بسم الله الرحمن الرحیم
سوپاس و ستایش بۆ خواى گەورە ، وە درودو سڵاو لە سەر گیانى پێغەمبەرى خوا ، وە لەسەر خێزان و كەس وكارى ئیماندارو هاوەڵان و شوێن كەوتوانى تا رۆژى دوایى.
چی حه‌یوانێك چاكه‌ بكرێته‌ قوربانی
1 ـ مەڕ چاك تره
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ (رضي الله عنه) قَالَ : ((كَانَ النَّبِيُّ (ﷺ) يُضَحِّي بِكَبْشَيْنِ ، وَأَنَا أُضَحِّي بِكَبْشَيْنِ))(1).
واته‌: پێغه‌مبه‌ر (ﷺ) دوو به‌رانی ده‌كرد به‌ قوربانی ، وه‌ منیش دوو به‌ران ده‌كه‌م به‌ قوربانی.
2 ـ چاك تر وایه نێر بێت
چاكتر وایه ووڵاخ و ئاژەڵی قوربانی نێر بێت.
3 ـ چاك تر وايە دوو بەران بێت:
4 ـ وە چاك تر وايە شاخدار بێت
عَنْ أَنَسٍ (رضي الله عنه) قَالَ : ((ضَحَّى رَسُولُ اللَّهِ (ﷺ) بِكَبْشَيْنِ أَمْلَحَيْنِ أَقْرَنَيْنِ ))(2).
واته‌: پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) دوو به‌رانی سپی و ڕه‌شی شاخداری كرد به‌ قوربانی. 
5 ـ  وه‌ چاك تر وایه‌ قه‌ڵه‌و بێت :
قال النووي: (وأجمع العلماء على استحباب السمين في الأضحية)(3).
واته‌: زانایان یه‌ك ده‌نگن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ سوننه‌ته‌ حه‌یوانی قوربانی قه‌ڵه‌و بێت . 
عَنْ أَبِي أُمَامَةَ بْنِ سَهْلٍ (رضي الله عنه) قَالَ : ((كُنَّا نُسَمِّنُ الأُضْحِيَّةَ بِالْمَدِينَةِ ، وَكَانَ الْمُسْلِمُونَ يُسَمِّـنُونَ))(4).
واته‌: ئێمه‌ حه‌یوانی قوربانیمان قه‌ڵه‌و ده‌كرد له‌ مه‌دینه‌دا ، وه‌ موسوڵمانانیش حه‌یوانی قوربانیان قه‌ڵه‌و ده‌كرد . 
وَعَنْ عَائِشَةَ وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ (رضي الله عنهما) : ((أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ﷺ) كَانَ إِذَا أَرَادَ أَنْ يُضَحِّيَ اشْتَرَى كَبْشَيْنِ عَظِيمَيْنِ سَمِينَيْنِ أَقْرَنَيْنِ أَمْلَحَيْنِ مَوْجُوءَيْنِ ، فَذَبَحَ أَحَدَهُمَا عَنْ أُمَّتِهِ لِمَنْ شَهِدَ لِلَّهِ بِالتَّوْحِيدِ وَشَهِدَ لَهُ بِالْـبَلاَغِ ، وَذَبَحَ الآخَرَ عَنْ مُحَمَّدٍ وَعَنْ آلِ مُحَمَّدٍ ﷺ))(5).
واته‌: پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) ئه‌گه‌ر بیویستایه‌ قوربانی بكات دوو به‌رانی گه‌وره‌ی قه‌ڵه‌وی شاخداری سپی و ڕه‌شی خه‌سێنراوی ده‌كڕی ، جا یه‌كێكیانی سه‌ربڕی له‌ جیاتی ئوممه‌ته‌كه‌ی بۆ ئه‌وانه‌ی كه‌ شایه‌تی یه‌كخواپه‌رستی ده‌ده‌ن بۆ خوا و شایه‌تی گه‌یاندنی دینیش ده‌ده‌ن بۆ خۆی ، وه‌ ئه‌وه‌ی تریانی سه‌ربڕی بۆ خۆی و خێزانی  (مُحَمَّدٍ ﷺ) .
قال الشوكانـي: (قَوْلُـهُ : "سَمِينَيْنِ" فِيهِ اسْتِحْبَابُ التَّضْحِيَةِ بِالسَّمِينِ)(6).
وه‌ ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌ به‌ڵگه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ درووسته‌ حه‌یوانی خه‌سێنراویش بكرێت به‌ قوربانی. 
قال الحافظ : (قَالَ الْخَطَّابِيُّ : الْمَوْجُوءُ : مَنْزُوع الْأُنْثَيَيْنِ ، وَالْوِجَاء الْخِصَاء ، وَفِيهِ جَوَاز الْخَصْيِ فِي الضَّحِيَّة ، وَقَدْ كَرِهَهُ بَعْض أَهْل الْعِلْم لِنَقْصِ الْعُضْو ، لَكِنْ لَيْسَ هَذَا عَيْبَاً لِأَنَّ الْخِصَاء يُفِيد اللَّحْم طِيبَاً وَيَنْفِي عَنْهُ الزُّهُومَة وَسُوء الرَّائِحَة)(7).
واته‌: درووسته‌ حه‌یوانی خه‌سێنراو بكرێت به‌ قوربانی ، وه‌ هه‌ندێك له‌ زانایان به‌ چاكیان نه‌زانیوه‌ چوونكه‌ كه‌م ئه‌ندامه‌ ، به‌ڵام ئه‌مه‌ به‌ عه‌یب ناژمێردرێت چونكه‌ خه‌ساندن سوود به‌ گۆشته‌كه‌ ده‌گه‌یه‌نێت كه‌ خۆش ده‌بێت و بۆنه‌ گه‌نیوه‌ ناخۆشه‌كه‌ی ناهێڵێت.
[ لە كتێبی (چۆنێتى قوربانى كردن لەسەر دەمى پێغەمبەردا ﷺ) وەرگیراوە لە نوسينی مامۆستا محمد عبدالرحمن]
------------------------------------------------
(1) صحيح البخاري رقم : (5553).
(2) صحيح البخاري رقم : (5554)، وصحيح مسلم رقم : (1966).
(3) الـمجموع : (8 /290).
(4) أخرجهُ البخاري مُعلقاً كما في " الفتح " : (10/13).
(5) صحيح سنن ابن ماجه رقم : (2548).
(6) نيل الأوطار : (5/120) ، وانظر: " الـمجموع " : (8 /290).
(7) الفتح : (10 /14).