هەندێك لەزانایان ڕووكردنە قیبلەیان لەكاتی قورئان خوێندندا بە یەكێك لە ئادابی قورئان خوێندنیان زانیوە، وە بۆئەو مەبەستەش ئەم فەرمودەیە دەكەنە بەڵگە، كە لە (ئەبو هوڕەیڕە)ەوە ڕەزاى خواى لێ بێ هاتووە پێغەمبەری خوا ﷺ فەرمویەتی: (إِنَّ لِكُلِّ شَيْءٍ سَيِّدًا، وَإِنَّ سَيِّدَ المَجَالِسِ قِبَالَةُ القِبْلَة)(1).
واتە: (بۆ هەموو شتێك گەورەیەك (سەید)ێك هەیە، گەورەی مەجلیسەكانیش ڕووكردنە قیبلەیە).
ئیمامی (النووی) رحمه الله بە پشت بەستن بەم فەرمودەیە فەرمویەتی: (يستحب للقارئ في غير الصلاة أن يستقبل القبلة) (2).
واتە: (لە دەرەوەی نوێژدا بۆ قورئان خوێن سوننەتە لەكاتی قورئان خوێندندا ڕوو بكاتە قیبلە).
ئیمامی (أبو عالیە) رحمه الله كاتێك، كە قورئانی پیرۆزی دەخوێندەوە ڕووی دەكردە قیبلە(3).
ئیمامی (الآجری) رحمه الله دەفەرموێت: (وأحب لمن كان جالساً يقرأ، أن يستقبل القبلة بوجهه إذا أمكنه ذلك).
واتە: (ئەوكەسەی دادەنیشێت بۆ قورئان خوێندن پێم خۆشە ئەگەر توانی ڕوو بكاتە قیبلە).
زانایانی ئەم سەردەمەش ئەم كارەیان بەسوننەت زانیوە، لەوانە: شێخ (محمد بن صالح العثيمين)(4)، شێخ (صالح الفوزان)(5)، وە چەندین زانای تریش.
* لەگەڵ ئەوەشدا درووستە لەكاتی قورئان خوێندندا ڕوو نەكرێتە قیبلە، وەك ئەوەی بەپاڵكەوتنەوە، لەناو سەیارەدا، بەڕێگەوە، یان بەهەر شێوازێكی تر بخوێندرێت، بە بەڵگەی قورئان‌و سوننەت، لەوانە:
1_بەڵگە لە قورئانی پیرۆزدا:
پەروەردگار دفەرمویەتی : (الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمْ...) (سورة: (آل عمران) ) واتە: [ ئەو كەسانەی كە بە پێوە‌و بە دانیشتن‌و لەسەر لاتە نیشت زیكر‌و یادی خوا دەكەن].
2_ بەڵگە لە سوننەتدا:
دایكمان (عائشە) ڕەزای خوای لێ بێ باسی قورئان خوێندنی پێغەمبەرمان ﷺ بۆ دەكات‌و دەفەرموێت: (كَانَ النَّبِيُّ ﷺ يَقْرَأُ القُرْآنَ وَرَأْسُهُ فِي حَجْرِي وَأَنَا حَائِضٌ)( صحيح بخاري: (7549) ) . واتە: (قورئانی دەخوێند‌و سەری لە كۆشمدا بووە، وە منیش لە حاڵەتی بێنوێژیدا بووم).
هەروەها دەفەرموێت: (كَانَ رَسُول اللَّه ﷺ يَتَّكِئ فِى حِجْرِى(6) وَأَنَا حَائِض فَيَقْرَأ الْقُرْآن)(متفق عليه). واتە: (پێغەمبەری خوا ﷺ لە كۆشمدا پاڵی دابیەوە‌و منیش لە سوڕی مانگانەدا بووم، قورئانیشی دەخوێندەوە).
پێشەوا (ابن رجب) رحمه الله دەفەرموێت: (وفي الحديث دلالة على جواز قراءة القرآن متكئاً، ومضطجعاً، وعلى جنبه، ويدخل ذَلِكَ في قول الله عز وجل (الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمْ) (7) واتە: (ئەم فەرمودەیە بەڵگەیە لەسەر درووستێتی قورئان خوێندن بە شان دادانەوە، بە پاڵكەوتنەوە، وە لەسەرلا، ئەمەش دەچێتە ژێر ئەم ئایەتەی خوای گەورەوە، كە دەفەرموێت: [ئەو كەسانەی، كە بە پێوە‌و بە دانیشتن‌و لەسەر لاتە نیشت زیكرو یادی خوا دەكەن]).
بۆ ئەم وەڵامە سود وەرگیراوە لە کتێبی : (نیعمەتی ڕەحمان لـە ڕونكردنەوەی بابەتە فیقهی ‌و عەقیدەییەكانی پەیوەست بە قورئـان) لە نوسین و ئامادەکردنى : د. هەردی صدیق

===========
(1) رواه الطبراني في الأوسط برقم: (2354)، وقال الهيثمي في مجمع الزوائد: (8/59): (رواه الطبراني في الأوسط، وإسناده حسن)، وحسنه الألباني في سلسلة الأحاديث الصحيحة: (6/300)، برقم: (2645)، وفي صحيح الترغيب والترهيب: (3/107)، برقم: (3085).
(2) التبيان في آداب حملة القرآن: (1/79) دار ابن حزم للطباعة والنشر والتوزيع - بيروت - لبنان
(3) التذكار ص: (176)
(4) لقاء باب المفتوح للشيخ
(5) المنتقى من فتاوى الفوزان: (2/35)
(6) حجري: الحجر: الثوب والحِضْن، وحَجْر الإنسان وحِجْرُه – بالفتح والكسر - حِضْنُهُ.. النهاية في غريب الحديث: (1/ 342)، ولسان العرب،: (4/166).
(7) فتح الباري لإبن رجب: (2/22) مكتبة الغرباء الأثرية - المدينة النبوية