بەڕۆژووبوون بێگومان فەزڵی زۆرە وەكو لە فەرموودە صەحیحەكانی پێغەمبەری خوا ﷺ چەندان فەزڵی تێدا باسكراوە بۆ نموونە:
خواى گەورە لە تاوانەکانى پێشوت خۆش دەبێ : پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرمووێت " (مَنْ صَامَ رَمَضَانَ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ) (رواه البخاري 38 ومسلم 760 .).
واتە: هەركەسێ مانگی رەمەزان بەڕۆژوو بێت‌و باوەڕی بە فەرز بوونی هەبێت‌و چاوەڕوانی پاداشنی خوا بێت ئەوا خوای گەورە لێی بوراوەو لێی خۆش بووە.
كەواتە یەكێك لە فەزلەكانی ڕەمەزان یاخود فەزڵەكانی ڕۆژوو ئەوەیە كە خوای گەورە بەهۆی ڕۆژووەوە لە گوناهەكانی خۆش دەبێت‌و لە گوناهەكانی دەبورێت.
* فەزڵێكی تری بە ڕۆژووبون ئەوەیە كە پێغەمبەری خوا ﷺ فەرمووی: (لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ يَفْرَحُهُمَا عند َفْطَرَ) مرۆڤی بە ڕۆژوو دوو خۆشحاڵی بوونی بۆ هەیە، دوو مژدەی خۆشی بۆ هەیە پێیان دڵ خۆش دەبێت لەكاتی ڕۆژوو شكاندنەكەی: یەكێكیان ئەوەیە كە ڕۆژووەكەی تەواوكردو ئەوجا دەستی كردەوە بە نان خواردن و بە ئاو خواردنەوە كە ڕۆژیەكە دوای حەرام بوونی ئێستا بۆی حەڵاڵ بوو، دووەمیشیان ئەوەیە كە دەگات بە پەروەردگاری خۆی خوای گەورە چ ئەجر‌و پاداشتێكی بۆ ئەو كەسە داناوە كە بە ڕۆژووبووە پاداشتێكی وەها گەورە كە پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرمووێت خواى گەورە دەفەرموێت : (كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ يُضَاعَفُ الْحَسَنَةُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا) ( رواه البخاري (1761) ومسلم (1946).) .
هەموو كردەوەیەكی نەوەی ئادەم خوای گەورە بە فەزڵ‌و كەڕەمی خۆی بۆی زیاد دەكات نەك یەك ئەجر بەرامبەری یەك ئەجر بەرامبەری یەك چاكە نەخێر هەر چاكەیەك بكەی خوای گەورە بە دە تاوەكو 700 بەڵكو زیاتریش بۆت دەنوسرێت (إلا الصوم؛ فإنه لي) تەنها ڕۆژوو نەبێت جا تەنها ڕۆژوو نەبێت وەنەبێت ڕۆژوو ئەو پاداشتەی نەبێت نەگاتە ئەو پلەیەی كە یەك تا دە تا 700 بێت، نەخێر ڕۆژوو لەوەش زیاترە خوای گەورە فەرمووی: (إلا الصوم؛ فإنه لی وأنَا أَجْزِی بِه) ڕۆژوو بۆ منە تایبەت بۆ منە وەمن پاداشت بۆ ڕۆژووەوان دەدەمەوە بۆ دەفەرمووێ: (فإنّهلي) خۆ هەموو كردەوەكانی تر بۆ خوای پەروەردگارە مرۆڤی موسڵمان وەكو خوای گەورە فێری كردووین بڵێین: [قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ] [الأنعام :162] . بڵێ كە نوێژەكەم‌و ڕۆژووم حەیوان سەربڕینم‌و ماڵ بەخشینم‌و وەژیانم بە گشتی هەمووی بۆ خوابێت، بەڵێ موسڵمان دەبێ هەمووی بۆ خوابێت بەڵام ئەو ئیخلاصە لە هیچ عیبادەتێكدا دەرناكەوێت وەكو لە ڕۆژوودا دەردەكەوێت، چونكە كە نوێژ دەكات بۆی هەیە بۆ ڕیایی خەڵك بیكات و لە پێش چاوی خەڵك نوێژ بكات لەبەر خاتری خەڵك نەك بە خاڵصی لەبەر خوا نوێژ بكات، وە بچێ زەكات بدات لە پێش چاوی خەڵك، بڵێ من دەرس دەخوێنم‌و بڵێ من چاكە لەگەڵ خەڵك دەكەم مەبەستیشی خەڵك بێت، بەڵام رۆژوو ئەگەر بگیرێت لە بەیانییەوە تا ئێوارە ناكرێت بۆ خەڵكی بێت، چونكە ئەگەر بۆ خەڵكی بێت خۆ بەدرێژایی ئەو رۆژە خۆ خەڵك كامێرایان لەسەر دانەناوە بڵێن داخوا چی دەكات هەر مەجالی دەبێت قومێك ئاو بخواتەوە كەواتە مادام ئەو كەسە خەڵك ئاگای لێبێ یان ئاگای لێنەبێ بەنهێنی‌و تەنهایی ڕژووەكەی دەگەیەنێتە سەر كەواتە دیارە خاڵیصەن بەتەنها بۆ خوای پەروەردگارە، جا بۆیە خوای پەروەردگار فەرمووی: (إلا الصَوم؛ فإنّه لي) تەنها ڕۆژوو لەو فەزڵەش گەورەتر هەیە كە تەنها بە 700 قات لە ئەجر بووەستێت‌و خێری لەوە كۆتایی پێبێت (فإنه لي وأنَا أَجْزِی بِه) بۆ منەو من خۆم دەزانم پاداشتی ڕۆژووەوان چییە.
