یەکەم :
بەنیسبەت (بسم الله) کردن لەکاتی سەربڕیندا لای جمهوری زانایان واجبە ، ودروست نی یە سەر بڕاوێک بخورێت کە (بسم الله) لێ نەکرابێت .

جا ئەو کەسە (بسم الله) دەکات کەحەیوانەکە سەر دەبڕێت ، نەک خاوەنی قوربانیەکە ، واتە : گەر کەسێک قەسابێکی ڕاسپارد حەیوانێکی بۆ سەر بڕێت ئەوا لەکاتی سەر بڕینی حەیوانەکەدا قەسابەکە (بسم الله) دەکات نەک خۆی .

شيخ ابن عثيمين رحمه الله تعالى لەشەرحی ("زاد المستقنع) دا ، دەڵێت :
قسەی نوسەر : (أو يوكل مسلما ويشهدها)، واتە : موسوڵمانێک دەکاتە وەکیل قوربانیەکەی بۆ سەر بڕێت ، و(يشهدها) ، واتە : خاوەن حەیوانەکە ئامادەی سەربڕینەکە دەبێت .

جا ئەوەی (بسم الله)دەکات : قەسابەکەیە ؛ چونکە ئەو کارەکە ئەنجام دەدات ، بۆیە ئەو (بسم الله) دەکات لەسەر کارەکەی "الشرح الممتع" (7 / 456).

وە (بسم الله) کردن : گەر کەسی سەر بڕ نەیکات لەبەر لەبیر چوونەوە ، واتە : لەبیری بچێت بیکات ئەوا دروستە سەر بڕاوەکەی بخورێت وئەو لەبیر چوونەوەیە مەعوفووە و بەعوزر ئەژمار دەکرێت .
وە ئایەتی : ( وَلَا تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَإِنَّهُ لَفِسْقٌ ) :
واتە : وه‌ ئێوه‌ له‌و سه‌ربڕاوانه‌ مه‌خۆن كه‌ ناوی خوای گه‌وره‌ی له‌سه‌ر نه‌هێنراوه‌، یان ئه‌وه‌ی كه‌ مردار بۆته‌وه‌ یان ئه‌وه‌ی كه‌ ناوی غه‌یری خوای له‌سه‌ر هێنراوه‌ ، ئه‌وه‌ تاوانه‌و حه‌رامه‌ .
ئەم ئایەتە بۆ کاتێکە کەبەئەنقەست (بسم الله) نەکرێت ، بەبەڵگەی ئەمە : ( وَإِنَّهُ لَفِسْقٌ ) ؛ وە مەعلومە کە خواردن لەشتێک کە بەهۆی لەبیر چوونەوەوە (بسم الله) لێ نەکرابێت فیسق نی یە "المغني" (13 / 290).

وە ابن العربي رحمه الله تعالى دەڵێت :
بەنیسبەت ئەو کەسەی کە (بسم الله) لەبیر دەچێت ، ئەوا سەربڕاوەکەی حەرام نابێت ؛ چونکە خودا فەرموویەتی : ( وَإِنَّهُ لَفِسْقٌ ) وە بەکۆدنگی زانایان کەسی لەبیر چوو فاسق نی یە ، بۆیە حەڕام نابێ "أحكام القرآن" (2 / 750).

وە هەروەها بەهەمان شێوە گەر لەبەر نەزانین بەوەی (بسم الله) واجبە (بسم الله)نەکات ، وەک ئەوەی پێی وابێت خاوەن قوربانیەکە دەبێ (بسم الله) بکات ، لەم حاڵەتەشدا عوزری هەیە وسەربرینەکە دروسته ودەخورێت .

وە شيخ عبد العزيز بن باز رحمه الله تعالى دەڵێت :
کەسی موسوڵمان گەر بەئەنقەست (بسم الله)نەکات وبشزانێ ، ئەوا سەربڕاوەکەی ناخورێت .
بەڵام گەر لەبەر نەزانین یاخود لەبیر چوون (بسم الله)نەکات ئەوا دروسته وهیچی تێدا نی یە .
بۆیە پێویسته لەکاتی سەربڕیندا (بسم الله)و(الله أكبر) ، بکرێت بەڵام گەر لەبەر نەزانین یاخود لەبیر چوون (بسم الله)نەکات ئەوا دروسته وهیچی تێدا نی یە وسەر بڕاوەکەی دەخورێت…" "فتاوى نور على الدرب" (24 / 164 - 165).

