بسم الله الرحمن الرحيم

پێشەكی ئەوە بزانە كەوا زیناكردن و داوێن پیسی یەكێكە لە تاوانە گەورەكان و كارێكی زۆر نابەجێ و ترسناكە، خوای گەورە لە قورئاندا فەموویەتی: [وَلاَ تَقْرَبُواْ الزِّنَى إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاء سَبِيلاً] [سورة الإسراء: (32) ] .
واتە: نزیكی زینا مەبنەوە چونكە زیناكردن كارێكی زۆر ناشیرینە و ڕێگایەكی خراپە.
بەڵام ئەگەر كەسێك شەیتان هەڵیخەڵەتاند و نەفسی بەدكاری خیانەتی لێكرد و ئەم كارە زۆر ناشیرینەی كرد ئەوا پێویستە لە سەری ئەم كارانەی خوارەوە ئەنجامدات بۆ ئەوەی خوا لێی خۆشببێت:
1 ـ تەوبە كردن و پەشیمان بوونەوە و گەڕانەوەیەكی ڕاستەقینە بۆ خوا:
[وَالَّذِينَ لَا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ وَلَا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَا يَزْنُونَ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ يَلْقَ أَثَامًا (68) يُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَيَخْلُدْ فِيهِ مُهَانًا (69) إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا (70)] [سورة الفرقان] .
واتە: وە ئەوانەی كەوا لە گەڵ خوادا پەرستراوێكی تر ناپەرستن و هاواری تێناكەن و كەسێك ناكوژن كەوا خوا كوشتنی حەرام كردبێت ئیللا بە حەق نەبێت و زینا و داوێن پیسی ناكەن.. وە هەر كەسێك ئەمانە بكات ئەوا تاوانبار دەبێت و سزای تاوانەكەی دەبینێتەوە و لە ڕۆژی قیامەتدا سزاكەیان بۆ چەند قات دەكرێتەوە و بە سەرشۆڕی هەتاهەتایی تێدا دەمێنێتەوە.. ئیللا كەسێك نەبێت كەوا تەوبە دەكات و ئیمان و باوەڕ دەهێنێت و كردەوەی چاكە دەكات، ئا ئەوانە خوا خراپەكانیان بۆ دەگۆڕێتەوە بە چاكە، وە خوا لێبوردە و بە بەزەیى یە.
وە مەرجەكانی تەوبەكردنیش بریتین لە:
أ / پەشیمان بوونەوە لە تاوان.
ب / وازهێنان لە تاوان.
ج / بڕیار دان بۆ ئەنجامنەدانی لە داهاتوودا.
2 ـ خۆ ستر كردن و ئاشكرا نەكردنی ئەو تاوانە:
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ (رضي الله عنه) قَالَ : سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (ﷺ) يَقُولُ : ((كُلُّ أُمَّتِي مُعَافًى إِلاَّ الْمُجَاهِرِينَ ، وَإِنَّ مِنْ الْمُجَاهَرَةِ أَنْ يَعْمَلَ الرَّجُلُ بِاللَّيْلِ عَمَلاً ، ثُمَّ يُصْبِحَ وَقَدْ سَتَرَهُ اللَّهُ ، فَيَقُولَ يَا فُلاَنُ عَمِلْتُ الْبَارِحَةَ كَذَا وَكَذَا ، وَقَدْ بَاتَ يَسْتُرُهُ رَبُّهُ وَيُصْبِحُ يَكْشِفُ سِتْرَ اللَّهِ عَنْهُ [متفق عليه] .
واتە: هەموو ئوممەتەكەم عەفو دەكرێت و چاوپۆشی لێدەكرێت ئیللا ئەوانە نەبێت كەوا تاوانەكانیان ئاشكرا دەكەن، وە بەڕاستی بەشێك لە تاوان ئاشكرا كردن ئەوەیە كەوا پیاو بە شەو كارێك بكات و ئەنجا بەیانی ـ لە كاتێكدا كە خوا دایپۆشیوە ـ بڵێت: ئەی فڵان من شەوی ڕابردوو ئەو كارە و ئەو كارەم كردووە، لە كاتێكدا كە لە شەودا خوای پەروەردگار دایپۆشیوە، كەچی خۆی بەیانی خۆی ئاشكرا دەكات و ستر و پەردەی خوا لە سەر خۆی هەڵدەماڵێت.
3 ـ دەستكردن بە چاكەكاری و نزیك بوونەوە و تێكەڵاوی كردنی چاكەكاران و دوور كەوتنەوە لە خراپەكاری و خراپەكاران:
چونكە لە ئایەتەكانی (سورة الفرقان)دا خوای گەورە فەرموویەتی: [... إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا...] [سورة الفرقان] .