بۆیە زانایان دەفەرموون ڕۆژوو سەبری دەوێت خوای پەروەردگاریش لە قورئاندا فەرموویەتی: [إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ ][الزمر:10] .
واتە: ئەوانەی كە صابرن ئەوانە ئەجرو پاداشتیان دەدرێتەوە نەك تا 700 بەڵكو بەبێ حسیاب‌و بەبێ ژمارە، كەواتە حەقی خۆیەتی مرۆڤانی بە ڕۆژوو دڵی خۆشبێ جگە لەوەی ئێواران نان دەخوات‌و ئاو دەخواتەوە دڵی خۆشە دڵی بە شتێكی لەوەش گەورەتر خۆشبێت كە، كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ إِذَا أَفْطَرَ قَالَ: ( ذَهَبَ الظَّمَأُ، وَابْتَلَّتْ الْعُرُوقُ، وَثَبَتَ الْأَجْرُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ ) (رواه أبو دواد وحسنه الألباني في الإرواء.) ئەجرەكە جێگیر دەبیت لای خوای پەروەردگار تێنوویەتی ڕۆیشت برسیەتی ڕۆیشت ئەوجار ئەجرەكەش جێگیربوو ئەو ئەجرەی كە بەبێ حیسابە كە خوا خۆی دەڵێ بۆ خۆمە هەر بۆ خۆشم پاداشتی ڕۆژووەوان دەدەمەوە دەی بەڕۆژێك تۆ ئەو هەموو پاداشتە گەورەییەت دەست كەوێت بەڕاستی فەزڵێكی گەورەیە كە هەقی خۆیەتی مرۆڤانی موسڵمان حەقی ڕۆژوو بزانێ، چونكە ئەو ئەجرو پاداشتە گەورەیەی لەسەرە.
* یەكێكی تر لە فەزڵەكانی بەڕۆژووبون ئەوەیە كە پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرمووێت:  ( الصِّيَامُ جُنَّةٌ يَسْتَجِنُّ بِهَا الْعَبْدُ مِنَ النَّارِ) ( رواه الطبراني في الكبير وحسنه الألباني (3867) في صحيح الجامع.)دەفەرمووێ ڕۆژوو قەڵغانە بۆ مرۆڤ چۆن مرۆڤێك كاتێك كە لەشەڕبێت تەماشا دەكەی كاتێك كە قەڵغانێكی پێیە بۆ ئەوەی كە شمشێری دوژمن هات بەو قەڵغانە خۆی بپارێزێت لە شـمشێری دوژمن پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرمووێت بەرۆژووبون قەڵغانە بەڵام لە شمشێر ناتپارێزێ بەڵكو ئەو ڕۆژووە بەندە دەپارێزێ لە ئاگری دۆزەخ، چۆن خۆت لە شمشێر دەپارێزی تۆش بەم ڕۆژووەوە خۆت لە ئاگر دەپارێزی خوای گەورە لە ئاگری دۆزەخ دەتپارێزێ بەهۆی بە ڕۆژووبون بۆیە پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرمووێت: ( مَنْ صَامَ يَوْماً فِي سَبِيلِ اللَّهِ بَعَّدَ اللَّهُ وَجْهَهُ عَنْ النَّارِ سَبْعِينَ خَرِيفًا ) ( رواه البخاري (2840)، ومسلم (1153).) .
