یه‌كێك له بنچینه‌كانى بیروباوه‌ڕى سه‌له‌فى صالح ئه‌وه‌یه كه هیچ كه‌س له موسڵمانان به‌تایبه‌ت به كافر نازانن با شتێكیشی كردبێت كه كوفر بێت هه‌تا إقامه حوجه‌ى له‌سه‌ر نه‌كرێت واته بانگ بكرێت و هۆكارى ئه‌و كوفره‌ى ڕوون بكاته‌وه كه بۆچى كردوویه‌تى، جا ئه‌و كاته هه‌موو مه‌رجه‌كان سه‌لمێنران و رێگریه‌كانیش نه‌مان ئه‌وجا، له‌هه‌مان كاتیشدا گومانى خراپیش نامێنێت له‌سه‌ر كه‌سێك كه نه‌زان و نه‌فام بێت یان خاوه‌نى بۆچوون بێت و لێكدانه‌وه‌ى بۆ كردبێت. وه پێغه‌مبه‌رى خوا - ﷺ - وریاى كردووینه‌ته‌وه له‌وه‌ى هیچ كه‌سێك كافر بكه‌ین به‌بێ به‌ڵگه، وه‌كو له فه‌رمووده‌كه‌ى عبدالله ى كوڕى عومه‌ردا هاتووه كه پێغه‌مبه‌رى خوا - ﷺ - فه‌رموویه‌تى: " إذا كفر الرجل أخاه فقد باء بها أحدهما " مسلم.
واته: ئه‌گه‌ر كه‌سێك براكه‌ى كافر بكات ئه‌وا بۆ یه‌كێكیان ده‌گه‌ڕێته‌وه.
وه ئه‌وانه‌ش كه ڕاجیاوازن له‌گه‌ڵ ئه‌هلی سوننه‌دا له‌م باسه‌دا كۆمه‌ڵێك پێیان ده‌وترێت (الخوارج) واته ئه‌وانه‌ى كه ده‌رچوون له گوێڕایه‌ڵى پێشه‌وا و جێنشینى پێغه‌مبه‌رى خوا عه‌لى كوڕى ئه‌بو تالیب و ئه‌وانه‌ش كه‌له گه‌ڵیدا بوون له هاوه‌ڵان ره‌زاى خوایان لێ بێت، له‌كاتێكدا شه‌ڕیان له‌گه‌ڵ كردن و خوێن وماڵیان حه‌ڵاڵ كردن، و به‌رده‌وامیش له‌گوێڕایه‌ڵى فه‌رمان ڕه‌واو كاربه‌ده‌ستان ده‌رده‌چن و تانه له‌زانایان ده‌ده‌ن له‌كاته جیاوازه‌كاندا، ئه‌مانه ئه‌و كه‌سانه‌ن كه پێغه‌مبه‌رى خوا - ﷺ - هه‌واڵی پێ داوین به‌وه‌ى كه " كلاب النار"ن واته سه‌گى ناو ئاگرن، به‌هه‌مان شێوه كۆمه‌ڵێكى تریش هه‌ن كه ناكۆكن له‌م بابه‌ته‌دا و پێیان ده‌وترێت ( المعتزلة) واته گۆشه‌گیره‌كان كه هاوڕاى گروپی خه‌وارجن له‌وه‌ى كه خاوه‌ن تاوانى گه‌وره به‌هه‌تاهه‌تایی له ئاگردا ده‌مێنێته‌وه و كه‌چی ڕاجیاوازیشن له‌گه‌ڵیاندا له‌حوكم دان به‌سه‌ر خاوه‌ن تاوانى گه‌وره‌دا له دونیادا به‌وه‌ى به كافرى نازانن و ده‌ڵێن: ئه‌وانه له پله ومه‌نزیله‌یه‌كدان له‌نێوان ئیمان و كوفردا.
وەرگیراوە لە کتێبی : (إعانة الخطباء والأئمة بفقه إمامة الأمة)
لە نوسینى شێخ : محمد بن زيد بن محمد المدخلي
ئایا ووشەی (ئیلحاد) مانای چیە ؟ماوهیهكه زۆر بیر له پهروهردگار دهكهمهوه بهتایبهتى له‌م ڕهمهزانهدا،ئایا من چیبكهم تا ئهم خهیاڵه ناخۆشانه له مێشكم لابهم؟فەزڵ و سودەكانی خودا بە تەنها ناسین و یەکخواپەرستى لە دونیا و قیامەتدا ڕونکردنەوەیەکى تەواو سەبارەت بە بابەتى (العُذْر بالجَهْلِ) لە عەقیدەو بیروباوەڕپلەو پایەکانی ئیسلام و جیاوازی نێوان ( الإسلام والإيمان والإحسان ) 
