سوننەتی پێغەمبەری خوا ﷺ لە خوێندنەوەی قورئاندا کار پێکردنی یەتی  ،  وە ڕەوشت کردنە بەو ڕەوشتەی کە ئەو لەسەری بووە  ،  ، وەبانگەوازی کردنی خەڵکی بۆ ئەو ڕێبازەی کە ئەوی لەسەر بووە  ، هەر وەکو چۆن دایکی ئیمانداران دەربارەی پێغەمبەری خوا ﷺ فەرمویەتی  : ( إِنَّ خُلُقَ نَبِيِّ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ الْقُرْآنَ ) رواه مسلم (746). واتا : بەڕاستی ڕەوشتی پێغەمبەری خوا ﷺ بریتی بوو لەقورئان ، واتا ڕەوشتی ڕەوشتی قورئان بوو ، بەوەی کەوا چ شتێک لە قورئاندا فەرمانی پێ ئەکرد جێ بەجێی ئەکرد وە چ شتێکیش لە قورئاندا قەدەغەی لێ ئەکرد ، ئەو لێی دور دەکەوتەوەو نەی ئەکرد .

 بۆیە ئەبێت بەرنامەی موسوڵمان لەگەڵ قورئان دا  بەم شێوەیە بێت ، بەردەوام هەوڵی کردەوە پێ کردنی بدات وە شوێن ئەو ڕێبازە بکەوێت کەتیایەتی ، چونکە قورئان نورو ڕوناکی یەکی ئاشکرایە لەلایەن خوای پەروەردگارەوە ، هەرکەس دەستی پێ وە بگرێت سەرفراز و براوە ئەبێت ،  وە ڕێنمونی کاری ئەبێت بۆ سەر ڕێباز و ڕێگای ڕاست  .

 بەڵام سەبارەت بە شێوازی پێغەمبەری خوا صل الله علیه وسلم لە قورئان خوێندندا  :

ئەوا ئیمامی ابن القیم  لە کتابە گەورە و بەنرخەکەی دا ،   " زاد المعاد "دا  باسی کردووە،  ئەو فەرمودانەی کۆکردۆتەوە کەوا هاتوون لەم بوارەدا  ،  وە هەموو ئەم فەرمودانەی کورت و پوخت کردۆتەوە بەچەند واتاو دەستەواژەیەک کەوا مەبەست و ئامانج بگەیەنێت  ، هەموو ئەم فەرمودانەش فەرمودەی صەحیح و ڕاستن ، ئەتوانرێت بۆ دڵنیایی بگەڕێیتەوە سەریان  لەکتابەکەیدا  ،  به ئێمە لێرەدا تەنها قسەکانی ابن القیم نەقڵ ئەکەین وە اکتفاء بەقسەکانی ئەو ئەکەین بەبێ هێنانی هەموو فەرمودەکان ، بۆ ئەوەی بابەتەکە درێژە نەکێشێت و لەسەر خوێنەران قورس و ناڕەحەت بێت   .

ئیمامی ابن القیم ڕەحمەتی خوای لێ بێت ئەفەرموێت  :

پێغەمبەری خوا صل الله علیه وسلم کە قورئانی ئەخوێند بەزۆری  [حزبێک  ] واتا: نیو جزء قورئانی ئەخوێند ، بێ هیچ کەموو کورتیەک ،وەقورئان خوێندنی بە [ترتیل] بوو  واتا: بە جوانی و ڕێکوپێکی ،  قورئان خوێندنەکەی ڕوون و  ڕونکەرەوە بوو حەرف بەحەرف ، وە نێوانی ئەدا بەئایەتەکان  ئایەت بە ئایەت ،  وە کاتێک گەیشتبا بەو حەرفانەی کەحەرفی [المد ]ن ، واتا : ئەو حەرفانەی کە ئەبێت درێژ بکرێنەوە درێژى دەکردەوە، بۆیە وشەی  ( الرحمن )ی درێژ ئەکردەوە  ، وەوشەی ( الرحيم )ی درێژ ئەکردەوە  ، هەروەها هەر  لەسەرەتای  قورئان خوێندنیدا  پەنای ئەگرت لە شەیطان  ، ئەیفەرموو : ( أعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيطَانِ الرَجِيم )  ،  وەهەنێک جار ئەی وت  : ( اللَّهُمَّ إنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم من هَمْزِهِ ونَفْخِهِ، ونَفثِهِ )  وە وتنی ئەمەش پێش قورئان خوێندن بووە ، وە پێی خۆش بوو کەوا گوێی لە قورئان خوێندنی جگە لە خۆی بێت  ، بۆیە فەرمانی کرد بە عبدالله کوڕى مسعود کە قورئان بخوێنێت ئەویش بۆی خوێند ، پێغەمبەری خوا ﷺ گوێی بۆ گرت ئەویش قورئانی بۆ ئەخوێند ، پێغەمبەری خوا ﷺ کەوتە خشوع و لەخوا ترسان تاکوو چاوەکانێ پڕبوون لە فرمێسک  .

وە پێغەمبەری خوا ﷺ قورئانی ئەخوێند بە پێوە ، وە بەدانیشتنەوە ، وەبە ڕاکشانەوە ، وەبەدەس نوێژو بێ دەست نوێژەوە ، هیچ شتێک ڕێگر نەبوو لە نەخوێندنی قورئان تەنها لەش گرانی نەبێت [واتا لەهەموو حاڵەکاندا ئەی خوێند تەنها مەگەر لەشی گران بوایە ] .

 وە پێغەمبەری خوا صل الله علیه وسلم دەنگی خۆی ئەڕازاندەوە لەکاتی قورئان خوێندندا ،  وە جاری واش هەبووە ئایەتەکانى دوبارە ئەکردەوە هەروەکوو چۆن لە ڕۆژی فەتح کردن و ئازاد کردنی مەککەدا ئەم ئایەتەی دوبارە ئەکردەوە  : ( إنَّا فتَحْنَا لَكَ فَتْحَاً مُبِيناً ) الفتح/1  .

وە پێغەمبەری خوا ﷺ ئەفەرموێت : ( زَيِّنُوا القُرآن بأصْواتِكُم )، واتا قورئان بڕازێنەوە بە دەنگەکانتان  یاخود  ( لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يَتَغَنَّ بِالقُرْآن )  واتا: ئەو کەسە لە ئێمە نیە کەوا دەنگی ناڕازێنێەوە لەکاتی قورئان خوێندندا ،  یاخود  : ( ما أَذِنَ اللهُ لِشَيء، كأَذَنِهِ لِنَبيٍّ حَسَنِ الصَّوْتِ يَتَغَنَّى بِالقُرْان )  وا تا هیچ شتێک نیە کەوا خوا ڕێگەی دابێت بە پێغەمبەری خوا ﷺ لەڕێگەدان بە ڕازاندنەوەو خۆش کردنی دەنگ بەوێنەی  قورئان خوێندن .

" زاد المعاد " (1/482-484) .

تێبینى : مەبەست لە ڕازاندنەوەى دەنگ ئەوە نیە کە ئێستا خەڵکانێک خەریکى گرنگى دانن بە مەقامات و گوێ بە لایەنى تەجویدی و حەق و مافی حەرفەکان نادەن ، بەڵکو مەبەست پێى ئەوەیە کە بەو پەڕى جوانى و خۆشی بیخوێننەوە و واتان لێ بکات کە پێى کاریگەر ببن .