بسم الله الرحمن الرحیم
سوپاس و ستایش بۆ خواى گەورە وە درودو سڵاو لە سەر گیانى پێغەمبەرى خوا وە لەسەر خێزان و كەس وكارى ئیماندارو هاوەڵان و شوێن كەوتوانى تا رۆژى دوایى.
ئەو دوعا و نزایانەى کە تایبەتن بە کاتى باو باران و هەورە بروسکە بریتین لە :
یەکەم : (نزا و پاڕانه‌وه‌ی با) (1)
«اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا, وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا»( 2) .
واته: (خودایه من داوای خێر و باشه‌كه‌ییت لێده‌كه‌م و په‌ناشت پێده‌گرم له شه‌ڕ و زیانه‌كه‌ی) .
«اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا، وَخَيْرَ مَا فِيْهَا, وَخَيْرَ مَا أُرْسِلَتْ بِهِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا, وَشَرِّ مَا فِيْهَا, وَشَرِّ مَا أُرْسِلَتْ بِهِ»(3 ) .
واته: (خودایه من داوای خێر و باشه‌كه‌ییت لێده‌كه‌م و ئه‌و باشه‌یه‌ش، كه تیایه‌تی و باشه‌ی ئه‌وه‌یش كه پێوه‌ی نێردراوه، هه‌روه‌ها په‌نات پێده‌گرم له زیانه‌كه‌ی و ئه‌و زیانه‌ش، كه تیایه‌تی و ئه‌و زیانه‌ش، كه پێوه‌ی نێردراوه) .
دووەم : (نزاكردن له كاتی هه‌وره بروسكه‌دا)
«سُبْحَانَ الَّذِي يُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَالْمَلاَئِكَةُ مِنْ خِيْفَتِهِ»(4 ) .
واته: (پاك و بێگه‌ردی بۆ ئه‌و خودایه‌ی، كه هه‌وره بروسكه‌كان ته‌سبیحات و سوپاسگوزارى ده‌كه‌ن و فریشته‌كانیش ته‌سبیحاتى ده‌كه‌ن له ترسیدا) .
سێیەم : (له نزاكانی باران بارین)
«اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَيْثًا مُغِيْثًا مَرِيْئًا مَرِيْعًا, نَافِعًا غَيْرَ ضَارّ, عَاجِلاً غَيْرَ آجِلٍ»( 5) .
واته: (خودایه بۆمان ببارێنه بارانێكی زۆری له‌سه‌ر خۆی به سوودی سه‌وزكه‌ری به سوودی بێ زیان، به‌م زوانه و دوا خستنی تێدا نه‌بێت) .
«اللَّهُمَّ أَغِثْنَا, اللَّهُمَّ أَغِثْنَا، اللَّهُمَّ أَغِثْنَا»( 6) .
واته: (خودایه بارانمان بۆ ببارێنه، خودایه بارانمان بۆ ببارێنه، خودایه بارانمان بۆ ببارێنه) .
«اللَّهُمَّ اسْقِ عِبَادَكَ, وَبَهَائِمَكَ, وَانْشُرْ رَحْمَتَكَ, وَأَحْيِ بَلَدَكَ الْمَيِّتَ»( 7) .
واته: (خودایه به‌نده‌كان و گیان له به‌ره‌كانت تێر ئاو بكه و ڕه‌حم و به‌زه‌یی خۆت بڵاو بكه‌ره‌وه و زه‌ویه مردوه‌كه‌ی خۆشت زیندوو بكه‌ره‌وه) .
چوارەم : (نزاكردن لە کاتى باران باريندا)
«اللَّهُمَّ صَيِّبًا نَافِعًا»(8 ) .
واتە : (خودای داواى بارانێکى بەسودت لێ دەکەم)
پێنجەم : (ویردی دوای باران بارین)
«مُطِرْنَا بِفَضْلِ اللهِ وَرَحْمَتِهِ»( 9) .
واته: (خودای گه‌وره بارانی بۆ باراندین به فه‌زڵ و گه‌وره‌یی و ڕه‌حمه‌ت و به‌زه‌یی خۆی).
شەشەم : (له نزاكانی نه‌مانی باران)
«اللَّهُمَّ حَوَالَيْنَا وَلاَ عَلَيْنَا، اللَّهُمَّ عَلَى الآكَامِ وَالظِّرَابِ, وَبُطُونِ الأَوْدِيَةِ, وَمَنَابِتِ الشَّجَرِ»( 10) .
واته: (خودایه باران له چوار ده‌ورمان ببارێنه نه‌ك له‌سه‌رمان، خودایه له‌سه‌ر گرد و ته‌پۆڵكه و ناو دۆڵ و باخ و دره‌خته‌كان ببارێنه)
حەوتەم : (نزای بینینی مانگی یه‌ك شه‌وه)
«الله أكبر, اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالأَمْنِ وَالإِيْمَانِ, وَالسَلاَمَةِ وَالإِسْلاَمِ, [وَالتَّوْفِيْقِ لِمَا تُحِبُ رَبَّنَا وَتَرْضَى], رَبَّنَا وَرَبُّكَ اللهُ»(11 )(12 ) .
واته: (خودا گه‌وره‌ترینه، خودایه بینینمان بۆ مانگی یه‌ك شه‌وه په‌یوه‌ست بكه به ئه‌من و ئاسایش و ئیمان و باوه‌ڕ و سه‌لامه‌تی و ئیسلامه‌تی و ڕێ نیشانده‌ر بۆ ئه‌و شته‌ی، كه خودامان خۆشی ده‌وێت و پێی ڕازیه، ئه‌ی مانگی یه‌ك شه‌وه په‌روه‌ردگاری ئێمه و په‌روه‌ردگاری تۆش ته‌نیا به‌س (الله)یه) .
