إِنَّ الْـحَمْدَ للَّـهِ نَحْمَدُهُ ، وَنَسْتَعِيْنُهُ ، وَنَسْتَغْفِرُهُ ، وَنَعُوْذُ بِاللَّـهِ مِن شُـرُوْرِ أَنْفُسِنَا ، وَمِنْ سَيِّئَاتِ أَعْمَـالِنَا ، مَنْ يَـهْدِهِ اللَّـهُ ؛ فَلا مُضِلَّ لَهُ ، وَمَنْ يُضْلِلْ ؛ فَلا هَادِيَ لَهُ ... وَأَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلَّا اللَّـهُ وَحْدَهُ لا شَـرِيْكَ لَهُ ... وَأَشْهَدُ أَنَّ مُـحَمَّداً عَبْدُهُ ، وَرَسُولُهُ ... أَمَّا بَعْدُ :
تەفسیری ئایەتەکانی ڕۆژوو لە سورەتی البقرة

ئایەتی یەکەم

[يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (١٨٣)]

{فەرز بوونی رۆژووی مانگی رەمەزان}
[يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ] ئه‌ی باوه‌ڕداران ئێوه‌ ڕۆژووی مانگی ڕه‌مه‌زانتان له‌سه‌ر فه‌رز كراوه‌.
[كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ] هه‌روه‌كو چۆن له‌سه‌ر ئوممه‌تانی پێش ئێوه‌ش فه‌رز كرابوو.
[لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (183)] به‌ڵكو ته‌قوای خوای گه‌وره‌ بكه‌ن.

ئایەتی دووەم:

[أَيَّامًا مَّعْدُودَاتٍ ۚ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ ۚ وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ ۖ فَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُ ۚ وَأَن تَصُومُوا خَيْرٌ لَّكُمْ ۖ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ (١٨٤)]

[أَيَّامًا مَعْدُودَاتٍ] مانگی ڕه‌مه‌زان چه‌ند ڕۆژێكی دیاریكراوه‌ (29 یان 30 رۆژه‌).
[فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ] جا هه‌ر كه‌سێك له‌ مانگی ڕه‌مه‌زاندا نه‌خۆش بوو نه‌یتوانی به‌ڕۆژوو بێت یاخود له‌ سه‌فه‌ردا بوو ڕێبوار بوو له‌ ده‌ره‌وه‌ی شار بوو.
[فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ] ئه‌وه‌ ئه‌توانێ له‌ دوای ڕه‌مه‌زان به‌ قه‌زا ئه‌و ڕۆژانه‌ بگێڕێته‌وه‌.
[وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ] وه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ ڕۆژوو مه‌شه‌قه‌یه‌ له‌سه‌ریان و له‌ توانایاندا نیه‌ وه‌كو پیره‌مێردو، پیره‌ژن و، ئافره‌تی دووگیان و شیرده‌رو، نه‌خۆشی به‌رده‌وام ئه‌وه‌ فیدیه‌ ئه‌ده‌ن له‌بری هه‌ر ڕۆژێك خواردنی فه‌قیرێك، یاخود نیو صاع له‌ خواردن ئه‌دات كه‌ صاعێك دوو كیۆ و چل گرامه‌، وه‌ له‌ سه‌ره‌تای ئیسلامدا خه‌ڵكی سه‌رپشك بوون له‌ به‌ڕۆژوو بوون یان فیدیه‌ دان ئاره‌زوی خۆیان بوو پاشان به‌ به‌ڕۆژوو بوونی مانگی ره‌مه‌زان نه‌سخ بووه‌وه‌و فیدیه‌ بۆ پیرو به‌ساڵاچوو و ئافره‌تی دووگیان و شیرده‌رو نه‌خۆشی به‌رده‌وام مایه‌وه‌.
[فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ] ئه‌گه‌ر كه‌سێكیش زیاتر ئه‌دات له‌بری هه‌ر ڕۆژێك كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك تێر ئه‌كات یان چه‌ند كیلۆیه‌ك ئه‌دات ئه‌وه‌ زیاده‌ خێرێكه‌ بۆ خۆی ئه‌یكات و باشتره‌ بۆی.
[وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (184)] به‌ڵام كه‌سێك كه‌ بتوانێ به‌ڕۆژوو بوون باشتره‌ بۆی ئه‌گه‌ر ئه‌زانن.