واتە: ئیللا كەسێك نەبێت كەوا تەوبە دەكات و ئیمان و باوەڕ دەهێنێت و كردەوەی چاكە دەكات.
وَعَنْ أَبِي طَوِيلٍ شَطَبٍ الْمَمْدُودِ أَنَّهُ أَتَى رَسُولَ اللَّهِ (ﷺ) فَقَالَ : ((أَرَأَيْتَ رَجُلا عَمِلَ الذُّنُوبَ كُلَّهَا ، فَلَمْ يَتْرُكْ مِنْهَا شَيْئَاً ، وَهُوَ فِي ذَلِكَ لَمْ يَتْرُكْ حَاجَةً وَلا دَاجَةً إِلا أَتَاهَا ، فَهَلْ لَهُ مِنْ تَوْبَةٍ ؟ قَالَ : فَهَلْ أَسْلَمْتَ ؟ قَالَ : أَمَّا أَنَا فَأَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ ، وَأَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ ، قَالَ : نَعَمْ , تَفْعَلُ الْخَيْرَاتِ وَتَتْرُكُ السَّيِّئَاتِ ، فَيَجْعَلُهُنَّ اللَّهُ لَكَ خَيْرَاتٍ كُلَّهُنَّ ، قَالَ : وَغَدَرَاتِي وَفَجَرَاتِي ؟ قَالَ : نَعَمْ ، قَالَ : اللَّهُ أَكْبَرُ ، فَمَا زَالَ يُكَبِّرُ حَتَّى تَوَارَى)) [صحيح الترغيب رقم: (3164) والصحيحة رقم: (3391)]
واتە: (أبي طويل) هات بۆ لای پێغەمبەر ﷺ و وتی: هەواڵم بدەرێ سەبارەت بە كەسێك كەوا هەموو تاوانەكانی كردبێت و هچیانی بە جێ نەهێشتبێت وە ئەو كەسە لە تاونكاریدا هیچی بە جێ نەهێشتبێت ئیللا كردبێتی، ئایا ئەو كەسە بۆی هەیە تەوبە بكات ؟
پێغەمبەر ﷺ فەرمووی: ئایا تۆ موسڵمان بوویت ؟
وتی: من شایەتی دەدەم كەوا هیچ پەرستراوێك نىیە شایستەی پەرستن بێت ئیللا خوا نەبێت و تۆش پێغەمبەری خوایت.
پێغەمبەر ﷺ فەرمووی: ئەگەر كاری خێر و چاكە بكەیت و وازبێنیت لە خراپە و تاوانەكان ئەوا خوا هەموویت بۆ دەكات بە چاكە.
وتی: ئەی غەدر و خیانەت و تاوانكارى یەكانمیش ؟
پێغەمبەر ﷺ فەرمووی: بەڵێ.
وتی: خوا چەند گەورەیە (الله أكبر).
لە بەر ئەمە ئەو كابرایە بەردەوام دەیوت: خوا چەند گەورەیە (الله أكبر) تاوەكو لە پێش چاو وون بوو.
هەروەها پێغەمبەر ﷺ فەرموویەتی: ((اتَّقِ اللَّهَ حَيْثُمَا كُنْتَ ، وَأَتْبِعِ السَّيِّئَةَ الْحَسَنَةَ تَمْحُهَا ، وَخَالِقِ النَّاسَ بِخُلُقٍ حَسَنٍ)) [صحيح سنن الترمذي رقم: (355)] .
واتە: لە خوا بترسە و خۆپارێزی بكە لە تاوان لە هەر كوێك هەبیت، وە بە دوای تاون و خراپەدا خێر و چاكەیەك بكە بۆ ئەوەی بیسڕێتەوە، وە هەڵسوكەوت بكە لە گەڵ خەڵدا بە ڕەوشتی چاك و جوان.