==========
1- پێغه‌مبه‌ری خودا (صلى الله علیه وسلم) ده‌فه‌رمووێت: (الريح من روح الله تأتي بالرحمة و تأتي بالعذاب فإذا رأيتموها فلا تسبوها و اسألوا الله خيرها و استعيذوا بالله من شرها) [وصححه الألباني في صحيح الجامع (3564)].
واته: (با له لایه‌ن خوداوه‌یه، هه‌نێك جار خودا ده‌یهێنێت به ڕه‌حمه‌ت و هه‌ندێك جاریش به سزا، كاتێك، كه بینیتان جوێنی پێ مه‌ده‌ن، داوای باشه‌كه‌ی بكه‌ن له خودا و په‌ناش بگرن به خودا له خراپه‌كه‌ی) .
تێبینی:- له كورده‌واری خۆماندا كاتێك، كه بایه‌كی توند و به‌هێز دێت پێی ده‌ڵێن: (ڕه‌شه با) به‌كار هێنانی ئه‌م ده‌سته‌واژه‌یه دروست نیه و نابێت، چونكه جوێندانه به با، هه‌ر وه‌كو له فه‌رمووده‌كه‌شدا هاتووه جوێندان به با درووس نییه و نابێت (والله أعلم) .
2 - أخرجه أبو داود 4 / 326 وابن ماجه 2 / 1228 وانظر صحيح ابن ماجه 2 / 305 {وصححه الألباني في صحيح الجامع (3564) وصحابي الحديث هو أبو هريرة (رضي الله عنه)}.
3 - مسلم 2 / 616 والبخاري 4 / 76 {وصحابية الحديث هي عائشة (رضي الله عنها)}.
4 - عبد الله ی كوڕی الزبیر (ڕه‌زای خودایان لێبێت) كاتێك كه گوێی له ده‌نگی هه‌وره بروسكه ده‌بوو ده‌یگوت: . . . « الحديث , الموطأ 2 / 992 وقال الألباني صحيح الإسناد موقوفا .
5 - أبو داود 1 / 303 وصححه الألباني في صحيح أبي داود 1 / 216 {وصحابي الحديث هو جابر بن عبد الله (رضي الله عنهما)}.
6 - البخاري 1 / 224 ومسلم 2 / 613 {وصحابي الحديث هو أنس بن مالك (رضي الله عنه)}.
7 - أبو داود 1 / 305 وحسنه الألباني في صحيح أبي داود 1 / 218 {وصحابي الحديث هو عبد الله بن عمرو بن العاص (رضي الله عنه)}.
8 - البخاري مع الفتح 2 / 518 {وصحابية الحديث هي عائشة (رضي الله عنها)}.
9 - البخاري 1 / 205 ومسلم 1 / 83 {وصحابي الحديث هو زيد بن خالد الجهني (رضي الله عنه)}.
10 - البخاري 1 / 224 ومسلم 2 / 614 {وصحابي الحديث هو أنس بن مالك (رضي الله عنه)}.
11 - الترمذي 5 / 504 والدارمي بلفظه 1 / 336 وانظر صحيح الترمذي 3 / 157 {وحسنه الألباني في صحيح الجامع (4726)، وما بين المعكوفين ضعفه الأباني في ضعيف الجامع (4404) وصحابي الحديث هو عبد الله بن عمر (رضي الله عنهما)}.
12 - زانای پایه به‌رزی ئیسلام و پێشه‌وا محمد ناصر الدين الألباني (رحمه الله) لە (الكلم الطيب 162) دا ده‌فه‌رمووێت: (زۆرێك له خه‌ڵكی كاتێك، كه ئه‌م نزایه ده‌خوێنن سه‌یری مانگ ده‌كه‌ن... ئه‌مانه هیچی دروست و شه‌رعی نییه، به‌ڵكو له شه‌ریعه‌تدا هاتووه، كه له كاتی دوعادا ده‌بێت ڕوو بكرێته قیبله، هه‌روه‌ها له‌وه‌ش ئاشكرا تر ئه‌وه‌یه، كه (ئیبن ئه‌بی شه‌یبه) ده‌گێڕێته‌وه له پێشه‌وا (علی)وه (رصی الله عنه)، كه فه‌رموویه‌تی: كاتێك كه مانگی یه‌ك شه‌وه‌ی بینی با سه‌ری بۆ به‌رز نه كاته‌وه، به‌ڵكو به‌سه، كه یه‌كێك له ئێوه بڵێت: (ربی وربك الله)) هه‌روه‌ها له (ابن عباس)وه (رضي الله عنه) پێی ناخۆش بوو، كه سه‌ر به‌رز بكرێته‌وه بۆ مانگی یه‌ك شه‌وه، به‌ڵكو ده‌یگوت: (الله أكبر....)) والله اعلم .
وەرگیراوە لە کتێبی : قەڵای موسـوڵمان له ویردەكانی قورئان و سووننەتدا
وەرگێڕانی : پێشین عبد الله محمود پێشینی
زیکر و دوعاکانى تایبەت بە سەرەمەرگ و نوێژی مردوو و سەرخۆشیزيكرەکانى دوای نوێژ کامانەن؟ وە ماناکانیان بە کوردی چیە؟موسوڵمان چی دهڵێت كاتێك كه مهدح و ستایشی كرادوعا و زیکرەکانى سەفەرپێغهمبهر (صلى الله علیه وسلم) بە چ دوعایەک شەو نوێژى دەست پێ دەکرد؟