ئایەتی سێیەم:
[شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ ۖ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ ۗ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (١٨٥]

[شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ] مانگی ڕه‌مه‌زان ئه‌و مانگه‌یه‌ كه‌ خوای گه‌وره‌ قورئانی پیرۆزی تیادا نارده‌ خواره‌وه‌ هه‌ر هه‌مووی به‌یه‌كجار له‌ (لوح المحفوظ)هوه‌ بۆ (بيت العزة) له‌ ئاسمانی دونیا، یاخود وتراوه‌: یه‌كه‌م ئایه‌ت له‌ مانگی ڕه‌مه‌زان دابه‌زیوه‌ له‌ شه‌وی قه‌دردا.
[هُدًى لِلنَّاسِ] ئه‌م قورئانه‌ هیدایه‌ته‌ بۆ هه‌موو خه‌ڵكی.
[وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ] وه‌ ڕوونكه‌ره‌وه‌ی ئه‌و هیدایه‌ته‌یه‌ وه‌ فورقانیش ئه‌وه‌ی كه‌ جیاكاری ئه‌كاته‌ نێوان حه‌ق و باتڵ هه‌مووی روونكراوه‌ته‌وه‌و درێژ كراوه‌ته‌وه‌.
[فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ] هه‌ر كه‌سێك له‌و مانگه‌دا ئاماده‌بوو له‌ شاری خۆی بوو موقیم بوو ئه‌وا با به‌ڕۆژوو بێت.
[وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ] به‌ڵام كه‌سێك كه‌ نه‌خۆش بوو یان له‌سه‌فه‌ردا بوو.
[فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ] ئه‌وه‌ ئه‌توانێ له‌ دوای ڕه‌مه‌زان له‌ چه‌ند ڕۆژێكدا ڕۆژووه‌كانی به‌قه‌زا بگێڕێته‌وه‌.
[يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ] خوای گه‌وره‌ ئاسانكاری بۆ ئێوه‌ ئه‌وێ بۆیه‌ ڕێگای به‌نه‌خۆش و موسافیر داوه‌ كه‌ به‌ڕۆژوو نه‌بن.
[وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ] وه‌ خوای گه‌وره‌ نایه‌وێ شت له‌سه‌ر ئێوه‌ قورس بكات.
[وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ] وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی كه‌ به‌قه‌زاكردنه‌وه‌ی ئه‌و ڕۆژانه‌ ماوه‌كه‌و مانگه‌كه‌ ته‌واو بكه‌ن.
[وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ] وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی كه‌ الله أكبر بكه‌ن و خوای گه‌وره‌ به‌ گه‌وره‌ بزانن، وه‌ كه‌ ڕۆژوو ته‌واو ئه‌بێت و ئێوه‌ ئه‌چن بۆ جه‌ژن الله أكبر بكه‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ خوای گه‌وره‌ هیدایه‌تی داون.
[وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (185)] وه‌ به‌ڵكو شوكرانه‌بژێری خوای گه‌وره‌ بكه‌ن.

ئایەتی چوارەم:

[وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ۖ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ (١٨٦)]

[وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ] ئه‌ی محمد ﷺ ئه‌گه‌ر به‌نده‌كانی من پرسیاری منیان لێت كرد ئه‌وه‌ من لێیانه‌وه‌ نزیكم به‌ زانست و زانیاری و بیستن و بینین و تواناو ده‌سه‌ڵات و ویست و ئیراده‌، به‌ڵام زاتی پیرۆزی خوای گه‌وره‌ له‌سه‌ر عه‌رشه‌.
[أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ] هه‌ر كه‌سێك له‌ من بپاڕێته‌وه‌ ئه‌وا وه‌ڵامی ئه‌ده‌مه‌وه‌ یان ئه‌وه‌تا بۆی جێبه‌جێ ئه‌كه‌م، یان به‌ ئه‌ندازه‌ی ئه‌وه‌ به‌ڵاو موسیبه‌تی له‌سه‌ر لائه‌ده‌م، یان له‌ قیامه‌تدا پاداشتی ئه‌ده‌مه‌وه‌.
[فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ (186)] به‌ڵام به‌و مه‌رجه‌ی ئه‌وانیش با له‌ من بپاڕێنه‌وه‌، یان وه‌ڵامی بانگه‌وازی من بده‌نه‌وه‌، وه‌ با ئیمانم پێ بێنن به‌ڵكو خوای گه‌وره‌ بیانخاته‌ سه‌ر ڕێگای ڕاست و هیدایه‌تیان بدات.

ئایەتی پێنجەم.

[أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِكُمْ ۚ هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ ۗ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنتُمْ تَخْتَانُونَ أَنفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنكُمْ ۖ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ ۚ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ ۚ وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ ۗ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ (١٨٧)]

