمە ئەو ڕۆژەیە كە خواى پەروەردگار بەنى ئیسرائیلى لە دەستى دووژمنەكەیان ڕزگار كرد، پێغەمبەر (موسى) ش تیدا بە ڕۆژوو بووە
ئەویش فەرمووى: " فأنا أحق بموسى منكم، فصامه وأمر بصيامه "، واتە: من لە پێشترم لە ئێوە بە موسى، بۆیە بە ڕۆژوو بوو تیایدا، فرمانیشى كرد بە ڕۆژوو گرتنى. (2)
3 ـ هەروەها لە (ابن عباس) (رضي الله عنه) دەگێڕنەوە كە فەرموویەتى : " مَا رَأَيْتُ النَّبِىَّ (ﷺ) يَتَحَرَّى صِيَامَ يَوْمٍ فَضَّلَهُ عَلَى غَيْڕهِ، إِلاَّ هَذَا الْيَوْمَ يَوْمَ عَاشُورَاءَ وَهَذَا الشَّهْرَ. يَعْنِى شَهْرَ رَمَضَانَ " (3) .
واتە: نەمبینیوە پێغەمبەرى خوا (ﷺ) بەدواى ڕۆژێكدا گەڕابێت بۆ ڕۆژوو گرتنى ـ كە بە پێشترى دانابێت لە ڕۆژەكانى تر ـ ئەم ڕۆژە نەبێت ـ كە ڕۆژى عاشورایە ـ و ئەم مانگە، كە مانگى ڕەمەزانە.
4 ـ وە لە (أبو قتادة‌) (رضي الله عنه) دەگێڕنەوە كە فەرموویەتى: پێغەمبەرى خوا (ﷺ) فەرموویەتى: "...، وصيام يوم عاشوراء أحتسب على الله أن يكفِّر السنة التي قبله " (4)
واتە: وە ڕۆژووى ڕۆژى عاشوراش داواكارم لە لاى خواى پەروەردگار تاوانى ساڵكى پێش خۆى بسڕێتەوە.
5 ـ هەروەها لە (ابن عباس) (رضي الله عنه) دەگێڕنەوە كە فەرموویەتى: " ئەو كاتەە كە پێغەمبەرى خوا (ﷺ) ڕۆژى كە ڕۆژووى عاشوراى گرت، و فەرمانى كرد بە ڕۆژوو گرتنى، پێیان ووت: ئەى پێغەمبەرى خوا ! ئەمە ڕۆژێكە گاور و خاچ پەرستان بە گەورەى دادەنەن، پێغەمبەرى خواش (ﷺ) فەرمووى: " فإذا كان العام المقبل، إن شاء الله، صمنا اليوم التاسع "، ئەگەر ساڵى داهاتوو دا بێت، ڕۆژى نۆیەمیش بە ڕۆژوو دەبین. ڕاوى دەڵێت: ساڵى داهاتوو بەسەردا نەهات پێغەمبەرى خوا (ﷺ) كۆچى دواى كرد. وە لە ڕیوایەتێكى تردا هاتووە: " لئن بقيت إلى قابل لأصومن التاسع " (5)
لە كۆى ئەم فەرموودانە ئەوەمان بۆ ئاشكرا دەبێت كە:
1- گرتنى ڕۆژوو لەم مانگەدا بە گشتى سوننەتە .
2- و بە باشترین ڕۆژووش دادەنرێت لە نێو مانگەكانى ترى ساڵ جگە لە مانگى ڕەمەزان نەبێت.
3- بە تایبەت ڕۆژى دەیەمى كە پێی دەووترێت عاشورا .
4- پێغەمبەرى خواش لە ڕۆژانى تر زیاتر بەدوایدا گەڕاوە.
5- و خێرەكەشى سڕینەوەى تاوانى ساڵێكى پێش خۆیەتى .
6- نۆیەمیشى لە گەڵدا دەگیرێت بۆ پێچەوانە بوونەوەى گاور و خاچ پەرستان .
7- حیكمەت و بۆنەى بە ڕۆژوو بوون تێدا بریتیە لە ڕزگار كردنى خواى پەروەردگار بۆ بەنى ئیسرائیل لە دەستى دووژمنەكەیان كە فیرعەونى سەكەش و دارو دەستەكەی بوون.

مامۆستا عدنان بارام

========================

(1) (رواه الإمام أحمد في مسنده (2/ 303)، و رواه مسلم في صحيحه (3/821) كتاب الصيام، حديث رقم: 1163).
(2) (متفق عليه).
(3) (رواه البخاري في صحيحه مع فتح الباري (4/245) كتاب الصوم، حديث رقم: 2006).
(4) (رواه أحمد في مسنده (5/ 296، 297)، و رواه مسلم في صحيحه (3/818، 819) كتاب الصيام).
(5) (رواه الإمام أحمد في مسنده (1/ 236)، و رواه مسلم في صحيحه (2/797، 798) كتاب الصيام، حديث رقم: 1134).