وە ئامۆژگاری ئەو كەسانە دەكەم كە بەم تاوانە و جگە لەمەش گرفتار بوون كەوا ئەم كارانەی خوارەوە ئەنجام بدەن بۆ ئەوەی ڕزگاریان ببێت لە تاوانەكانیان:
1 ـ وازهێنان و دوور كەوتنەوە و بە جێهێشتنی هاوەڵ و برادەری خراپ و تاوانبار و دوور لە خوا، وە بە پێچەوانەشەوە نزیك بوونەوە و تێكەڵاوی كردنی هاوەڵ و برادەری خوا ناس و چاكەكار، چونكە هاوەڵ و برادەر كاریگەریان هەیە بۆ دوور كەوتنەوە لە تاوان بە بەڵگەی ئەم فەرموودەیە: پێغەمبەر (ﷺ) فەرموویەتی: ((إنَّما مَثَلُ الـجَليس الصالـح والـجليس السوء: كحاملُ الـمسك ونافخ الكيـر، فحاملُ الـمسك إمَّا أنْ يُـحْذِيَكَ، وإمَّا أنْ تَبْتاعَ منه، وإمَّا أنْ تَجِدَ منهُ ڕيـحاً طَيِّبةً، ونافِخُ الكِيـر إمَّا أنْ يُحڕقَ ثيابَكَ، وإمَّا أنْ تَجِدَ منه ڕيـحاً خَبيثةً)) [صحيح البخاري رقم: (2101) و (5534) وصحيح مسلم رقم: (2628) من حديث أبـي موسى، واللفظ الـمذكور لـمسلم] .
واتە: نموونەی هاوەڵی چاك و هاوەڵی خراپ: وەكو هەڵگری بـۆنـی میسك (واتە بۆن فرۆش) و فۆكار بە كوورەدا (واتە ئاسنگەر) وایە، جا هەڵگری بۆنی میسك یان لەو بۆنەت پێ دەبەخشێت یان لێی دەكڕیت یان بۆنی خۆشی لێ دەبینیت و هەڵیدەمژیت، بەڵام فۆكار بە كوورەدا یان جلەكانت دەسوتێنێت یان بۆنی پیسی لێ دەبینیت و هەڵیدەمژیت.
هەروەها پێغەمبەر (ﷺ) فەرموویەتی: ((لا تُصاحِبْ إلاَّ مؤمناً، ولا يأكلْ طعامك إلاَّ تَقي)) [صحيح أبي داود رقم: (4832)] .
واتە: هاوەڵێتی ئیماندار نەبێت نەیكەیت، وە با كەس خواردنت نەخوات ئیللا كەسێكی لە خوا ترس و خۆپارێز لە تاوان نەبێت.
2 ـ دوور كەوتنەوە و بە جێهێشتنی ئەو شوێن و جێگایەی كەوا تاوانی تێدا دەست دەكەوێت، بە بەڵگەی فەرموودەی ئەو كەسەی كەوا سەد كەسی كوشت و پاشان تەوبەی كرد: پێغەمبەر (ﷺ) پێی فەرموو: ((اخرُجْ من القرية الـخبيثة التي أنت فيها إلى القرية الصالحة قرية كذا وكذا [فإنَّ بـها أُناسا يعبدون الله] فاعبدْ ربك [معهم] فيها، [ولا ترجعْ إلى أرضك فإنَّها أرض سوء ] )) [سلسلة الأحاديث الصحيحة رقم: (2640)] .
واتە: دەرچوو لەو گوندە پیسەی كە تۆ تێیدا دەژیت و بڕۆ بۆ ئەو گوندە چاكەی كەوا خەڵكانێكی تێدایە خوا دەپەرستن و تۆش لە گەڵ ئەواندا خوای پەروەردگارت بپەرستە تێیدا، وە نەگەڕێیتەوە بۆ زەویەكەی خۆت چونكە خەڵكەكەی خراپە.
3 ـ ئەم خاڵە تایبەتە بەو كەسانەی كەوا تووشی تاوانی زینا دەبنەوە.. بۆ ڕزگار بوونیان لەم تاوانە دەبێت:
أ / خۆپارێزی بكەن لە نەزەر كردن و تێكەڵاوی ئافرەتان و بە تەنها مانەوە لە گەڵ ئافرەتی بیگانە و نامەحرەمدا..
ب / ژن هێنان، چونكە پێغەمبەر (ﷺ) فەرموویەتی: ((يا معشر الشباب من استطاع منكم الباءة فليتزوج فإنه أغض للبصر وأحصن للفرج ومن لـم يستطع فعليه بالصوم فإنه له وجاء)) [متفق عليه] .
واتە: ئەى كۆمەڵى لاوان هەر یەكێك لە ئێوە تواناى ژن هێنانى هەبوو با ژن بهێنێت، چونكە زیاتر چاو دەپارێزێت لە بینینى ناڕەوا، و پارێزەریشە لە كەوتنە داوێن پیسیەوە، ئەوەش تواناى ژن هێنانى نەبوو، با پەنا بەرێتە بەر ڕۆژوو گرتن، چونكە ڕۆژوو پارێزەرە بۆی.
لە لایەن مامۆستا (محمد عبدالرحمن) ەوە وەڵام دراوەتەوە