یەکەم :چۆن ته‌لبیه‌ ده‌كرێت له‌ كاتی حه‌ج یان عومره‌دا

233 - «لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ, لَبَّيْكَ لاَ شَرِيْكَ لَكَ لَبَّيْكَ, إِنَّ الْحَمْدَ, وَالنِّعْمَةَ, لَكَ وَالْمُلْكَ, لاَ شَرِيْكَ لَكَ»^(١) . واته‌: (خودایه‌ به‌ته‌واوه‌تی و به‌رده‌وام وه‌ڵامت ده‌ده‌مه‌وه‌ بۆ گوێ ڕایه‌ڵیت، هیچ شه‌ریك و هاوبه‌شێكت نییه‌، به‌ ڕاستی ستایش و به‌خشش و نیعمه‌ت و سامانه‌كان هه‌ر بۆ تۆیه‌ و هیچ هاوبه‌شێكیشت نییه‌) .

دووەم : (الله أكبر)كردن له‌ كاتی گه‌یشتن به‌ گۆشه‌ی به‌رده‌ ڕه‌شه‌كه‌

«پێغه‌مبه‌ری خودا (صلى الله علیه‌ وسلم) له‌سه‌ر وشترێك ته‌وافی ده‌كرد به‌ ده‌وری كه‌عبه‌دا، هه‌ر كاتێك، كه‌ ده‌گه‌یشت به‌ گۆشه‌ی به‌رده‌ ڕه‌شه‌كه‌، به‌ دارێك ئاماژه‌ی بۆ ده‌كرد و  (الله أكبر) ی ده‌كرد» ^(٢) .

سێیەم : نزای نێوان گۆشه‌ی یه‌مانی و به‌رده‌ ره‌شه‌كه‌

[ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ] البقرة: 201 ^(٣).واته‌: (په‌روه‌ردگارمان ئه‌وه‌ی، كه‌ له‌ دونیا و دواڕۆژدا بۆمان باشه‌ پێمان ببه‌خشه‌، هه‌روه‌ها بشمان پارێزه‌ له‌ سزای ئاگری دۆزه‌خ). 

چوارەم : نزای وه‌ستان له‌سه‌ر صه‌فا و مه‌روه‌

«پێغه‌مبه‌ری خودا (صلى الله علیه‌ وسلم) كاتێك كه‌ نزیك ده‌بویه‌وه‌ له‌ صه‌فا ئه‌م ئایه‌ته‌ی ده‌خوێند: [ إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَائِرِ اللَّهِ ] البقرة: ١٥٨ . به‌وه‌ ده‌ست پێده‌كه‌م، كه‌ خودا ده‌ستی پێ كردوه‌» له‌ صه‌فاوه‌ ده‌ستی پێكردوو و به‌سه‌ریدا سه‌ركه‌وت، تا وه‌كو كه‌عبه‌ی بینی، پاشان ڕووی كرده‌ قیبله‌ و خودای په‌روه‌ردگاری به‌ تاك و گه‌وره‌ دانا و فه‌رمووی:  «لاَ إِلهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ, لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ, لاَ إِلهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ, أَنْجَزَ وَعْدَهُ, وَنَصَرَ عَبْدَهُ, وَهَزِمَ الأَحْزَابَ وَحْدَهُ» .  واته‌: (هیچ په‌رستراوێك نییه‌، كه‌ شایسته‌ی په‌رستن بێت، جگه‌ له‌ (الله)ی تاك و ته‌نیای بێ هاوه‌ڵ، موڵك و سامان و ستایش بۆ ئه‌وه‌ و به‌سه‌ر هه‌موو شتێكیشدا به‌توانایه‌، به‌ڵێنه‌كه‌ی خۆی هێنایه‌ دی و به‌نده‌كه‌ی خۆی سه‌رخست و به‌ ته‌نیاش كۆمه‌ڵه‌ی بێباوه‌ڕانی تێك شكاند) .
«پاشان له‌و نێوانه‌دا ده‌پاڕایه‌وه‌ و سێ جار ئه‌م ویرده‌ی ده‌گوته‌وه‌، هه‌روه‌ها ئه‌مانه‌ی ده‌كرد له‌سه‌ر مه‌روه‌ هه‌ر وه‌كو چۆن كردی له‌سه‌ر صه‌فا»^(٤) .

پێنجەم : نزای ڕۆژی عه‌ره‌فه‌ (ڕۆژێك پێش جه‌ژنی قوربان)

 «باشترین نزا و پاڕانه‌وه‌، نزای ڕۆژی عه‌ره‌فه‌یه‌، هه‌روه‌ها باشترین نزایه‌، كه‌ من و پێغه‌مبه‌رانی پێش خۆم فه‌رموویانه‌:  (لاَ إِلهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ, لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ)»^(٥) . واته‌: (هیچ په‌رستراوێك نییه‌، كه‌ شایسته‌ی په‌رستن بێت، جگه‌ له‌ (الله)ی تاكی بێ هاوه‌ڵ نه‌بێت، موڵك و سامان و ستایش بۆ ئه‌وه‌ و به‌سه‌ر هه‌موو شتێكیشدا به‌ توانا و به‌ ده‌سه‌ڵاته‌)  .

شەشەم : ویردی لای (المشعر الحرام)  (المزدلفة)

«پێغه‌مبه‌ری خودا (صلى الله علیه‌ وسلم) سواری وشتره‌كه‌ی بوو، كه‌ ناوی  (القصواء)  بوو، هه‌تا وه‌كو گه‌یشته‌  (المشعر الحرام) (المزدلفة) ، پاشان ڕووی كرده‌ قیبله‌ و پاڕایه‌وه‌ و  (الله أكبر)  و (لا إله إلا الله)ی كرد و خودای به‌ تاك دانا، ئا به‌و شێوه‌یه‌ مایه‌وه‌ تا وه‌كو دونیا به‌ ته‌واوی ڕۆشن بویه‌وه‌، پاشان پێش ئه‌وه‌ی، كه‌ خۆر هه‌ڵبێت ڕۆیشت و ئه‌و شوێنه‌ی به‌ جێ هێشت» ^(٦).

حەوتەم : (الله أكبر)كردن له‌كاتی هاویشتنی زیخی (الجمار) له‌گه‌ڵ هاویشتنی هه‌موو زیخێكدا

«پێغه‌مبه‌ی خودا (صلى الله علیه‌ وسلم) (الله أكبر)ی ده‌كرد له‌ كاتی هاویشتنی زیخ له‌ لای سێ (الجمار)ه‌كه‌ ، پاشان ده‌چوه‌ پێشه‌وه‌ و ده‌وه‌ستا و ده‌ستی به‌رز ده‌كرده‌وه‌ و ده‌پاڕایه‌وه‌ رووه‌و قیبله‌ له‌ دوای (الجمار)ی یه‌كه‌م و دووهه‌م، به‌ڵام له‌ لای (جمرة العقبة) زیخه‌كانی ده‌هاویشتء (الله أكبر)ی ده‌كرد له‌ كاتی هاویشتنی هه‌موو زیخێكدا و پاشان ده‌ڕۆیشت و نه‌ده‌وه‌ستا»^(٧) .

سود وەرگیراوە لە کتێبی (قەڵاى موسڵمان) لە وەرگێڕانی : پێشین عبدالله