واتە: هەر كەسێ یەك ڕۆژ لە ‌پێناوی خوادا بەڕۆژووبێت ئەوە خوای گەورە ئەو كەسە70 پایز لە ئاگری دۆزەخ لادەدات، لە فەرموودەیەكی تردا پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرموویت: هەركەسێ یەك ڕۆژ لەپێناوی خوادا بەڕۆژووبێت ئەوە خوای گەورە چاڵێك دەخاتە نێوان ئەو كەسەی كە ڕۆژێك لەپێناوی خوادا بەڕۆژووبوە لەگەڵ دۆزەخ ئەو خەندەقە ئەوەندە گەورەو فراوانە تۆ لەدۆزەخ دوور دەخاتەوە بە ئەندازەی نێوان ئاسمان‌و زەوی، كەواتە بەڕاستی بەڕۆژووبون نیعمەتێكی گەورەیە بەڕۆژوو بوون نیعمەتە مرۆڤ ئاگای لەو هەموو فەزڵەی بەڕۆژووبوون بێت بەڕاستی نیعمەتە ڕۆژووگرتن دەبێت مرۆڤی موسڵمان دڵی پێی خۆش بێت بەڕۆژوو بوون تۆ حەفتا ساڵ لە ئاگری دۆزەخ دووركەویتەوە بەڕۆژوو بوون خەندەقێك لەبەینی تۆو دۆزەخ دابنرێت كە ‌ئەوەندە لە دۆزەخت دوور كاتەوە كە چۆن ئاسمان‌و زەوی لەیەكەوە دوورن كەواتە حەقی خۆیەتی مرۆڤی موسڵمان دڵی پێ خۆش بێت بە بەرۆژووبون لەسەر شانی سووك بێت نەك بە شتێكی قورسی دابنێت بەڵكو لەزەتی لێوەربگرێت‌و تاموو چێژی هەبێت، بەڕۆژووبون چونكە ئەو پاداشتە گەورەیەی خوای پەروەردگار بۆی داناوە وە .
*هەروەها لە یەكێكی تر لە فەزڵەكانی بەڕۆژووبون پێغەمبەری خوا ﷺ باسی كردووە كە ڕۆژوو گرتن هیچ پاداشتێكی نییە تەنها بەهەشت نەبێت لە فەرموودەیەكی تردا پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرمووێت لە بەهەشتدا دەرگایەك هەیە ناوی ڕەیانە ئەو دەگایە تایبەتە بەو كەسانەی بەڕۆژوو بوون لە دونیادا ئەهلی بەهەشت لە دەرگاكانی ترەوە دەچنە بەهەشتەوە بەڵام ئەم دەرگایە تایبەتە بەو كەسانەی كە بە ڕۆژووبون خوای گەورە بە نسیبمان بكات.
* فەزڵێكی تری بەڕۆژووبون ئەوەیە كە پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرمووێت: (الصِّيَامُ وَالْقُرْآنُ يَشْفَعَانِ) ڕۆژوو لەگەڵ قورئان هەردووكیان شەفاعەت دەكەن بۆخاوەنەكەیان بۆ ئەو كەسانەی كە بەڕۆژووبووە قورئانی خوێندووە ڕۆژوو دەفەرمووێت: (يَقُولُ الصِّيَامُ أَيْ رَبِّ مَنَعْتُهُ الطَّعَامَ وَالشَّهَوَاتِ بِالنَّهَارِ فَشَفِّعْنِي فِيهِ) ) ئەی پەروەردگارم من ئەو شەخصەم قەدەغە كرد لە خواردن و خواردنەوە وە هەروەها لە شەهوەتی خۆی دەفەرمووێ شەفاعەتی من قەبوڵكەو بەهەشتی بە نسیب كە، ئەوجا قورئان دەفەرمووێت سەیری كەن لە نەصی فەرموودەكە قوڕئان نافەرمووێ ئەی خوایە بەڵام ڕۆژوو فەرمووی ئەی خوایە بەڵام قوڕئان نافەرمووێ چونكە قورئان سیفەتی خوایە قورئان شتێكی مەخلوق نییە بە خوای گەورە بڵێ ئەی خوایە قورئان دەفەرمووێت: (وَيَقُولُ الْقُرْآنُ مَنَعْتُهُ النَّوْمَ بِاللَّيْلِ ) ( رواه أحمد في مسنده (2/174 ، رقم 6626) ، و الطبراني في المعجم الكبير ( 14672 – القسم الجديد ) ، و الحاكم في المستدرك (1/740 ، رقم 2036).). منیش ئەو بەندەم قەدەغەكرد لە نوستنی شەوانە، چونكە شەوان خەریكی خوێندنەوەی من بوو نوێژی شەونوێژی دەكرد‌و