{هەندێك لە ئەحكامەكانی رۆژوو}
[أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَى نِسَائِكُمْ] له‌ شه‌وانی ڕه‌مه‌زاندا خوای گه‌وره‌ بۆتانی حه‌ڵاڵ كردووه‌ كه‌ بچنه‌ لای خێزانه‌كانتان و جیماعیان له‌گه‌ڵدا بكه‌ن.
[هُنَّ لِبَاسٌ لَكُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ] ئه‌وان پۆشاكن بۆ ئێوه‌ ئێوه‌ش پۆشاكن بۆ ئه‌وان له‌به‌ر ئه‌وه‌ی تێكه‌ڵی یه‌كتری ئه‌بن.
[عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتَانُونَ أَنْفُسَكُمْ] خوای گه‌وره‌ ئه‌زانێ كه‌ ئێوه‌ خۆتان بۆ ناگیرێ له‌ شه‌وانی ڕه‌مه‌زاندا كه‌ نزیك ئه‌بنه‌وه‌ له‌ خێزانه‌كانتان وه‌ك ئه‌وه‌ی كه‌ خیانه‌ت ئه‌كه‌ن كه‌ ئه‌گه‌ر حه‌ڵاڵ نه‌بوایه‌.
[فَتَابَ عَلَيْكُمْ] بۆیه‌ خوای گه‌وره‌ ته‌وبه‌ی لێتان قبووڵ كرد وه‌ ڕێگای پێتان دا له‌ شه‌وانی ره‌مه‌زاندا بچنه‌ لای خێزانه‌كانتان.
[وَعَفَا عَنْكُمْ] وه‌ لێتان بووراوه‌و بۆی ئاسان و فراوان كردن.
[فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ] ئێستا ئێوه‌ ئه‌توانن بچنه‌ لای خێزانه‌كانتان.
[وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ] ئه‌وه‌یشی كه‌ خوای گه‌وره‌ بۆتانی نوسیووه‌ داوای بكه‌ن واته‌: بۆ ئه‌وه‌ی مناڵتان ببێ، یاخود مه‌به‌ست شه‌وی قه‌دره‌ به‌دوای شه‌وی قه‌دردا بگه‌ڕێن.
[وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ] ئێوه‌ به‌ شه‌وان بخۆن و بخۆنه‌وه‌ هه‌تا په‌تی سپی له‌ په‌تی ڕه‌ش بۆتان جیا ئه‌بێته‌وه‌ له‌ فه‌جردا كه‌ هێڵه‌ سپیه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌ ئاسۆدا به‌پانی ده‌رئه‌كه‌وێ فه‌جری صادقه‌ نه‌ك ئه‌وه‌ی وه‌كو كلكی گورگ باریكه‌ ئه‌وه‌یان فه‌جری كاذبه‌، سه‌ره‌تا ئه‌وه‌ی بیویستایه‌ به‌رۆژوو بێت په‌تێكی سپی و په‌تێكی ره‌شی ده‌به‌سته‌ پێیه‌وه‌ به‌رده‌وام ده‌بوو له‌ خواردن و خواردنه‌وه‌ تا ده‌یبینین و ده‌رده‌كه‌وتن خوای گه‌وره‌.
[مِنَ الْفَجْرِ] دابه‌زاند ئه‌و كاته‌ زانیان مه‌به‌ستی خوای گه‌وره‌ شه‌و و رۆژه‌.
[ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ] (قه‌یسی كوڕی صیرمه‌ی ئه‌نصاری) به‌رۆژوو بوو له‌ كاركردن گه‌ڕایه‌وه‌ به‌ خێزانه‌كه‌ی وت: هیچ خواردن هه‌یه‌؟ وتی: نه‌خێر، به‌ڵام ده‌ڕۆم بزانم شتێكت بۆ په‌یدا ناكه‌م، هه‌تا هاته‌وه‌ ئه‌م خه‌وی لێكه‌وت، له‌ سه‌ره‌تادا ئه‌وه‌ی پێش رۆژوو شكاندن خه‌وی لێبكه‌وتایه‌ نابوایه‌ تا سبه‌ی ئێواره‌ هیچی بخواردایه‌، ئه‌میش سبه‌ی نیوه‌ڕۆ له‌هۆش خۆی چوو بورایه‌وه‌ بۆ پێغه‌مبه‌ری خوا ﷺ باسكرا خوای گه‌وره‌ ئه‌م ئایه‌ته‌ی دابه‌زاند:
له‌ فه‌جری صادقه‌وه‌ به‌ڕۆژوو بن وه‌ خۆتان بگرنه‌وه‌ له‌ خواردن و خواردنه‌و جیماع كردن له‌گه‌ڵ خێزانه‌كانتان تا شه‌و
[وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ] وه‌ له‌ ده‌ شه‌وی كۆتایی كه‌ ئیعتیكافتان كردووه‌ له‌ مزگه‌وتدا ئه‌وكاته‌ به‌ شه‌ویش نابێ بچنه‌ لای خێزانه‌كانتان و لێیان نزیك ببنه‌وه‌ ئه‌وكاته‌ ئیعتیكافه‌كه‌تان هه‌ڵئه‌وه‌شێته‌وه‌.
[تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا] ئا ئه‌مه‌ سنووری خوای گه‌وره‌یه‌ ئێوه‌ له‌ سنووره‌كانی خوا نزیك مه‌بنه‌وه‌و مه‌یبه‌زێنن.
  [كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ (187)] به‌م شێوازه‌ خوای گه‌وره‌ ئایه‌ته‌كانی بۆ خه‌ڵكی ڕوون ئه‌كاته‌وه‌ به‌ڵكو ته‌قوای خوای گه‌وره‌ بكه‌ن.

ستافی وەڵامەکان