بەناوى خواى بەخشندە و میهرەبان
پێشەوا (الحافظ ابن حجر لە (فتح الباري) دا: (4 / 139) یەك دەنگى و كۆڕاى زانایان (واتە: الإجماع) دەهێنێتەوە لەسەر سوننەت بوونى پارشێو، سوننەتیش بە كردنى پاداشت دەدرێتەوە، و بە نەكردنى تاوانت ناگا، و كردەوەكەش بەتالڕ ناكاتەوە، بۆیە ئەگەر یەكێك پارشێو نەكات ڕۆژووەكەى درووستە، گوناهبار نابێت، بەڵام سەرەڕاى ئەوە فەرموودەیەكى زۆرى لە سەر هاتووە كە جەخت دەكەن لە سەر ئەوەى كە ڕۆژووان پارشێو بكات، لەوانە:
پێغەمبەرى خوا (ﷺ) دەفەرمووێ: مَنْ أرَادَ أن يَصُومَ فَلْيَتَسَحَّر بِشَىءٍ (رواه ابن أبي شيبة: (3 / 8)، وأحمد: (3 / 367)، وأبو يعلى: (3 / 438)، والبزار: (1 / 465) من طريق شريك عن عبدالله بن محمد بن عقيل عن جابر. وشريك ضعيف. لكن له شاهداً مرسلاً عن سعيد بن منصور في (سننه) بلفظ: تسرحوا ولو بلقمة. كما قال الحافظ في (الفتح): (4 / 140)، وله شاهد آخر، وهو الآتي بعد ثلاثة أحاديث).واتە: ئەو كەسەى كە ئەیەوێت بە ڕۆژوو بێت، با بە شتێك پارشێو بكات.
وە دەفەرمووێ: تَسَحَّروا فَإنَّ في السُّحوڕ بَرَكَة (أخرجه البخاري: (4 / 120) رقم: (1923)، ومسلم رقم: (1095) عن أنس رضي الله عنه).
واتە: پارشێو بكەن چونكە پارشێو بەرەكەتى تێدایە.
هەروەها فەرموویەتى: فَصْلُ مَا بَيْنَ صِيَامِنَا وصِيَامِ أهلِ الكتِابِ أكْلَةُ السّحڕ (أخرجه مسلم رقم: (1096)).
وە ئەوەشى قەدەغە كردووە كە موسوڵمان وازى لێ بێنێت و دەفەرمووێ:
السُّحورُ أكلَةُ بَركَةٍ، فلا تَدَعُوهُ، وَلَو أن يَجْرَعَ أحَدُكُم جُرْعَةً مِن مَاءٍ، فَإنَّ اللهَ ـ عز وجل ـ ومَلائِكَتَهُ يُصلونَ عَلَى المُتَسَحَِرينَ (أخرجه ابن أبي شيبة: (3 / 8)، و أحمد: (3 / 12) و (3 / 44) من ثلاثة طرق عن أبي سعيد الخدري، و يشد بعضها بعضا).
واتە: واتە: پارشێو كردن خواردنێكى بە بەرەكەتە، نەكەن لە دەستى بدەن، ئەگەر بە خواردنەوەى قومێك ئاویش بۆ بێ، چونكە خواى پەروەردگار و فریشتەكانى ێەڵاوات دەدەن لەسەر ئەو كەسانەى پارشێو دەكەن. بۆیە پێویستە هیچ موسوڵمانێك ئەم پاداشتە گەورەیەى خواى بەڕەحم و میهرەبان لە دەست نەدات.
وە دەفەرمووێ:: تَسَحَّرُوا وَلَو بِجُرْعَةٍ مِنْ مَاءٍ (أخرجه أبو يعلى رقم: (3340) عن أنس، وفيه ضعف. ويشهد له حديث عبدالله بن عمرو عند ابن حبان رقم: (884)، وفيه عنعنة قتادة، فالحديث حسن).
واتە: پارشێو بكەن ئەگەر بە قومێك ئاویش بێت.
لەگەڵ ئەوەشدا نابێت موسڵمان لە بەر ئەوەى تاوانى ناگات یان ڕۆژووەكەى بەتاڵ ناكاتەوە وازى لێ بهێنێت ئەوەش لە بەر هەموو ئەو چاكەكانەى كە لە پارشێودا هەن كە ئەمەى خوارەوە بڕێكێتى:
أ/ پارشێو كردن بەرەكەتى تیایە:
لە (سلمان) ەوە رضي الله عنه دەگێڕنەوە فەرموویەتى: پێغەمبەر (ﷺ) فەرمووى: البَّرَكَةُ في ثَلاثَةٍ: الجَمَاعَة، والثَّريْد، والسُّحُور (أخرجه الطبراني في (الكبير) رقم: (6127)، وأبو نعيم في (ذكر أخبار أصفهان): (1/57) عن سلمان الفارسي. قال الهيثمي في (المجتمع): (3/151): (وفيه أبو عبدالله البصري، قال الذهبي: لا يعرف، وبقية رجاله ثقات). وله شاهد عن أبي هريرة: أخرجه الخطيب في (موضح أوهام الجمع والتفريق): (1 / 263)، وسنده حسن في الشواهد).
واتە: بەرەكەت لە سێ شت دایە: جەماعەت، و تریت (نانەوڵە)، و پارشێو كردن.
