مردوو چۆن دەشۆردرێت ، وە چۆن کفن دەکرێ ؟ وە نوێژى جەنازە چۆن دەکرێت ؟ وە ناشتنى مردوو چۆنە؟
ده‌بێت بۆ شۆردنى مردوو كه‌سانێكى ئه‌مانه‌ت پارێز وله‌خواترس وچاكه‌خواز ده‌ستنیشان بكرێن، كه مردووه‌كه له‌سه‌ر ته‌ختى مردوو شۆر داده‌نرێت و عه‌وره‌تى داده‌پۆشرێت و ده‌ست ده‌هێنرێت به‌سكیدا و تاراتى بۆ ده‌گیرێت و ده‌ستنوێژى بۆ ده‌گیرێت وپاشان ده‌ست ده‌كرێت به‌شۆردنى، وه ده‌بێت شۆردنه‌كانى تاك بن و له‌لاى ڕاستیه‌وه ده‌ست پێ بكرێت، وه به‌ئاو و سیدر له‌گه‌ڵ هه‌ندێك شۆردندا یان هه‌رشتێك كه پاكی بكاته‌وه، وه بۆ دواهه‌مین شۆردنى له‌گه‌ڵ ئاوه‌كه‌دا بۆنێك تێكه‌ڵ بكرێت وباشترینیشی كافوره، وه ئافره‌تیش پرچی ده‌كرێت به سێ په‌لكه‌وه‌و له‌پشته سه‌ریه‌وه به‌رده‌درێته‌وه.
وه پیاو به‌سێ پارچه قوماش ده‌پێچرێته‌وه كه ڕه‌نگى سپی بێت و بۆنخۆش كرابێت و ڕاده‌خرێت له‌سه‌ر یه‌ك و بۆنى خۆشیش له‌نێوان قوماشه‌كان ده‌درێت، و پاشان مردووه‌كه له‌سه‌ر پشت له‌سه‌ر قوماشه‌كه داده‌نرێت و سمته‌كانى ده‌به‌سترێن به‌لۆكه‌یه‌كى بۆنخۆشكراو و پاشان لاى چه‌پی پارچه په‌ڕۆكه‌ى سه‌ره‌وه ده‌هێنرێته‌وه به‌لاى ڕاستى مردوه‌كه‌دا و پاشان لاى راستى پارچه په‌رۆكه ده‌هێنرێته‌وه بۆ لاى چه‌پی مردوه‌كه و ئه‌و دوو پارچه‌كه‌ى تریش به‌هه‌مان شێوه و پاشان به‌په‌ڕۆیه‌ك گرێى لێ ده‌درێت كه‌له‌ناو گۆڕه‌كه‌دا ده‌كرێنه‌وه.
وه ئافره‌تیش وه‌كو پیاوه باسی كرا، وه دروستیشه به پارچه‌یه‌ك كفن بكرێت كه هه‌موو له‌شى داپۆشێت.
وه چۆنێتى نوێژى جه‌نازه‌ش: ئه‌وه‌یه كه ئیمامه‌كه لاى سه‌رى مردووى پیاوه‌وه بوه‌ستێ وله‌ناوه‌ڕاستى مردوى ئافره‌ته‌وه بوه‌ستێ، چوار الله أكبر بكات، له‌یه‌كه‌م جاردا ده‌سته‌كانى به‌رزده‌كاته‌وه هه‌تا لاى شانه‌كانى یان نه‌رمایی گوێیه‌كانى به‌هه‌مان شێوه بۆ ته‌كبیره‌كانى تریش، پاشان ناوله‌پی ده‌خاته‌سه‌ر پشته‌ده‌ستى چه‌پی له‌سه‌ر سنگى، پاشان په‌نابه‌خوا ده‌گرێت و بسم الله ده‌كات و فاتیحه به‌ده‌نگى نزم ده‌خوێنێت و هه‌ندێ جاریش سوره‌تێكى تریش، پاشان بۆ دووه‌م جار الله أكبر ده‌كات و صه‌لاواتى ئیبراهیمى ده‌ڵێت، پاشان سێ یه‌م الله أكبر ده‌كات و به‌دڵسۆزیه‌وه ئه‌م دوعایانه ده‌خوێنێت:
1- (( اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِحَيِّنَا وَمَيِّتِنَا وَشَاهِدِنَا وَغَائِبِنَا وَصَغِيرِنَا وَكَبِيرِنَا وَذَكَرِنَا وَأُنْثَانَا. اللَّهُمَّ مَنْ أَحْيَيْتَهُ مِنَّا فَأَحْيِهِ عَلَى الْإِسْلَامِ وَمَنْ تَوَفَّيْتَهُ مِنَّا فَتَوَفَّهُ عَلَى الْإِيمَانِ. اللَّهُمَّ لَا تَحْرِمْنَا أَجْرَهُ وَلَا تَفْتِنَّا بَعْدَهُ)). ( أخرجه أبوداود وابن ماجه ).
