بەنیسبەت ئاهەنگ و شایی بە شێوەیەکى شەرعى ، پێویستە دوور بن لەشتە ناشەرعیەکان کەزۆر کەس کەمتەرخەمی دەکەن لەبۆنەکاندا بەتایبەت لە ئێستادا ، جا هەندێ لەو ناشەرعیانە :
ئەوەی پەیوەندی بەئافرەتەوە هەیە :
چون بۆ لای پیاوانی نامەحڕەم بۆڕازاندنەوەی پرچ ،یاخود دەچن بۆ لای ئافرەت و دەسکاری برۆیان دەکەن وخاڵ دەکوتن ؛ چونکە (ابن مسعود) دەیگێڕێتەوە و فەرموویەتی: ((لعن الله الواشمات والمستوشمات والنامصات والمتنمصات والمتفلجات للحسن المغيرات خلق الله)) صحيح مسلم رقم: (2125).
واته : خوا لەعنەتی كردووە لەو ئافرەتانەی كەوا خاڵادەكوتن و ئەوانەش كە داوادەكەن خاڵیان بۆ بكوترێت، وە لەو ئافرەتانەش كەوا برۆ دەكەن و ئەوانەش كە داوادەكەن برۆیان بۆ بكرێت، وە لەو ئافرەتانەش كەوا بەینی ددانەكانیان دەكەنەوە بۆ جوانكاری و گۆڕان بەسەر دروستكراوی خوادا دێنن.
وەهەروەها لاسای کردنەوەی کافران ، و زۆر جار جلی بوک جوانی ئافرەت دەردەخات کەوەک ڕووت وایە و سنگ و قۆڵى دەردەخات، ئەمە جگە لەوەی بەفیڕۆدانی ماڵی تێدایە چونکە ڕازاندنەوەى بوک و جلى تایبەتى بوک پارەیەکى زۆرى دەوێ .
پاشان لەو شتە حەڕامانەی کەپیاون ئەنجامی دەدەن وەک :
تاشینی ڕیش لەشەوی ژن هێناندا ، بەبیانوی خۆ جوان کردن ، حەتمەن ئەوەش حەڕامە ، وەهەروەها جل شۆڕی .
ئەمە هەندێ لەو ناشەرعیانەیە کەپیاوان وئافرەتان لەبۆنەی ژن هێناندا ئەنجامی دەدەن :
یەکەم: تێکەڵی نێوان پیاوان وئافرەتان ، هەڵپەڕکێ ، وتەوقە کردن ، وڕەقس کردن لەنێوان پیاوان وئافرەتاندا ؛ چونکە هەموو ئەمانە حەڕامە وزیانێکی گەورەی هەیە .
دووەم : دوور کەوتەنەوە لەتەسویر کردن ، تەنانەت تەنها لەنێو پیاواندا بێت ویاخود تەنها لەنێو ئافرەتاندا بێت .
سێیەم : خواردنەوەی عەڕەق ، و جگەرە کێشان و ...
چوارەم : چوونی زاوا بۆ نێو ئافرەتان بۆ هێنانی بوک و پێشوازى لێ کردنى بە چەپڵە لێدان و وێنە گرتن .
پێنجەم : لەبەر کردنی جلی تەسک وڕوت وکورت لەبەرانبەر پیاواندا هەموو ئەمانە حەڕامن .
شەشەم : دوور کەوتەنەوە لەزیادەڕەوی لەبۆنەی ژن هێناندا ، چونکە ئەمانە دەبنە هۆی نەمانی بەرەکەت .
حەوتەم : لەپەنجە کردنی هەڵقە لەلایەن هەریەک لەبوک وزاواوە ، چونە ئەوە خۆشبهاندنە بەکافران ، باوەڕیان وایە کەدەبێتە هۆی زیاد بوونی خۆشەویستی نێوان ژن ومێرد .
هەشتەم : ماچ کردنى یەکتر لە لایەن بوک و زاواوە لە نێو ئامادەبواندا .
لەکۆتایدا : پێویستە هەریەک لەبوک وزاوا پێویستە ڕەچاوی ئادابە شەرعیەکان بکەن بۆ ئەوەی ببێتە مایەیی بەڕەکەت لەژیانی ژن ومێردایەتیدا ، چونکە گەر ژیانی ژن ومێردایەتی لەسەرەتاوە بە تاوان و بێ فەرمانی خودا دەس پێ بکات ئەوا سەرکەوتو نابێت وزەواجێکی بەرەکەتدار نابێت .
بۆیە تەقوای خوا بکەن ودوور کەونەوە لەناشەرعیەکان بەڵکو بەرەکەت بکەوێتە خێزانەکانەوە .
وصلى الله على نبينا محمد ، والله أعلم .
ئەو سونەت و ئادابانە چین کە لە کاتى خواردن و خواردنەوە دەبێ ئینسانى موسڵمان پەیڕەویان بکات؟ ئادابەکانى هاوڕێیەتى کامانەن؟ئادابەکانى ڕێ کردن و ڕێگاوبانزۆر جار پێم دەڵێن سەلام لە دایکت یان باوکت بکە منیش بیرم دەچێ سەلامەکە بگەینەم ئایا تاوانبارم؟ئایا دروستە لەژوورێکدا لەگەڵ خوشکەکەم دا بخەوم بەشێوەیەک هەریەکە و لەسەر جێگەی خۆی؟