وە لە (أبو هریرە) وە رضي الله عنه دەگێڕنەوە فەرموویەتى: پێغەمبەر (ێلى الله علیه وسلم) فەرموویەتى: إِنَّ اللهَ جَعَلَ البَرَكَةَ في السُّحُوڕ والكَيْلِ (أخرجه الشيرازي في (الألقاب) ـ كما في (الجامع الصغير) رقم: (1715)، والخطيب في (الـموضح): (1 / 263) عن أبي هريرة بالسند السابق نفسه. وهو حسن في الشواهد، ويشهد له ما قبله، و بيض له المناوى في (فيض القدير): (2 / 223) فكأنه لم يقف على سنده !).واتە: خواى پەروەردگار بەرەكەتى خستووەتە پارشێو و پێوانەكردنەوە.
وە لە (عبد الله)ى كوڕى (الحرث)ەوە دەگێڕنەوە لە پیاوێك لە هاوەڵانى پێغەمبەرەوە (ﷺ) فەرمووى: خەریكى پارشێو كردن بووم پێغەمبەر (ﷺ) هاتە ژوورەوە و پێى فەرمووم: إنَّها بَرَكَةٌ أعْطَاكُم اللهُ إيَّاهَا فَلا تَدَعُوه (أخرجه النسائي: (4 / 145)، و أحمد: (5 / 270)، وسنده صحيح).واتە: ئەم پارشێوە بەرەكەتە خوا پێى بەخشیون، نەكەن لە دەستى بدەن.
بەرەكەتى پاشێوكردنیش ئاشكرایە، چونكە شوێن كەوتنى سوننەتە، بە هێزكەریشە بۆ بە ڕۆژوو بوون لەبەر سووكى ڕۆژووەكە لەسەر ڕۆژووان، هەروەها ئەنجام دانى پێچەوانەى كارى ئوممەتە خاوەن پەڕتوكەكانە (أهل الكتاب) ە، چونكە ئەوان پارشێو ناكەن، بۆیە ئەبینین پێغەمبەرى ڕەحمەت (ﷺ) ناوى لێ ناوە: (الغذاء المبارك) واتە: خواردنى بە پیت و بەرەكەت، هەروەكو لە فەرموودەى (العرباض)ى كوڕى (سارية) ەو (أبی الرداء) ەوە رضي الله عنه هاتووە كە پێغەمبەرى خوا (ﷺ) فەرموویەتى: هَلُمَّ إلى الغِذَاءِ المُبَارَك: يَعْني السُّحُور (أما حديث العرباض: فاخرجه أحمد: (4 / 126)، و أبو داود: (2 / 303)، والنسائي: (4 / 145) من طريق : يونس بن سيف عن الحارث بن زياد عن أبي رَهْم عن العرباض. وفيه الحارث، وهو مجهول. وأما حديث أبي الدرداء: فرواه ابن حبان رقم: (223 ـ موارد الظمئان) من حديث المقدام بن معديكرب، رواه أحمد: (4 / 133)، و النسائي: (4 / 146). و سنده صحيح، إن سلم من بقية، فإنه صرح بالتحديث عن شيخه ! لكن هل ذلك كاف أم ؟ لا بد من التصريح بالتحديث في كافة طبقات السند، فهو من مدلسي التسوية ؟! فالحديث صحيح).
واتە: وەرن بۆ خواردنى بە پیت و بەرەكەت، واتە: پارشێو.
ب / خواى پەروەردگار و فریشتەكانى صەڵاوات دەدەن لەسەر ئەو كەسانەى پاشێو دەكەن:
لەوانەیە گەورەترین بەرەكەتى پارشێو ئەوە بێ كە ڕۆژووانان لێ خۆشبوونى خواى پایە بەرز و پاك و بێگەرد دەیانگرێتەوە و ڕەحمەتى خۆى بە سەردا ڕشتوون، وە هەروەها فریشتەكانى ئەو خوا میهرەبان و بەڕەحمە دەپاڕێنەوە و داواى لێ خۆشبوونیان بۆ دەكەن، بۆ ئەوەى لە كۆمەڵی ڕزگار بووانى خوا بژمێررێن لە مانگى ڕەمەزانى پیرۆزدا.
لە (أبو سعید الخدری)ەوە رضي الله عنه دەگێڕێتەوە فەرموویەتى: پێغەمبەر (ﷺ) فەرموویەتى: السُّحُورُ أكْلَةٌ بَرَكَة، فَلا تَدْعُوهُ، وَلَو أنْ يَجْرَعَ أحَدُكُم جُرْعَةً مِنْ مَاءٍ، فَإنَّ اللهَ، وَمَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلى المُتَسَحِّرينَ (أخرجه ابن أبي شيبة: (3 / 8)، و أحمد: (3 / 12) و (3 / 44) من ثلاثة طرق عن أبي سعيد الخدري، و يشد بعضها بعضا)
واتە: پارشێو كردن خواردنێكى بە بەرەكەتە، نەكەن لە دەستى بدەن، ئەگەر بە خواردنەوەى قومێك ئاویش بۆ بێ، چونكە خواى پەروەردگار و فریشتەكانى صەڵاوات دەدەن لەسەر ئەو كەسانەى پارشێو دەكەن.
خواى پەروەردگاریش زاناترە.
وە بۆ زانینى زیاتر سەبارەت بە ئەحكامەكانى پارشێو لە ڕۆژوودا، و چۆنێتى ڕۆژووى پێغەمبەر (ﷺ) لە ڕمەزاندا، ئەم كتێبە بخوێنەوە (چۆنێتى ڕۆژووى پێغەمبەر (ﷺ) لە ڕمەزاندا).

وَآخِرُ دَعْوَانَا أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
لە لایەن مامۆستا (عدنان بارام) ە وە وەڵام دراوەتەوە