2- (( اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ وَارْحَمْهُ وَعَافِهِ وَاعْفُ عَنْهُ وَأَكْرِمْ نُزُلَهُ وَوَسِّعْ مُدْخَلَهُ وَاغْسِلْهُ بِالْمَاءِ وَالثَّلْجِ وَالْبَرَدِ وَنَقِّهِ مِنَ الْخَطَايَا كَمَا نَقَّيْتَ الثَّوْبَ الْأَبْيَضَ مِنَ الدنس وأبدله دَارا خيرا من دَاره وَأهلا خَيْرًا مِنْ أَهْلِهِ وَزَوْجًا خَيْرًا مِنْ زَوْجِهِ وَأدْخلهُ الْجنَّة وأعذه من عَذَاب الْقَبْر (أو َمن عَذَاب النَّار) )) أخرجه مسلم. ئه‌گه‌ر منداڵ بوو ئه‌وا ئه‌مه‌شی بۆ زیاد ده‌كرێت: " اللَّهمَّ اجعلْهُ لنا سلفًا وفرَطًا وذُخرًا وأَجرًا " پاشان الله أكبرى چواره‌م ده‌كات و یه‌ك سه‌لام به‌لاى ڕاستدا ده‌داته‌وه.
وه هه‌ركه‌سێكیش ته‌كبیرى له‌ده‌ست ده‌رچوو ئه‌وا به‌شێوه‌ى خۆى قه‌زاى ده‌كاته‌وه.
وه شێوازى به‌رێكردنیشی به‌م شێوه‌یه‌یه: مردووه‌كه به‌چوار پیاوه‌وه هه‌ڵده‌گیرێت، ئه‌وانه‌ى به‌پێ ده‌ڕۆن له‌پێش وپاشه‌وه ده‌بن وئه‌وانه‌ش به‌سوارى ده‌رۆن له‌پاشیه‌وه ده‌بن وسوننه‌ته په‌له‌بكرێت لێى و واز له‌باسی دونیایی بهێنرێت له‌وكاته‌دا و له‌سه‌ر گۆڕه‌كه بوه‌ستن و له‌كاتى خستنه‌ناو گۆڕه‌وه بووترێت: (بسم الله وعلى ملّة رسول الله)، وه‌له‌پاش له‌گۆڕنانى دوعاى دامه‌زراوى بۆ بكرێت و بووترێت: (اللهم ثبته بالقول الثابت , اللهم اغفر له وارحمه).
وه سوننه‌ته سه‌ردانى گۆڕستان بۆ پیاوان به‌بێ سه‌فه‌ركردن و دروستیشه دوعابكرێت به‌وه‌ى كه هاتووه له فه‌رمووده‌دا.
وەرگیراوە لە کتێبی : (إعانة الخطباء والأئمة بفقه إمامة الأمة)
لە نوسینى شێخ : محمد بن زيد بن محمد المدخلي
دروستە پرچ و نینۆکى مردوو لێبکرێتەوە لە کاتى شوشتنى دا؟لە کاتى کفن کردنى مردوو دروستە دەستى ڕاستی لەسەر دەستی چەپی دابنرێت ، وەكو چۆن نوێژ خوێن دەستەكانی لەسەر یەك دادەنێت؟چۆنیەتی شۆردن و کفن کردنى مردووئایا دروستە بۆ کەسی بێگانە و غەریب مردوو بشۆرێت،لە کاتێکدا کەسوکارى مردووەکە لەوێ حازر بن ؟ شوشتنی مردووە و هەندێ لە حوکمەکانى