تەراویحی دەكردو قورئانی دەخوێندەوە، ئەوجا خوای پەروەردگار شەفاعەتی ڕۆژوو قورئان قەبوڵ دەكات‌و لەو بەندە خۆش دەبێت لە دۆزەخ دەی پارێزێت، وە هەروەها ئەو كەسە دەباتە ناو بەهەشتەوە، كەواتە تەماشا كەین مرۆڤی موسڵمان كە بیری لێبكاتەوە ڕۆژوو دەبێتە هۆی لە گوناح خۆش بوون دەبێتە هۆی ئەوەی كە دڵت خۆشبێت لە دونیادا وە دڵت خۆشبێت بە پاداشتی قیامەتت ئەجرێكت هەیە بەبێ حیساب لای خوای پەروەردگار وەلە دۆزەخ دەت پارێزێ دەرگای تایبەتت بۆ دانراوە تێیدا بچیتە بەهەشتەوە وە هەروەها رۆژوو خاوەنەكەی لەدونیادا لە زینا‌و خراپەكاری‌و داوێن پیسی دەپارێزێ، پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرمووێت: (يَا مَعْشَرَ الشَّبَابِ مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْكُمُ البَاءَةَ فَلْيَتَزَوَّجْ) ( أخرجه البخاري كتاب «الصوم»، باب الصوم لمن خاف على نفسه العزوبة: (1/456)، ومسلم كتاب «النكاح»: (1/630)، رقم: (1400)، من حديث ابن مسعود رضي الله عنه.) . 

واتە: ئەی كۆمەڵی گەنجان هەركەسێك لە ئێوە توانی ژن بێنێ با بیهێنێت چونكە لەمەودوا چاوی دەپارێزێ لە نەزەر وەهەروەها عەورتی مرۆڤیش دەپارێزێ، چونكە حەڵاڵی خۆی هەیە هەر كەسێك نەتوانێ ژن بێنێ با بە ڕۆژوو بێت چونكە ڕۆژژوو گرتن شەهوەتەكەی دەشكێنێت كە شەهوەتیشی شكا لە فاحیشەو تووشبونی زینا دوور دەكەوێتەوە‌و دەپارێزرێ.
* كەواتە یەكێكی تر لە فەزڵەكانی ڕۆژوو ئەوەیە كە مرۆڤ لە دونیادا لە خراپەكاری‌و نەزەرو داوێن پیسی‌و فاحیشە دەپارێزێت، پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرمووێت خوای گەورە فەرمووی: (يَدَعُ طَعَامَهُ وَشَهْوَتَهُ مِنْ أَجْلِي) ( رواه البخاري (1894) ومسلم (1151).) ئەو كەسە واز لە شەهوەت‌و خواردن‌و خواردنەوە دێنێ لەبەر خاتری من كەواتە ئەوەش یەكێكە لە فەزڵەكانی ڕۆژوو.
* وە دیسان لە فەزڵی بەڕۆژووبون ئەوەیە كە پێغەمبەری خوا ﷺ دەفەرمووێت: (لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِيحِ الْمِسْكِ) (أخرجه البخاري (1894) و (1904) ، ومسلم (1151).) .
واتە: تام‌و بۆنی ڕۆژووەوان خۆشترە لای خوای گەورە لە بۆنی میسك. كەواتە ئەسەری عیبادەت شیرین‌و خۆشە مرۆڤ كە بەڕۆژوو دەبێت‌و هیچ ناخوات سبحانە اللە بەهۆی ڕۆژووەوە بۆنت خۆش دەبێت پلەت بەرز دەبێتەوە لە فاحیشەو خراپە دەگەڕێیتەوە دەرگای بەهەشتت بۆ دەكرێتەوە لە دۆزەخ دوور دەخرێیتەوە خوا لە گوناهت خۆش دەبێت قورئان‌و ڕۆژوو شەفاعەتت بۆ دەكەن بەهەشتت بە نسیب دەبێت خوا ئەجرێكت دەداتەوە بەبێ حیساب، كەواتە ڕۆژوو ئەو فەزڵەی هەبیت وەڵاهی حەقی خۆیەتی مرۆڤی عاقڵ لەدەست خۆی نەدات جگە لەمانگی ڕەمەزانیش هەوڵ بدات زیاتر لە ڕۆژووانەی كە سونەتن تێیاندا بەڕۆژووبێت بەڵكو‌ لەو دەرگایەوە بچیتە ژورەوەو لە دۆزەخ دوور كەوێتەوە خوا بمان پارێزیت

وەرگیراوە لە کتێبی : (پرسیارەكانی مانگی ڕەمــەزان ) دكتۆر عبداللطيف أحمد