جا لەبەر ئەمە :
گەر کەسی سەر بڕ بەئەنقەس (بسم الله)نەکات ، ئەوا حەڵاڵ نی یە سەربڕاوەکەی ، تەنانەت گەر خاوەن قوربانیەکەش (بسم الله)کردبێت ؛ چونکە حساب بۆ (بسم الله) کەسی سەر بڕ دەکرێت ؛ چونکە ئەوە ئەوە هەڵدەسێت بەسەربڕینەکە .
بەڵام گەر لەبەر نەزانین یاخود لەبیر چوون (بسم الله)نەکات ئەوا دروسته وهیچی تێدا نی یە وسەر بڕاوەکەی دەخورێت وئەو لەبیر چوونەوەیە بەعوزر حسابە .
بۆ نموونە : گەر تۆ نەزانی ئایا کەسی سەر بڕ (بسم الله)کردووە یاخود نا ؛ ئەسڵ وایە سەر بڕاوەکەی حەڵاڵە ، وکارەکەی صەحیح وسەلامەتە وبێ کێشەیە .

وە لە [("فتاوى اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء" (22 / 364 - 367)] دا ، هاتووە :

ئەسڵ لەموسوڵماندا ئەوەیە گومانی خێری پێ دەبرێت تاوەکو پێچەوانەی ئەوە ڕوون دەبێتەوە .
هەربۆیە : سەر بڕاوی موسوڵمان بەو شێوەیە حسابی بۆ دەکرێت کەموافقی ئەحکامە شەرعیەکانە ، لە (بسم الله) کردن وچۆنیەتی سەربڕیندا ، وسەربڕاوەکەی دەخورێت .

وە لەفەرموودەکەی عائشة رضي الله عنها هاتووە : ( أن قوما قالوا: يا رسول الله! إن قوما يأتوننا باللحم ولا ندري أذكر اسم الله عليه أم لا؟ فقال: سموا عليه أنتم وكلوا. قالت: وكانوا حديثي عهد بكفر )، رواه البخاري والنسائي وابن ماجه...
واتە : کۆمەڵێک گوتیان : ئەی پێغەمبەری خوا کەسانێک گۆشتمان بۆ دێنن وئێمە نازانین ئایا (بسم الله)یان لەسەری کردووە یاخود نا ؟ فەرمووی : ئێوە(بسم الله) لێ بکەن وبیخۆن .
عائیشە دەڵێت : نزیک بوون لەسەردەمی کوفرەوە ، واتە : ماوەیەکی زۆر بەسەر پێغەمبەریەتیدا تێپەڕ نەبوو بوو .
اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء
عبد الله بن سليمان بن منيع ، عبد الله بن عبد الرحمن بن غديان ، عبد الرزاق عفيفي " انتهى.

دووەم :
بەڵام گەر کەسی سەر بڕ (بسم الله) کرد لەسەر قوربانیەکە ، بەڵام نەیگوت : بەنیەتی ئەوەی لەبری فڵان بۆ فڵان وفیسان ...هتد ، ئەوا نیەتی خاوەن حەیوانەکە حسابە وهیچ کێشەی تێدا نی یە تەنانەت گەر خاوەن حەیوانەکە بەزمانیش دەری نەبڕیبێ .
الزركشي رحمه الله تعالى لەشەرحی "مختصر الخرقي"دا ، دەڵێت :
واجب نی یە لەسەر قەساب لەکاتی سەر بڕیندا بڵێت : لەبری فڵان ؛ چونکە نیتەکە کافیە .
بێگومان نیەت کافیە ، بەڵێ : گەر ناوی ئەو کەسە بێنێت کەقوربانیەکەی لەبری سەر دەبڕێت ئەوا کارێکی چاکە .

جا قسەی الخرقي: (لأن النية تجزئ). ئەوەی لێ دەخوێندرێتەوە پێویستە (بسم الله) بکرێت "شرح الزركشي على مختصر الخرقي" (7 / 45 - 46).

وەلحاسڵ :
گەر کەسی سەر بڕ بەئەنقەست (بسم الله) نەکرد ، ئەوا ئەوسەربڕینە دروست نی یە ، و بەمردوو حسابە وحەڵاڵ نی یە بخورێت .

وە ئەگەر لەبەر نەزانین (بسم الله) نەکرد یاخود گومانی هەبوو ئایا (بسم الله) کردووە یاخود نا ؟
ئەوا قوربانیەکە دروستە وکێشەی نی یە .