ئه‌گه‌ر كه‌سێك له‌به‌ر هه‌ژاری و بێ توانایی، توانای فیدیه دانی نه‌بوو، وه له‌و كه‌سانه‌ش بوو كه نه‌یده‌توانی به‌ڕۆژوو بێ، وه‌كو ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ده‌بینرێ پیره‌ژن و پیره‌مێرد یان كه‌سانێك گیرۆده‌ی نه‌خۆشیه‌كی سه‌ختن و خۆیان زه‌كاتیان پێ ده‌درێت: ئه‌وه نه ڕۆژوویان له‌سه‌ر و نه فیدیه.
به‌ڵگه‌ش بۆ ئه‌مه ئه‌وه‌یه :
خواى گه‌وره ده‌فه‌رمووێ: [ لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا] البقرة: ٢٨٦.
واته:«خودا ته‌كلیف له هیچ كه‌س ناكات ته‌نها به ئه‌ندازه‌ی توانای خۆی نه‌بێت».
وه هه‌روه‌ها «أَبُوْهُرَيْرَةَ» ده‌یگێرێته‌وه‌و ده‌فه‌رمووێ:
ئێمه له خزمه‌تی پێغه‌مبه‌رداـ ﷺ ـ دانیشتبووین، له پڕ پیاوێك هات و وتی: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا ـ ﷺ ـ ڕه‌نجه‌ڕۆ بووم.
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رمووێ: «وَمَا شَأْنُكَ؟» واته: « چیت به‌سه‌رهاتووه؟»
وتی: له ڕۆژانی ڕه‌مه‌زاندا له‌گه‌ڵ خێزانم جووت بووم.
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رمووێ:« فَهَلْ تَسْتَطِيعُ تُعْتِقُ رَقَبَةً؟» واته: « ئه‌توانی له كه‌فاره‌تی ئه‌و ئیشه‌دا كۆیله‌یه‌ك ئازادبكه‌ی»؟
وتی: نه‌خێر.
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رمووێ: « فَهَلْ تَسْتَطِيعُ أَنْ تَصُومَ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ؟» واته: « ئه‌ی ئه‌توانی دوومانگ له‌سه‌ر یه‌ك و بێ بچڕاند به ڕۆژوو بی»؟ وتی: نه‌خێر.
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رمووێ: « فَهَلْ تَسْتَطِيعُ أَنْ تُطْعِمَ سِتِّينَ مِسْكِينًا؟ » واته:«ئه‌ی ئه‌توانی خواردنی شه‌ست فه‌قیر بده‌ی»؟
وتی نه‌خێر.
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رمووێ: « اجْلِسْ » واته: « دانیشه ».
ئه‌ویش دانیشت، له‌و كاته‌دا زه‌میله‌كی گه‌وره خورمایان هێنا بۆ پێغه‌مبه‌رـ ﷺ ـ .
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ فه‌رمووێ:« خُذْ هَذَا فَتَصَدَّقْ بِهِ» واته: « ده‌بڕۆ ئه‌م زه‌میله خورمایه بیكه به خێرو بیبه‌خشه به‌ناو هه‌ژاره‌كانی شاری مه‌دینه‌دا».
ئه‌ویش وتی: بیده‌م به ماڵێك له خۆم هه‌ژارتر! له شاری مه‌دینه‌دا له ئێمه هه‌ژارتری تێدا نییه.
پێغه‌مبه‌ر ـ ﷺ ـ پێكه‌نی هه‌تا ددانه‌كانی ده‌ركه‌وتن پێی فه‌رموو:« أَطْعِمْهُ عِيَالَكَ» واته: « ده‌بڕۆ بیده به ماڵ و منداڵه‌كه‌ت بابیخۆن »(1).
كه‌وابوو ئه‌گه‌ر كه‌سێك ئه‌وه‌نده هه‌ژاروو ده‌ستكورت بوو نه‌یتوانی فیدیه بدات، ئه‌وه له‌سه‌ری واجب نییه(2).
=============
(1)صحيح البخاري - كتاب كفارات الأيمان- باب قوله تعالى : قد فرض الله لكم تحلة أيمانكم - حديث : 6341، وباب يعطي في الكفارة عشرة مساكين - حديث : 6343. صحيح مسلم - كتاب الصيام- باب تغليظ تحريم الجماع في نهار رمضان على الصائم - حديث : 1935
(2)صحيح ابن خزيمة - (ج 3 / ص 220). « باب الدليل على أن المجامع في رمضان إذا ملك ما يطعم ستين مسكينا و لم يملك معه قوت نفسه وعياله لم تجب عليه الكفارة »
قەزا کردنەوەی ڕۆژوو لەبری مردووحوکمی کەسێک لە یەکەم شەوی ڕەمەزان خەوت و پارشێو خەربەری نەبۆوە و نیەتی نەهێنائافرەت كە لەسوڕی مانگانەدا بێت گەر ڕۆژوی (عاشوراء)ى لەدەس چوو ، ئایا دواتر قەزای دەكاتەوە ؟ سەرجێی کردن لەگەڵ خێزان لە شەوانى ڕەمەزان و غوسل دەرکردن لە دواى بانگی بەیانىدروست نی یە لە بری خواردن پارە بدرێت لە فیدەیەی ڕۆژوودا 
