بسم الله الرحمن الرحیم
سوپاس و ستایش بۆ خواى گەورە ، وە درودو سڵاو لە سەر گیانى پێغەمبەرى خوا ، وە لەسەر خێزان و كەس وكارى ئیماندارو هاوەڵان و شوێن كەوتوانى تا رۆژى دوایى.
عَنْ عَائِشَةَ (رضي الله عنها) : أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ﷺ) قَالَ : ((كُلُوا وَادَّخِرُوا وَتَصَدَّقُوا))(1) وفي رواية : ((وَاتَّجِرُوا))(2) بدل ((وَتَصَدَّقُوا)) ، وفي حديث جَابِرٍ : ((وَتَزَوَّدُوا))(3) ، وفي حديث سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ : ((وَأَطْعِمُوا))(4).
له‌م ڕیوایه‌تانه‌دا بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) فه‌رمانی به چه‌ند شتێك كردووه كه‌وا خاوه‌ن قوربانی پێی هه‌ڵبسێت :
1 ـ خۆى لێى بخوات و خێزانى و منداڵه‌كانى ، ئه‌مه‌ش سوننه‌ته:
قال الحافظ : (وَيُسْتَحَبُّ لِلْمُضَحِّي أَنْ يَأْكُلَ مِنْ الْأُضْحِيَّةِ شَيْئَاً ، وَيُطْعِمَ الْبَاقِي صَدَقَةً وَهَدِيَّةً .
واته : سوننه‌ت وایه بۆ خاوه‌نی قوربانی كه‌وا هه‌ندێك له قوربانىیه‌كه بخوات و پاشماوه‌كه‌شی بكات به خێر و صه‌ده‌قه و دیاری .
2 ـ دروسته بۆ خاوه‌نى قوربانى به‌شێك له گۆشتى قوربانىیه‌كه هه‌ڵبگرێت بۆ ڕۆژانى داهاتوو :
قال الإمام النووي : (ويـجوز أن يدخر من لـحم الأضحية)(5).
وه دروستیشه لـێی هه‌ڵبگرێت و بیبات له‌گه‌ڵ خۆیدا له كاتى سه‌فه‌ردا به به‌ڵگه‌ى ڕیوایه‌تى : ((وَتَزَوَّدُوا)) .
وَعَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ (رضي الله عنهما) قَالَ : ((كُنَّا نَتَزَوَّدُ لُحُومَ الأَضَاحِيِّ عَلَى عَهْدِ النَّبِيِّ (ﷺ) إِلَى الْمَدِينَةِ))(6).
واته : ئێمه له سه‌رده‌مى پێغه‌مبه‌ردا (ﷺ) گۆشتى قوربانیمان له‌گه‌ڵ خۆمان هه‌ڵده‌گرت له مه‌ككه‌وه بۆ مه‌دینه.
3 ـ پێویست و (واجب)ه به‌شێك له گۆشتی قوربانىیه‌كه ببه‌خشێت و بیكات به خێر چ به ئاماده كراوی بێت وه‌ك چێشت یان به كاڵی و ساده‌یی ، به‌ڵام سوننه‌ته زۆربه‌ی هه‌ره‌زۆری بكات به خێر و بیبه‌خشێت و دابه‌شی بكات به سه‌ر كه‌م ده‌ست و هه‌ژاراندا له دراوسێ و خزم و دۆستان و خه‌ڵكانی تری بێنه‌وا و هه‌ژار.
قال الشوكانـي : (قَوْلُهُ : ((وَأَطْعِمُوا)) وَفِي حَدِيثِ عَائِشَةَ : ((وَتَصَدَّقُوا)) فِيهِ دَلِيلٌ عَلَى وُجُوبِ التَّصَدُّقِ مِنْ الْأُضْحِيَّةِ ... وَيُسْتَحَبُّ أَنْ يَكُونَ بِمُعْظَمِهَا)(7).
واته : فه‌رمووده‌ی ((وَأَطْعِمُوا)) ... ((وَتَصَدَّقُوا)) : به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر واجبێتی صه‌ده‌قه كردن به به‌شێك له قوربانىیه‌كه ...
وه سوننه‌ت وایه زۆربه‌ی بكرێت به خێر و صه‌ده‌قه .
[ لە كتێبی (چۆنێتى قوربانى كردن لەسەر دەمى پێغەمبەردا ﷺ وەرگیراوە لە نوسينی مامۆستا محمد عبدالرحمن]
----------------------------------
(1) صحيح مسلم رقم : (1971).
(2) صحيح أبي داود رقم : (2813) ، قال الشوكانـي : (ومعنـى قوله : ((وَاتَّجِرُوا)) أي أطلبوا الأجر بالصدقة كما بيّنه في الرواية الأخرى بقوله : ((وَتَصَدَّقُوا)) ) انظر: " السيل الجرّار " : (3/246).
(3) صحيح مسلم رقم : (1972).
(4) صحيح البخاري رقم : (5569) وصحيح مسلم رقم : (1973).
(5) الـمجموع : (6 /310).
(6) صحيح البخاري رقم : (5567).
(7) نيل الأوطار : (5 / 128).
فەرموودە (ضعيف) و لاوازەكانی بابەتی (قۆچ) و (قوربانی كردن) کامانەن؟مەرجەکانی قوربانی کردن چین؟پوختەى حوکم و ئادابەکانى قوربانی کردن لە (٣٠) خاڵداچ كاتێ دروست نىیه گۆشتی قوربانی هه‌ڵبگیرێت ؟ ئایا ئەو ئافرەتەی کە شوی نەکردوە دەتوانێت قوربانی بۆ خۆی بکات؟
