بۆ وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارە تەماشایەکی ئەم بابەتە دەکەین کەزانایان باسیان لێوە کردووە ، لەکتابی ( مواهب الجليل ) دا هاتووە : ويوجب النكاح على المرأة عجزها عن قُوْتِها أو سترتها إِلا بالنكاح .
واتە : زەواج واجبە لەسەر ئافرەتێک کەتوانای نەفەقە یاخود خۆ پاراستنی نی یە تەنها بەزەواج نەبێت .

 وەلە ( الشرح الكبير )دا هاتووە : زەواجی واجب ئەو جۆرەیە کە کەسەکە ترسی توش بوون بە زیناى هەبێت .
وە لەکتابی ( فتح الوهاب ) دا هاتووە : ئافرەتێک پێویستی بەنەفەقە هەبێت وەهەروەها ئافرەتێک ترسی توش بوونی تاوانی هەبێت  . 
وە له ( مغني المحتاج ) دا هاتووه : يجب إذا خاف الزنا .. واته : واجبه گەر ترسی زینای هەبوو ..
  وە ابن قدامة لەکتابی ( المغني )دا دەڵێت : واختلف أصحابنا في وجوبه فالمشهور في المذهب أنه ليس بواجب ، إلا أن يخاف أحد على نفسه الوقوع في محظور بتركه فيلزمه إعفاف نفسه ، وهذا قول عامة الفقهاء ..
واتە : هاوەڵانی ئێمە جیاوازن لەبارەی واجبیەتیەوە ، مەشهور وایە واجب نی یە ، مەگەر کەسێک ترسی هەبێت بەواز هێنان لێی توشی تاوان ببێت ، ئەمە بۆ چوونی عامی زانایانە ..

وە خەڵک لەڕووی زەواج کردنەوە دەبنە سێ بەشەوە : 
هەندێکیان ترسیار لەنەفسی خۆیان هەیە ئەم جۆرەیان واجبە زەواج بکەن وبەزەواج خۆیان لەحەڕام بپارێزن  . 

وە لە ( سبل السلام ) دا دەڵێت :  ابن دقيق العيد باسی لەوە کردووە کە هەندێ لەزانایان گوتویانە واجبە بۆ کەسێک کەترسی توش بوونی زینای هەبێت وتوانای زەواج کردنی هەبێت  .

وە لەکتابێ ( بدائع الصنائع)دا دەڵێت  : هیچ خیلافێک نی یە کە زەواج واجبە لەحاڵەتێکدا کەسێک حەزی بەئافرەت بێت بەشێوەیەک نەتوانێ ئارام بگرێت وتوانای مارەی ونەفەقەشی هەبێت ئەم کەسە گەر زەواج نەکا تاوان بار دەبێت  .

بۆمان دەرکەوت کەلەهەندێ حاڵەتدا زەواج کردن واجبە ، خۆ ئەگەر بوترێت : چۆن ئافرەت بەو واجبە هەستێت لەکاتێکدا عادەت وایە پیاو بەدوای ئافرەتدا دەگەڕێت ودەچێتە پێشەوە ؟ 
لەوەڵامدا دەڵێین : ئەوەی لەسەر ئافرەت واجبە نەبێته ڕێگر گەر کەسێکی گونجاو هاتە داوای .
وە پێویستە پیاوان وئافرەتان گرنگی زەواج کردن لەئیسلام دا بزانن  بۆ ئەوەی زیاتر سوور بن لەسەری .

ئەمە کورتەیەکی بەسوودە کە  ابن قدامة المقدسي رحمه الله لە کتابی ( المغني )دا ئاماژەی پێ داوە : 
ئەسڵ لەمەشروعیەتی زەواج دا قورئان وسوننە و کۆدەنگی زانایانە ، بەنیسبەت قورئانەوە ، خوای پەروەردگار فەرموویەتی  : { فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلاَث وَرُبَاع } (النساء: 3).
واتە : پیاو ئه‌توانێ دوو یان سێ یان چوار ژن بێنێت، به‌ڵام له‌ چوار به‌ولاوه‌ حه‌رامه‌.

وەهەروەها فەرموویەتی  : { وَأَنْكِحُوا الأَيَامَى مِنْكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإمَائِكُمْ } (النور: 23) .
واتە : واته‌: پیاوى بێ ژن و ئافره‌تى بێ مێرد، ئیتر ئه‌گه‌ر كچ بێت یان بێوه‌ژن، واته‌: هاوسه‌رگیری بكه‌ن له‌ به‌نده‌ چاكه‌كانتان یان له‌ كه‌نیزه‌كانتان (ئه‌مه‌ فه‌رمان كردنه‌ به‌ هاوسه‌رگیرى كردن،  وه‌ كۆمه‌ڵێك له‌ زانایان ده‌فه‌رموون واجبه‌ له‌سه‌ر كه‌سێك كه‌ تواناى هه‌بێت) .

وەبەنیسبەت سوننەتەوە پێغەمبەر ﷺ فەرموویەتی : « يا معشر الشباب من استطاع منكم الباءة فليتزوج فإنه أغض للبصر وأحصن للفرج ، ومن لم يستطع فليصم فإن الصوم له وجاء » متفق عليه 
واتە : ئەی کومەڵەی گەنجان هەرکەسێک لەئێوە توانای زەواج کردنی هەیە با زەواج بکات چونکە ئەوا دەبێتە هۆکاری پاراستنی چاو وداوێن ، وەهەرکەسێک توانای نەبوو با بەڕۆژوو بێت چونکە دەبێتە هۆی کەم کردنەوەی ئارەزوو .

وە زانایان کۆدەنگن لەسەر دروستێتی زەواج کردن ..

وە ابن مسعود دەڵێت : لو لم يبق من أجلي إلا عشرة أيام وأعلم أني أموت في آخرها يوماً ولي طَوْل النكاح فيهن لتزوجت مخافة الفتنة .
واتە : گەر تەمەنم تەنها دە ڕۆژی مابێت وبزانم دەمرم وتوانای زەواجم هەبێت ئەوا زەواج دەکەم .

وە ابن عباس بە سعيد بن جبيری گوت : ژن بێنە باشی ئەم ئومەتە لەزۆری ژنەکانیدایە .
وە إبراهيم بن ميسرة دەڵێت : طاوس پێی گوتم : ژن دێنی یاخود ئەوەت پێ دەڵێم کە عومەر بە ئەبی زەوائیدی گوت  : ما يمنعك من النكاح إلا عجز أو فجور .
واتە : چ شتێک بۆتە ڕێگرت لەزەواج کردن جگە لەبێ توانایت یاخود خراپەکاریت .

 وە أحمد لە ( رواية المروذي)دا دەڵێت : هەرکەسێک بانگی کردی بۆ ژن نەهێنان ئەوا بانگی کردووی بۆ جگە لەئیسلام  .
پاشان گوتی : 
مەساڵحی زەواج زۆر زۆرە خۆی لەپاراستنی دین وپاراستنی ئافرەت وهەستان بەمافەکانی وبەجێ هێنانی شانازی کردنی پێغەمبەرە ﷺ بەزۆری ئومەتەکەیەوە وجگە لەمانەش ..

ئالێرەوە دەردەکەوێت کەزەواج سوودێکی زۆری هەیە بۆیە پێویسته ئافرەتی موسوڵمان گەر کەسێکی گونجاو هاتە داوای پەلە بکات وکۆسپ دروست نەکات ، والله تعالى أعلم .