كڕین و فرۆشتنی زێڕ و زیو به قه‌رز حه‌رامه و ده‌بێت به ریبا ، بۆیه ده‌بێت زه‌ڕه‌نگه‌ر هه‌موو پاره‌كه به ته‌واوی له كڕیار وه‌رگرێت ئه‌نجا زێڕه‌كه یان زیوه‌كه بدات به كڕیار ئه‌گینا كڕین و فرۆشتنه‌كه‌یان ده‌بێت به ریبا ، هه‌روه‌ها كڕین و فرۆشتنی زه‌ڕه‌نگه‌ر له گه‌ڵ بازرگانه‌كاندا ده‌بێت به نه‌قدی بێت نه‌ك به قه‌رز .
وه ئه‌گه‌ر ئافره‌تێک ویستی وابوو زێڕه كۆنه به‌كار هاتووه‌كه‌ی بگۆڕێته‌وه به زێڕێكی نوێ و تازه ده‌بێت گۆڕینه‌وه‌كه به‌رامبه‌ر به یه‌كتر و یه‌كسان بێت و ده‌ست به ده‌ستیش بێت نه‌ك به قه‌رز ، ئه‌گینا گۆڕینه‌وه‌كه ده‌بێت به ریبا.
جا بۆ ئه‌وه‌ی نه‌كه‌وێته ناو ریبا خواردنه‌وه ده‌بێت زێڕه كۆنه به‌كار هاتووه‌كه‌ی له لای دوكانێك بفرۆشێت و پاره‌كه‌ی به نه‌قدی وه‌رگرێت ، ئه‌نجا ئه‌گه‌ر ویستی هه‌بوو زێڕی نوێ و تازه بكڕێت ئه‌وا ده‌چێت له دوكانێكی تر زێڕی نوێ و تازه ده‌كڕێت به پاره و ده‌ست به ده‌ست و بێ دواكه‌وتن .
چونكه پێغه‌مبه‌ر (ﷺ) فه‌رموویه‌تی : ((لاَ تَبِيعُوا الذَّهَبَ بِالذَّهَبِ إِلاَّ مِثْلاً بِمِثْلٍ ، وَلاَ تُشِفُّوا بَعْضَهَا عَلَى بَعْضٍ ... ، وَلاَ تَبِيعُوا مِنْهَا غَائِبًا بِنَاجِزٍ)) صحيح البخاري رقم : (2177) ، وصحيح مسلـم رقم : (1584).
واته : زێڕ مه‌فرۆشن به زێڕ ئیللا به‌رانبه‌ر به یه‌ك نه‌بێت ، وه با هه‌ندێكیان له‌وه‌ی تریان زیاتر نه‌بێت ، وه هی ئاماده نه‌بوو مه‌فرۆشن به ئه‌وه‌ی كه ئاماده‌یه ، واته با ده‌ست به ده‌ست بێت وبه قه‌رز نه‌بێت .
قال الـحافظ ابن حجر : (قَوْلُهُ : "الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ" : يَدْخُلُ فِي الذَّهَبِ جَمِيع أَصْنَافِهِ مِنْ مَضْرُوبٍ وَمَنْقُوشٍ ، وَجَيِّدٍ وَرَدِيءٍ ، وَصَحِيحٍ وَمُكَسَّرٍ ، وَحُلِيٍّ وَتِبْر ، وَخَالِص وَمَغْشُوش ، وَنَقَلَ النَّوَوِيّ تَبَعَاً لِغَيْرِهِ فِي ذَلِكَ الْإِجْمَاعَ) فتح الباري : (4 / 480).
واته : ئاڵتون به ئاڵتون : هه‌موو جۆره ئاڵتونێك ده‌گرێته‌وه : له ئاڵتونی كراو به
پاره و نه‌خش كراو ، وه چاك و خراپ ، وه ساغ و شكاو ، وه پاك و تێكلێو ، ئه‌مه‌ش به یه‌كده‌نگی و كۆڕای زانایان وه‌ك (نه‌ووی) باسی كردووه .
وقال الشيخ محمد بن إبراهيم وابن باز وابن العثيمين وصالـح الفوزان : (بيع الذهب بـهذه الأوراق النقدية لا يصح إلا بشرط الـحلول والقبض) .
واته : فرۆشتنی ئاڵتون و زێـڕ به پاره‌ی كاغه‌زی ئه‌م سه‌رده‌مه دروست نىیه ئیللا به مه‌رجی ده‌ست به ده‌ست نه‌بێت له هه‌مان مه‌جلس و جێگای كڕین و فرۆشتن و گۆڕینه‌وه‌كه‌دا .
مامۆستا محمد عبدالرحمن
من دوکانى ئاڵتونم هەیە ئایه دروسته ئاڵتون بهقهرز بفرۆشم تهنانهت ئه‌گه‌ر بۆ ڕۆژێك یان دوو ڕۆژیش بێت؟ ئایا ڕاستە تاوانى ڕیبا لە زینا و داوێن پیسى گەورەترە؟ وە چ هەڕەشەیەک هاتووە بۆ ئەو کەسانەى کە ڕیبا دەخۆن؟باوكم كڕین و فرۆشتنەكانی بە ڕیبایە، ئایا حوكمی مانەوە چیە لەماڵەكەیدا كە بزانی ئەو ماڵە لەو پارەیە بونیاد نراوە؟حوکمی ئەو موچەیە چی یە کەسێک بەهۆی کار کردنی وەریدەگرێت لە بانکێک کە کار بە ڕیبا دەکات ؟ مامەڵە و كڕین و فرۆشتنە حەرامکراوەکان
